ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΟΥ*
Το Λύκειο Αγίου Γεωργίου Λάρνακας - Μουσικό Σχολείο «Μίκης Θεοδωράκης», στο πλαίσιο του στόχου του προγράμματος Εράσμους+ Διαπίστευση, «Ευαισθητοποίηση και καλλιέργεια του ευρωπαϊκού πνεύματος για ενίσχυση της ευρωπαϊκής διάστασης και της ευρωπαϊκής ταυτότητας του σχολείου», διοργάνωσε, στις 24 Απριλίου 2024 μια ξεχωριστή δράση, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης - Λάρνακα 2030. Μαθητές/τριες και καθηγητές/τριες συμμετείχαν σε περιπατητικό θέατρο στην πόλη της Λάρνακας με τίτλο «Βήματα Ειρήνης…», παρουσιάζοντας αποσπάσματα ποιητικών και δραματικών κειμένων αντιπολεμικού χαρακτήρα, επενδυμένα με μουσική και τραγούδι.
Το περιπατητικό θέατρο ανήκει στο είδος του μεταδραματικού θεάτρου και παρουσιάζει ομοιότητες με το τοποειδικό θέατρο (site specific) και την επιτέλεση (performance). Καταργεί δηλαδή την απόσταση μεταξύ των ηθοποιών και του κοινού, επιζητώντας μάλιστα την εμπλοκή του τελευταίου. Ο χώρος στον οποίο ηθοποιοί και θεατές κινούνται αποτελεί το ζωντανό σκηνικό της παράστασης, είναι δυναμικό και όχι στατικό και επιλέγεται συγκεκριμένα, αποτελώντας ουσιώδες μέρος του μηνύματος της παράστασης. Η εγγύτητα μεταξύ κοινού και ηθοποιών αίρει την θεατρική ψευδαίσθηση ότι επί σκηνής λαμβάνει χώρα μια «κατασκευασμένη πραγματικότητα», ο ηθοποιός δεν προσπαθεί να ταυτιστεί με τον ρόλο του και να πείσει τους θεατές ότι είναι κάποιος άλλος, παραμένει ο εαυτός του και απευθύνεται στο κοινό ως τέτοιος, με το σώμα του ανοιχτό και ευάλωτο, αφού δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ σκηνής και χώρου των θεατών, ούτε υπάρχει η απαραίτητη απόσταση μεταξύ τους. Οι περφόρμερ αποτελούνται τόσο από μαθητές όσο και από καθηγητές του σχολείου και αναμιγνύονται με το κοινό καθώς περπατούν μαζί του. Η όλη διαδικασία μοιάζει πιο πολύ με τελετουργία, ο θεατής δεν παρακολουθεί απλώς αλλά είναι συν- δημιουργός της παράστασης, μετέχοντας και ο ίδιος δυναμικά, (δεν είναι στατικός αλλά μετακινείται ακολουθώντας το δρώμενο και μπορεί ανά πάσα στιγμή να το μεταβάλει με κάποια παρέμβασή του).
Το κείμενο της παράστασης είναι εξίσου ρευστό. Δεν πρόκειται για ολοκληρωμένο θεατρικό έργο αλλά για συρραφές κειμένων από όλο το φάσμα της ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας διαφορετικών εποχών, τα οποία επιλέχθηκαν για να υποστηρίξουν το θέμα της παράστασης που ήταν το κάλεσμα των πολιτών στην αποδοκιμασία του πολέμου και στην επιθυμία για επικράτηση της ειρήνης στον κόσμο. Τα λόγια του Γιώργου Σεφέρη, του Γιάννη Ρίτσου, του Μπέρτολτ Μπρεχτ, του Ναζίμ Χικμέτ και του Παύλου Λιασίδη μετατρέπονται από τους περφόρμερ σε ένα δριμύ κατηγορητήριο του πολέμου και των επιπτώσεών του, στην πλατεία πίσω από το Τζαμί η Εκάβη (Παναγιώτα Καπαρή) θρηνεί τον θάνατο ενός βρέφους ως παράπλευρη απώλεια του πολέμου αποκαλώντας «τιποτένιους» τους αυτουργούς του, ενώ στην άλλη πλευρά της πλατείας η Χαραλαμπία Λεμονή τραγουδά στα αραβικά ένα χριστιανικό ύμνο του Λιβάνου. Η τραγωδία εναλλάσσεται με την κωμωδία, η Λυσιστράτη με τον Χορό των γυναικών λειτουργούν ως ακτιβίστριες υπέρ της ειρήνης στην προβλήτα του μεσαιωνικού κάστρου και στο Ζουχούρι, ο Διευθυντής του σχολείου Κυριάκος Κωστέας απευθύνεται στον πόλεμο «Πόλεμε, σατανά, κακόν, αξήλειφτον στον κόσμον, παιδίν της νύχτας, μισταρκέ του Άδη, ψεύτη, κλέφτη» με στίχους του Παύλου Λιασίδη. Η μουσική επένδυση με κρουστά, σάλπιγγες, φλάουτο και τραγούδια από τη χορωδία και την ορχήστρα του σχολείου (με διδασκαλία και διεύθυνση της Ειρήνης Χατζηκυριάκου) ενσωματώνονται οργανικά στην παράσταση συμβάλλοντας στον πλουραλισμό φωνών και δηλώσεων.
