ΤΗΣ ΕΛΙΖΑΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ*
Κι όμως, ένα παλιό νόμισμα μπορεί να ανοίξει μια πύλη στον χωροχρόνο και να σε οδηγήσει στα μυστικά μονοπάτια μιας συναρπαστικής ιστορίας ή πάλι σου δώσει το ιστορικό πλαίσιο και τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες κάτω από τις οποίες κυκλοφόρησε. Τις συναλλαγματικές ανάγκες της εποχής και τις συνθήκες που τις καθόρισαν. Ενίοτε ένα παλιό νόμισμα μπορεί να σταθεί αφορμή για έμπνευση που θα οδηγήσει τον συγγραφέα σε μια κατάδυση στην εποχή της κυκλοφορίας του, μια διαδρομή στα μονοπάτια μιας λαμπρής πολιτείας, μια ματιά πίσω από τις κλειστές πόρτες των κατοίκων της και εντέλει στην αποκάλυψη ενός θησαυρού πληροφοριών και ντοκουμέντων. Ή αλλιώς… στη σύλληψη ενός συναρπαστικού μυθιστορήματος.
«Ο Ενετός της Αμμοχώστου» από τις εκδόσεις «Τελεία» είναι ο τίτλος της νέας συγγραφικής δουλειάς του Δημήτρη Παμπόρη*. Δέκα χρόνια μετά το πρώτο του συγγραφικό έργο «Κυπρίων Ιστορία και νομίσματα» (που αποτελεί μια μοναδική καταγραφή και μελέτη των αρχαίων και μεσαιωνικών νομισμάτων της Κύπρου), ο Δημήτρης Παμπόρης επανέρχεται, αυτή τη φορά, με ένα εξίσου σπουδαίο μυθιστόρημα. Κοινή συνισταμένη, η αγάπη για την ιστορία της Κύπρου. Κοινός παρονομαστής ένα μεσαιωνικό νόμισμα που αποτέλεσε την αφορμή για τη συγγραφή του μυθιστορήματος. Όπως επισημαίνει ο ίδιος στο σημείωμα που συνοδεύει τον «Ενετό της Αμμοχώστου»: «Το εμπνεύστηκα μετά από προσωπικές έρευνες που πραγματοποίησα για ένα εξαιρετικά σπάνιο νόμισμα έκτακτης ανάγκης, το οποίο κόπηκε και κυκλοφόρησε στην Κύπρο κατά την περίοδο του πολέμου 1570 – 1571».
«Ο Ενετός της Αμμοχώστου»: Πρόκειται για ένα άκρως ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα που σε μεταφέρει αβίαστα στον τόπο και στον χρόνο όπου συντελείται η πλοκή. Η Αμμόχωστος, αναδύεται ως σκηνικό μπροστά από το οποίο εξυφαίνεται η ιστορία αλλά και ως μαγικός τόπος, αντικείμενο λατρείας, διαχρονικό σημείο αναφοράς συνυφασμένο με την ιστορία και την εξέλιξη ολόκληρης της Κύπρου. Ο συγγραφέας μέσα από μια επιδέξια και ζωντανή περιγραφή, επιτυγχάνει να αναπαραστήσει τόσο τη μεσαιωνική φυσιογνωμία της πόλης όσο και την ατμόσφαιρα της εποχής. Οι ήρωες – πρωταγωνιστές, άλλοτε ιστορικά πρόσωπα, άλλοτε δημιουργήματα μυθοπλασίας, συνυπάρχουν και συμπορεύονται στο μαγικό σημείο όπου διασταυρώνεται η ιστορία με τη φαντασία. Κεντρικό πρόσωπο «ο Λοχαγός Ντομένικο Σαλβίνι που φτάνει στο νησί λίγο πριν από την έναρξη του πολέμου, αποφασισμένος να φωτίσει το παρελθόν του. Ηγείται των ανδρών του και μάχεται σε δύο πολιορκίες, με την πλάστιγγα να γέρνει από την αρχή προς το μέρος του σερδάρη Λαλά Μουσταφά. Ο έρωτάς του για την κοπέλα του βάλτου, τη Μαγδαλένα, θα περιπλέξει την κατάσταση στο ομιχλώδες τοπίο του πολέμου…»
Η αφήγηση μετουσιώνεται σε μια συναρπαστική διαδικασία, «αναστηλώνει» μπροστά σου τα αρχοντικά της Αμμοχώστου, τα ενετικά τείχη, τις φράγκικες και ορθόδοξες εκκλησίες, τους δρόμους και τα σοκάκια, τον βάλτο, το λιμάνι. Η πολιορκία της Λευκωσίας και αργότερα της Αμμοχώστου, οι μάχες σώμα με σώμα, η μέχρι τελικής πτώσης αντίσταση των Ενετών, ζωντανεύουν, σχεδόν κινηματογραφικά, μπροστά στα μάτια του αναγνώστη που βιώνει την αγωνία των ηρώων μέσα από τους δραματικούς διαλόγους και την εξαντλητική περιγραφή. Κυρίαρχο ρόλο στο μυθιστόρημα παίζει φυσικά και ο έρωτας. Ο έρωτας ως ανατρεπτικό στοιχείο αλλά και ως καταλύτης στη μοίρα των ηρώων οδηγεί την αγωνία του αναγνώστη στο απόγειο και προσδίδει φως και ελπίδα στην ιστορία.
Η αφήγηση είναι κυρίως γραμμική με καίριους όμως εγκιβωτισμούς που ενισχύουν την συναρπαστική πλοκή, την έκπληξη και τις ανατροπές. Σε πολλά δε σημεία ο αναγνώστης ανακαλύπτει λεπτομέρειες και πληροφορίες για την εποχή οι οποίες στηρίζονται στην επισταμένη έρευνα του συγγραφέα τόσο για το ιστορικό όσο και για το κοινωνικό συγκείμενο. Πληροφορίες για την άρχουσα τάξη της εποχής, τον φτωχό λαό, τις κοινωνικές αντιλήψεις, τις ασχολίες των κατοίκων, τις σχέσεις μεταξύ Ενετών και Κυπρίων, τη θέση της γυναίκας, τη θρησκεία, τα οχυρωματικά έργα, την αρχιτεκτονική, τις αποστάσεις μεταξύ των πόλεων, και πολλά άλλα.
«Ο Ενετός της Αμμοχώστου» είναι ένα μυθιστόρημα που επιτυγχάνει να συνδέσει με τον πιο ευφάνταστο τρόπο την ιστορία της Κύπρου με τον μύθο. Να μας αφηγηθεί μια συναρπαστική ιστορία παράλληλα με την ιστορία του τόπου μας. Όπως εξάλλου σημειώνει και ο ίδιος ο συγγραφέας «Κατά την περίοδο συγγραφής του μυθιστορήματος είχα πάντα κατά νουν ένα συγκεκριμένο ερώτημα. Θα μπορούσε ο λοχαγός Ντομένικο Σαλβίνι να ζήσει την περιπέτεια αυτήν αν υπηρετούσε στον ενετικό στρατό και λάμβανε μέρος στις πολιορκίες της Λευκωσίας και της Αμμοχώστου;» Η απάντηση μάλλον ανήκει στον αναγνώστη…
*Φιλόλογος
*Ο Δημήτρης Παμπόρης γεννήθηκε στην Πάφο το 1974. Από το 1994 έως το 1998 φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και είναι πτυχιούχος του Τμήματος Μεσαιωνικών και Νεοελληνικών Σπουδών. Από το 2001 εργάζεται ως φιλόλογος σε σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Κύπρο. Το 2010 κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις ΠΑΡΓΑ το βιβλίο του «Κυπρίων Ιστορία και Νομίσματα».
