Η «Ελλάς» του Shelley ζωντανεύει για πρώτη φορά στο Παγκύπριον Γυμνάσιον

Είμαστε όλοι Έλληνες. Οι νόμοι μας, η λογοτεχνία μας, η θρησκεία μας, οι τέχνες μας,
έχουν όλα τη ρίζα τους στην Ελλάδα.
P.B. Shelley

Η Διεύθυνση, ο Καθηγητικός Σύλλογος, οι Μαθητές και οι Μαθήτριες του Παγκυπρίου Γυμνασίου σάς προσκαλούν να τιμήσετε με την παρουσία σας τον εορτασμό των Εθνικών Επετείων της 25^ης Μαρτίου 1821 και της 1^ης Απριλίου 1955-59, που θα γίνει στο Σχολείο, την Παρασκευή, 31 Μαρτίου 2023, στις 9:00 π.μ. Στην εκδήλωση θα παρουσιαστεί ως δρώμενο για πρώτη φορά το κείμενο του Άγγλου ποιητή, P.B. Shelley, ‘’Ελλάς’’. 

     Η Ελληνική Επανάσταση πραγματοποιείται σε μια εποχή, όπου το κίνημα του Ρομαντισμού ανθεί στην Ευρώπη. Οι αξίες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης ακτινοβολούν στη λογοτεχνία και τις τέχνες. Οι Έλληνες υλοποιούν τα οράματα των απανταχού φιλελεύθερων ανθρώπων. Ο Eugène Delacroix ζωγραφίζει με λυρισμό αλλά και δυναμική ορμή εμβληματικές σκηνές της Επανάστασης, την ίδια ώρα που ο κορυφαίος ποιητής του ρομαντισμού, ο φιλέλληνας λόρδος Byron, γράφει μνημειώδη κείμενα για τον ηρωισμό των Ελλήνων. Στενός φίλος του Byron ο επίσης φλογερός, Percy Bysshe Shelley.

Βασανισμένο πνεύμα ενός καιρού που δεν τον άντεχε, ο Shelley υψώνει στεντόρεια φωνή, για να υπερασπιστεί τα δίκαια του Ελληνισμού απέναντι στη σκοτεινιά της ανίερης Ιερής Συμμαχίας των μοναρχών της Ευρώπης που καταδίκασαν την Επανάσταση. Γράφει το λυρικό δράμα «Ελλάς», για να υποδείξει σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο πως στα επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων βρίσκονται τα θεμέλια του δυτικού πολιτισμού. Γιατί όμως, σήμερα μας ενδιαφέρει το κείμενο του Άγγλου ρομαντικού που γράφτηκε πριν από 200 χρόνια;

Ο Shelley εμπνέεται από τους «Πέρσες» του Αισχύλου, για να προβλέψει τη νίκη των Ελλήνων πάνω σε ένα στρατιωτικά υπέρτερο εχθρό. Η νίκη των Ελλήνων εναντίον των Περσών αποτελεί ένα επαναλαμβανόμενο ιστορικό μοτίβο. Οι Έλληνες προορίζονται διαχρονικά να παλεύουν για την ελευθερία, για οικουμενικές αξίες και πανανθρώπινα ιδανικά. Από αυτή την άποψη, το λυρικό δράμα του Shelley μας αφορά. Οι Έλληνες της Κύπρου θα διεκδικήσουν την ελευθερία τους από τους συμπατριώτες του Shelley, τους Άγγλους. Το 1955 ο αγώνας της ΕΟΚΑ στοχεύει στην αποτίναξη του αγγλικού ζυγού. Το πνεύμα του Shelley υψώνεται πάνω από την ιστορία, για να καταδικάσει την αδίστακτη αποικιοκρατική κυβέρνηση της Βρετανίας που θα οδηγήσει σε απαγχονισμό τον μαθητή, Ευαγόρα Παλλικαρίδη, και πολλούς ακόμη ήρωες.

Το κείμενο του Άγγλου ρομαντικού μοιάζει ξεπερασμένο, οι διαπιστώσεις του όμως είναι διαχρονικές. Ο Shelley φαίνεται να περιγράφει τους τύραννους της εποχής μας, όταν μιλά για τον Οθωμανό Σουλτάνο. Ωστόσο, διαπιστώνει πως οι λαοί που αγωνίζονται δεν μπορεί παρά να κερδίζουν τελικά τα ύψιστα αγαθά της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης. Η Ανάσταση έρχεται μόνο μέσα από την Επανάσταση!

Ανθούλλης Δημοσθένους

Καθηγητής Φιλολογικών