Η επιλογή του χώρου ως σκηνικού είναι σε αυτή την περίπτωση καθοριστικής σημασίας. Η εκκίνηση γίνεται από το προαύλιο του Αγίου Λαζάρου με την επίκληση του Γιώργου Σεφέρη «Κύριε, βόηθα να θυμόμαστε πώς έγινε τούτο το φονικό· την αρπαγή το δόλο την ιδιοτέλεια, το στέγνωμα της αγάπης· Κύριε, βόηθα να τα ξεριζώσουμε…» (Ανδρέας Παρασκευά) ενώ κάτω από την αψίδα του Τζαμιού ομάδα μαθητών κραυγάζει για «τόσα κορμιά ριγμένα στα σαγόνια της θάλασσας στα σαγόνια της γης· τόσες ψυχές δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι». Ο θρήνος της Τρωαδίτισσας Εκάβης στον συγκεκριμένο χώρο δεν μπορεί παρά να παραπέμψει στις μάνες που ολοφύρονται στη Γάζα ενώ οι στίχοι του Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ αποτελούν υπόμνηση όλων των παιδιών που βρίσκουν σε κάθε εποχή βίαιο θάνατο εξ αιτίας των πολέμων. Στο Ζουχούρι όπου καταλήγει το δρώμενο, η χρήση της κυπριακής διαλέκτου από τον Κυριάκο Κωστέα, στο ποίημα του Παύλου Λιασίδη, μετατρέπεται σε κάλεσμα ενότητας, μια που πρόκειται για την κοινή γλώσσα του λαού, την καθημερινή ομιλία όλων των κατοίκων της Κύπρου ανεξαρτήτου εθνικότητας.
Καθοριστικός είναι ο ρόλος του κοινού στην παράσταση, η sine qua non συμμετοχή, άνευ της οποίας η παράσταση δεν θα είχε κανένα νόημα. Ο κόσμος που ακολουθεί είναι οι πολίτες που προβληματίζονται και ανησυχούν για τα τεκταινόμενα στις μέρες μας, είναι οι γονείς που θέλουν ένα καλύτερο αύριο για τα παιδιά τους, είναι τα παιδιά-αυριανοί πολίτες που ονειρεύονται ένα μέλλον ειρήνης και ευημερίας, είναι οι δημότες της πόλης μας (ο αντιδήμαρχος αποτελεί μέρος του κοινού της παράστασης) που θέλουν τη Λάρνακα πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, μια πόλη απαλλαγμένη από τον εφησυχασμό με ενεργούς και συνειδητοποιημένους πολίτες. Η παράσταση που ολοκληρώνεται με μια χαρούμενη φιέστα, στην οποία αναμιγνύονται, χορεύουν και τραγουδούν από κοινού συντελεστές και περιπατητές, αποτελεί ακριβώς αυτό το επιστέγασμα. Η γιορτή των πολιτών είναι η κορυφαία ειρηνική δραστηριότητα, το έμπρακτο κάλεσμα σε ένα τρόπο ζωής που προκρίνει τη συμμετοχικότητα και που δεν αποκλείει κανένα.
*ΒΔ Φιλολογικών στη Μέση Εκπαίδευση, με MA στην Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία και MA στις Θεατρικές Σπουδές
