ΤΟΥ ΕΛΠΙΔΟΦΟΡΟΥ Σ. ΣΩΤΗΡΙΑΔΗ, MD, SM, ScD *
Δεν μας αρκεί ο πρώιμα αφιχθείς καύσωνας, είμαστε υποχρεωμένοι να υποστούμε ξανά και την ταλαιπωρία της, εδώ και δεκαετίες, επαναλαμβανόμενης συζήτησης για την αναγκαιότητα της εγκατάστασης κλιματιστικών στις αίθουσες των δημόσιων σχολείων της Κύπρου. Ασφαλώς, όπως όλα σε αυτό τον τόπο, οι προτεινόμενες λύσεις είναι δουλειές μισοδότζιην !
Έχουμε ακούσει κατά καιρούς, φαιδρές κατά το πλείστον δικαιολογίες για την μη υλοποίηση του αυτονόητου, δηλαδή της εγκατάστασης συστημάτων κλιματισμού στα σχολεία της Κύπρου. Για παράδειγμα έχει λεχθεί ότι η εγκατάσταση τέτοιων κλιματιστικών θα αυξήσει το ενεργειακό φορτίο της κάθε περιοχής, ή ότι τα κλιματιστικά έχoυν υψηλό αρχικό κόστος και κόστος συντήρησης, ή/και ότι η αντιμετώπιση της ετήσιας επέλασης του καύσωνα που παρατηρούμε στην Κύπρο για πολλές δεκαετίες, θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με άλλα μαγικά μέσα.
Πριν από μερικές ημέρες ανασύρθηκε από το χρονοντούλαπο της Ιστορίας και μια έρευνα του Πανεπιστημίου Κύπρου η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας, με την οποία υποστηρίζεται, με βάση δημοσιογραφικές πληροφορίες, ότι η εγκατάσταση κλιματιστικών δεν είναι η κατάλληλη λύση. Δεν έχω διαβάσει την έρευνα και δεν μπορώ να σχολιάσω τις δημοσιογραφικές αναφορές, αλλά είναι γνωστό ότι ο κλιματισμός είναι απαραίτητος σε μια χώρα που κτυπάει 40αρια κάθε καλοκαίρι. Δεν χρειαζόταν να πετάξουμε κι άλλα λεφτά έρευνας στον αέρα για να καταλήξουμε στο αυτονόητο.
Μια βασική αρχή της επιστήμης της εργονομίας καθορίζει ότι οι άνθρωποι αισθάνονται ευεξία σε θερμοκρασίες που κυμαίνονται από 18 έως 26 βαθμούς Κελσίου. Αν θέλουμε επομένως τα παιδιά μας και οι δάσκαλοι και οι καθηγητές τους να εργάζονται σε συνθήκες ευεξίας ώστε να είναι όσο το δυνατόν παραγωγικοί, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε τις κατάλληλες συνθήκες κλιματισμού τόσο τον χειμώνα όσο και το καλοκαίρι στα σχολεία μας.
Όταν η συζήτηση φθάνει και στην ποιότητα του αέρα, αναφέρεται από διάφορους ότι θα μπορούσαμε να ανοίγουμε τα παράθυρα στις αίθουσες των σχολείων ώστε να μειώνονται τα επίπεδα του διοξειδίου του άνθρακα και να ανανεώνεται ο αέρας. Δυστυχώς, κανείς δεν αναφέρει ότι, ανοίγοντας τα παράθυρα προκαλούμε την αύξηση των επιπέδων της σκόνης και των εισπνεόμενων αερο-σωματιδίων (PM2,5 – PM10) στις αίθουσες, τα οποία είναι πολύ πιο επικίνδυνα για την υγεία των παιδιών και των εκπαιδευτών τους.
Είναι επίσης απορίας άξιον ότι κατατίθενται αντίθετες εισηγήσεις για τα κλιματιστικά με την δικαιολογία ότι αυτά οδηγούν στην αύξηση του ενεργειακού φορτίου μιας περιοχής λόγω της τοποθέτησης 30, 40, 50 κλιματιστικών σε ένα σχολείο, αλλά, παραδόξως, για τα κλιματιστικά σε κατοικίες, πολυκατοικίες, οργανισμούς, επιχειρήσεις, εργοστάσια κ.α. δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας! Είναι γνωστό ότι σε μερικά σχολεία έχουν ήδη τοποθετηθεί φωτοβολταϊκά στις ταράτσες. Αφού έχει ήδη γίνει πιλοτικά το επίσης αυτονόητο για να καλύψει τις απαιτούμενες ενεργειακές ανάγκες των σχολείων, γιατί οι έχοντες την εξουσία δεν προχωρούν σε καθολική τοποθέτηση φωτοβολταϊκών σε όλα τα σχολεία της Κύπρου;
Για την επίλυση του θέματος της ηλεκτρικής ενέργειας, θα μπορούσαν κάλλιστα να εγκατασταθούν φωτοβολταϊκά σε όλες τις ταράτσες των δημόσιων σχολείων της Κύπρου, τα οποία όχι μόνο θα κάλυπταν τις ενεργειακές ανάγκες των σχολείων αλλά θα συνέβαλλαν και στην αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για όλη τη χώρα.
