Τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός και με ποιους τρόπους εμφανίζεται; Πώς διαχωρίζονται οι εκφοβιστικές συμπεριφορές από τα «πειράγματα»; Τί διαστάσεις μπορεί να λάβει και ποιο το αντίκτυπό του στη ψυχοσυναισθηματική κατάσταση των μαθητών; Πόσοι από εσάς έχετε πει ή κάνει κάτι σε κάποιον με σκοπό να τον πληγώσετε; Πόσοι από εσάς νιώσατε άσχημα από τον τρόπο που κάποιος σας μίλησε ή σας συμπεριφέρθηκε; Πόσοι από εσάς ήσασταν θεατές σε τέτοιες καταστάσεις; Πώς αντιδράσατε; Τί θα κάνατε σήμερα διαφορετικό για να βοηθήσετε τον μαθητή-στόχο;
Τα πιο πάνω ερωτήματα είχαν τεθεί μεταξύ άλλων, σε μαθητές του Γυμνασίου Ακροπόλεως, σε πρόσφατο βιωματικό εργαστήρι πρόληψης του σχολικού εκφοβισμού, που πραγματοποιήθηκε από μια καταρτισμένη ομάδα μεταπτυχιακών φοιτητών Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου στις 6 Απριλίου 2022, έπειτα από αίτημα του Συνδέσμου Γονέων του Σχολείου. Σκοπός του προγράμματος ήταν η ψυχοεκπαίδευση των μαθητών γύρω από το θέμα του σχολικού εκφοβισμού, η ευαισθητοποίησή τους και η ανάπτυξη θεμιτών μεθόδων διαχείρισης των συγκρούσεων, αποτελεσματικής επικοινωνίας, ακρόασης, και καλής συνεργασίας.
Συζητώντας με τους μαθητές, παρατηρήθηκε πως σε αυξανόμενο και ανησυχητικό ποσοστό οι περισσότεροι από αυτούς, βιώσαν, παρακολούθησαν, έπραξαν κάποια μορφή εκφοβισμού έστω και μια φορά στη σχολική τους ζωή… Πολλά ερωτήματα και προβληματισμοί προέκυψαν κατά την εκπαίδευση των μαθητών, με βασικότερο το εξής: «Γιατί τα θύματα δεν υποστηρίζουν τους εαυτούς τους;»… Αρκετές ήταν και οι απαντήσεις που δόθηκαν όπως: «Οι στόχοι του εκφοβισμού φοβούνται να σπάσουν τη σιωπή», «οι παρατηρητές φοβούνται να κάνουν κάτι», «οι παρατηρητές νιώθουν περισσότερη ασφάλεια να βρίσκονται με το μέρος του θύτη παρά του στόχου», «οι μαθητές - στόχοι δεν πιστεύουν πως ζητώντας βοήθεια, κάποιος έμπρακτα μπορεί να τους υποστηρίξει, γι’ αυτό και σιωπούν»…
Φυσικά, ενώ η «σιωπή» των θυμάτων επιτρέπει στο φαινόμενο να διαιωνίζεται και να ενδυναμώνεται, το «σπάσιμο της σιωπής», έστω και από ένα άτομο στο περιβάλλον του εκφοβισμού, είναι ικανό ώστε να δημιουργήσει τη βάση για την αλλαγή. Μια διαπίστωση στην οποία κατέληξαν και συμφώνησαν οι πλείστοι μαθητές, όπου μέσω της εν λόγω δράσης, ήρθαν σε επαφή με γνώσεις και μηχανισμούς μέσα από τους οποίους θα μπορέσουν σε μια μελλοντική συνθήκη εκφοβισμού να υποστηρίξουν τον εαυτό τους ή τα άτομα που το έχουν ανάγκη.
Στρέφοντας το βλέμμα στη σύγχρονη βιβλιογραφία γύρω από τους αποτελεσματικούς μηχανισμούς παρέμβασης και μείωσης του φαινομένου, συναντάμε τη συμφωνία μεταξύ των ερευνητών στην εφαρμογή πολλαπλών δράσεων, με την πρόληψη να αποτελεί το πρώτο βήμα. Οι διαφωνίες εντός των κοινωνικών ομάδων είναι αναμενόμενες και φυσιολογικές. Το ζητούμενο είναι από νεαρή ηλικία τα παιδιά να εκπαιδεύονται στην ανάπτυξη ωφέλιμων πρακτικών διαχείρισης των συγκρούσεων. Στηριζόμενο στις πιο πάνω θεωρητικές βάσεις, το βιωματικό εργαστήρι αναπτύχθηκε και εφαρμόστηκε από τους μεταπτυχιακούς φοιτητές στο Γυμνάσιο Ακροπόλεως, στο οποίο έλαβαν μέρος όλοι οι μαθητές των Α΄ και Β΄ τάξεων.
Πιο κάτω αναφέρονται μερικές δεξιότητες στις οποίες οι μαθητές του Γυμνασίου εκπαιδεύτηκαν με τη βοήθεια και την καθοδήγηση των εκπαιδευτών:
Τέλος, πέρα από τα βιωματικά εργαστήρια, στο σχολείο πραγματοποιήθηκε σχετική διάλεξη από τον Αναπληρωτή Καθηγητή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, Δρ. Σταυρινίδη Παναγιώτη στις 30 Μαρτίου 2022, την οποία παρακολούθησαν καθηγητές και γονείς, με θέμα: «Eκφοβισμός και θυματοποίηση στο κυπριακό σχολείο: ερευνητικά ευρήματα, συμπεράσματα και εισηγήσεις».
Ευχαριστούμε θερμά τον Σύνδεσμο Γονέων του Γυμνασίου Ακροπόλεως, την Επιτροπή Αγωγής Υγείας και Πρόληψης/Αντιμετώπισης της Ενδοσχολικής Βίας του Γυμνασίου Ακροπόλεως, το Διευθυντή και όλους τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, τους Μεταπτυχιακούς Φοιτητές Ψυχολογίας που πραγματοποίησαν τα βιωματικά εργαστήρια, την Ιφιγένεια Στυλιανού – Σχολική Ψυχολόγο και Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας για τον συντονισμό του προγράμματος και τον Δρ. Σταυρινίδη Παναγιώτη – Αναπληρωτή Καθηγητή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου για την εποπτεία του προγράμματος και εκπαίδευση των καθηγητών και γονέων.
Ιφιγένεια Στυλιανού –
Σχολική / Εκπαιδευτική Ψυχολόγος,
Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας Πανεπιστημίου Κύπρου.
