ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ*
Από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, μόνο μία πρωτεύουσα στον κόσμο παραμένει χωρισμένη στα δύο - η Λευκωσία, στη Κύπρο. Το σχίσμα της Λευκωσίας έγινε αργά. Επί του παρόντος, η πόλη χωρίζεται στα δύο μισά από μια οριοθέτηση που επικράτησε από τον πόλεμο του 1974. Στη διαμάχη εμπλέκονται, οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι, με έναν ατελείωτο αγώνα εξουσίας και ασυνεπή κοινή ταυτότητα (Bryant & Papadakis, 2012, Papadakis, 2008α).
Η Κυπριακή πρωτεύουσα, η Λευκωσία, εξακολουθεί να είναι η μακροβιότερη διπλωματική διαμάχη της Δύσης. Η κληρονομιά επαναδιαπραγματεύεται «γιατί πολιτικοί λόγοι υπαγορεύουν τι είδους κληρονομιά είναι ορατή και σε ποιον» (Stilianou-Lambert, Μπούκας, & Μπούνια, 2015, σελ. 176). Η Κύπρος οδηγεί σε ένα καλειδοσκόπιο απόψεων ταυτότητας. Οι ασυνεπείς αφηγήσεις είναι εμφανείς μεταξύ των τουριστικών βιομηχανιών του κατεχομένου βορίου τμήματος της Κύπρου και του ελεύθερου νότιου τμήματος της Κύπρου (Papavasiliou,2022).
Οι ξεναγοί θεωρούνται ως οι πολιτιστικοί μεσολαβητές ενός προορισμού και μέσα από τις ιστορίες τους δημιουργούν διαφορετικές αφηγήσεις και εικόνες. Εφόσον έχει παρατηρηθεί ότι η ανάμνηση είναι η συνειδητοποίηση του ότι ανήκει κάποιος σαν μέλος στην κοινωνία (Jan Assmann, 2011), η τρέχουσα μελέτη του Δρ Βασίλη Παπαβασιλείου (2023) με τίτλο «Λευκωσία, η τελευταία διαιρεμένη πρωτεύουσα του κόσμου. Συγκρίνοντας τις αφηγήσεις των ξεναγών» επεκτείνει την υπάρχουσα εργασία που έχει γίνει σχετικά με την επιλεκτικότητα των αφηγήσεων και την ξενάγηση (Anteby & Molnar, 2012). Αυτή η μελέτη, επομένως, διερεύνησε τον ρόλο των τουριστικών ξεναγών και πώς μια πόλη, που είναι χωρισμένη, μπορεί να έχει δύο διαφορετικές αφηγήσεις.
Επόμενος Ο Δρ Βασίλης Παπαβασιλείου στη μελέτη του (2023) χρησιμοποιώντας την αφηγηματική ανάλυση (Earthy & Cronin, 2008) ως μέθοδο ερμηνείας, ο συγγραφέας διερεύνησε και συνέκρινε δύο παράδοξες αφηγήσεις που προέκυψαν μεταξύ των δύο διαφορετικών ομάδων τουριστικών οδηγών στο κατεχόμενο βόριο τμήμα της Κύπρου και τις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου. Ο συγγραφέας κατέγραψε και πήρε συνεντεύξεις, ακολουθώντας μια αδόμητη διαδικασία με καθοδηγούμενη προσέγγιση, από έξι τουριστικούς οδηγούς από τη κατεχόμενη βόρεια και ελεύτερη νότια Λευκωσία κατά τις μονοήμερες ξεναγήσεις.
Τα ευρήματα αυτής της μελέτης (Papavasiliou, 2023) εμπλουτίζουν τη βιβλιογραφία των τουριστικών μελετών καθώς εγείρει ανησυχία για τον ρόλο τον ξεναγών στην ερμηνεία της ιστορίας ενός προορισμού. Έχει εντοπιστεί ότι στη Λευκωσία οι επίσημοι τουριστικοί οδηγοί, στις βόρειες περιοχές του νησιού και στη νότια περιοχή του νησιού αφηγούνται διαφορετικές ιστορίες και κάθε οδηγός πιστεύει ότι αυτές οι ιστορίες είναι αληθινές με βάση τις αντίστοιχες απόψεις και τις αναμνήσεις της κοινότητας. Η μελέτη εγείρει περαιτέρω ζητήματα και αμφισβητεί ισχυρισμούς στους οποίους υποστηρίζουν ότι ο τουρισμός προάγει την ειρήνη και την ενότητα, αφού σε αυτή την περίπτωση oι ξεναγοί δεν το κάνουν.
Το τρέχον θέμα χρειάζεται περισσότερη έρευνα και προσοχή περισσότερο από ποτέ δεδομένου ότι οι τρέχουσες υποθέσεις, για παράδειγμα ο πόλεμος στην Ουκρανία, καταδεικνύουν ότι η διεκδίκηση συνόρων τον χωρών και ως εκ τούτου οι αφηγήσεις απονέμονται σε μεγάλο βαθμό σε επιλεκτικές ερμηνείες της ιστορίας (Brockmeier, 2002; Misztal, 2003).
Βιβλιογραφικές αναφορές
Anteby, M., & Molnar, V. (2012). Collective memory meets organizational identity: Remembering to forget in a firm's rhetorical history. Academy of Management Journal, 55(3), 515-540.
Assmann, J. (2011). Communicative and Cultural Memory. In H. M. Meusburger P., Wunder E (Ed.), Cultural Memories. Knowledge and Space (Klaus Tschira Symposia) (Vol. 4, pp. 15-27). Dordrecht: Springer.
Brockmeier, J. (2002). Remembering and forgetting: Narrative as cultural memory. Culture & Psychology, 8(1), 15-43.
Bryant, R., & Papadakis, Y. (2012). Cyprus and the Politics of Memory: History, Community and Conflict (Vol. 51). London,UK: I.B.Tauris & Co Ltd.
Earthy, S., & Cronin, A. (2008). Narrative analysis. In N. Gilbert (Ed.), Researching Social Life. London Sage.
Misztal, B. (2003). Theories of Social Remembering. London,UK: McGraw-Hill Education
Papadakis, Y. (2008). History Education In Divided Cyprus: A Comparison of Greek Cypriot and Turkish Cypriot Schoolbooks on the “History of Cyprus” Retrieved from PRIO Report - Cyprus Centre: https://www.files.ethz.ch/isn/98545/ReportHistor20Educatio20low.pdf
Papavasiliou Vasilis. (2022). Collective memory and narrated destination image: Interpreting the tour guides narratives in guided tours. [PhD Thesis, Hong Kong Polytechnic University] https://theses.lib.polyu.edu.hk/bitstream/200/11952/3/6384.pdf
Papavasiliou Vasilis. (2023). Nicosia the world’s last divided capital city. The paradox between the tourist guides narratives in guided tours. [Manuscript in preparation]
Stylianou-Lambert, T., Boukas, N., & Bounia, A. (2015). Politics, tourism and cultural sustainability Theory and Practice in Heritage and Sustainability (Vol. 176, pp. 176-189): ROUTLEDGE in association with GSE Research.
*Head of the Hospitality & Tourism Field
Senior Lecturer CTL College