Είναι όμως σημαντικό να διευκρινίσουμε για κάθε πατέρα και μητέρα που αγωνιά για τις συνθήκες εκπαίδευσης των παιδιών τους στο σχολείο, ότι υπάρχουν δύο ξεχωριστά συστήματα τα οποία είναι απαραίτητο να εγκατασταθούν στα δημόσια σχολεία της Κύπρου. Αν μας ενδιαφέρει πρώτιστα η υγεία των παιδιών και των δασκάλων, τότε θα πρέπει να αρχίσει άμεσα η συζήτηση και να υλοποιηθεί χθες η εγκατάσταση συστημάτων εξαερισμού στις αίθουσες των σχολείων με τα οποία φιλτράρεται και ανανεώνεται ο αέρας στις αίθουσες διδασκαλίας. Αν επιπλέον μας ενδιαφέρει και η ευεξία των παιδιών και των δασκάλων, τότε θα πρέπει να εγκατασταθούν και συστήματα κλιματισμού με τα οποία ρυθμίζεται η θερμοκρασία του αέρα, ψυχρή για το καλοκαίρι και θερμή για τον χειμώνα.
Η εγκατάσταση συστημάτων εξαερισμού στα σχολεία ήταν και η πρώτη σε προτεραιότητα και η σημαντικότερη εισήγηση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) κατά την διάρκεια της πανδημίας ώστε να μειώνεται το μικροβιακό φορτίο στις αίθουσες διδασκαλίας. Παρ’ όλα αυτά, το «φρόνιμο» κράτος μας επέλεξε να πετάξει εκατομμύρια ευρώ στον αέρα για μάσκες και rapid test, καταργώντας την λογική και βιάζοντας το σώμα των παιδιών, αντί να ακολουθήσει την επιστημονικά τεκμηριωμένη εισήγηση του ΠΟΥ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρώην υπουργός Παιδείας κ. Προδρόμου, όταν ρωτήθηκε για το θέμα, ανέφερε ότι η λύση θα μπορούσε να είναι πολύ πιο απλή, δηλαδή να ανοίγονται τα παράθυρα στις αίθουσες διδασκαλίας. Όταν του υποδείχθηκε ότι τον χειμώνα κάνει κρύο, απάντησε με την γνωστή ατάκα επιπέδου βραβείου Νόμπελ ότι μπορούν τα παιδιά να φέρνουν κουβερτούλες από το σπίτι. Οπότε εκεί τελείωσαν όλα, και η επιστήμη και η υγεία των παιδιών, σωματική, ψυχική και κοινωνική.
Καταληκτικά, για να μη μακρηγορούμε, αν επιθυμεί το κράτος μας και οι έχοντες την εξουσία να κάνουν κάτι σοβαρό έστω και μία φορά σε αυτό τον τόπο, οφείλουν να υιοθετήσουν τις πιο κάτω εισηγήσεις χωρίς ερωτηματικά και υποσημειώσεις.
1. Θα πρέπει να εγκατασταθούν ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΑ σε όλες τις ταράτσες των δημόσιων σχολείων ΣΗΜΕΡΑ ώστε να καλύψουν όχι μόνο τις ανάγκες των σχολείων για τα συστήματα εξαερισμού και κλιματισμού αλλά και όλες τις υπόλοιπες ενεργειακές ανάγκες των σχολείων.
2. Θα πρέπει να εγκατασταθούν συστήματα ΕΞΑΕΡΙΣΜΟΥ, όσο το δυνατόν πιο αθόρυβα, σε όλες τις αίθουσες των δημόσιων σχολείων ΣΗΜΕΡΑ για την βελτιστοποίηση της ποιότητας του αέρα και την προστασία της υγείας των παιδιών και των εκπαιδευτών τους.
3. Θα πρέπει να εγκατασταθούν συστήματα ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΥ, όσο το δυνατόν πιο αθόρυβα, σε όλες τις αίθουσες των δημόσιων σχολείων ΣΗΜΕΡΑ για την διαμόρφωση συνθηκών ευεξίας για τα παιδιά και τους εκπαιδευτές. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί πρόνοια ώστε τα συστήματα κλιματισμού που θα επιλεγούν να μην υποκρύπτουν τον κίνδυνο διασποράς του βακτηρίου της Λεγεωνέλλας.
Αφού γίνουν οι πιο πάνω απαραίτητες ενέργειες, καλό θα ήταν να επιλεγεί και μια φθηνή, πρακτική και εύκολη λύση και για την ηχομόνωση των αιθουσών διδασκαλίας σε όλα τα σχολεία ώστε να βελτιωθούν ακόμα περισσότερο οι συνθήκες διδασκαλίας και μάθησης. Ακόμα και η απλή επένδυση όλων των εσωτερικών τοίχων των αιθουσών διδασκαλίας με χαρτόνια από αυγοθήκες, αποτελεί μια πολύ φθηνή και αποτελεσματική λύση που είναι πολύ καλύτερη από το τίποτε.
- Όλες οι πιο πάνω προδιαγραφές θα πρέπει να ενσωματωθούν στα σχέδια για κατασκευή κάθε νέου δημόσιου σχολείου στο μέλλον.
- Όλες οι πιο πάνω προδιαγραφές θα πρέπει να ισχύσουν και για όλα τα ιδιωτικά σχολεία της Κύπρου.
Αυτά τα ολίγα και άκρως απαραίτητα. Ασφαλώς και θα πρέπει να γίνουν και πολλά άλλα στα σχολεία μας. Κάθε άλλη συζήτηση όμως για την επίλυση του θέματος των υψηλών θερμοκρασιών στα σχολεία είναι λόγια του αέρα, ψυχρού, θερμού ή και ενίοτε δύσοσμου.
*Ιατρός Εργασίας
Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας
Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου
