ΤΗΣ ΣΤΕΛΛΑΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΟΥ*
Η νηπιακή ηλικία αναγνωρίζεται ως μια ευχάριστη και ευτυχισμένη περίοδος στην πορεία ανάπτυξης και εξέλιξης του ανθρώπου. Το παιδί της νηπιακής ηλικίας αντιμετωπίζει την πραγματικότητα μέσα από το δικό του μοναδικό πρίσμα, ένα πρίσμα όπου τα γεγονότα αποκτούν μεγαλύτερη σημασία, ενώ η καθημερινότητα δεν καταλήγει σχεδόν ποτέ σε ρουτίνα. Παράλληλα, θεωρείται και ως η περίοδος των παραμυθιών και της φαντασίας!
Τα πρώτα σχολικά χρόνια είναι ευρέως γνωστό ότι αποτελούν μια δυναμική μεταβατική περίοδο για την ανάπτυξη του παιδιού σε όλους ανεξαιρέτως τους τομείς: γνωστικό/νοητικό, προσωπικό/κοινωνικό, συναισθηματικό, κινητικό/κιναισθητικό. Ωστόσο, η συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού ενδέχεται να συνοδεύεται από εμφάνιση άγχους, φοβικών αντιδράσεων και ποικίλες συναισθηματικές δυσκολίες, κυρίως σχετικές με τον αποχωρισμό και την απεξάρτηση από τους γονείς ή τους «σημαντικούς άλλους».
Το παιδί για πρώτη φορά βρίσκεται σε σχολικό χώρο, στο νηπιαγωγείο, σε ένα μέρος δηλαδή με νέες απαιτήσεις και νέες προκλήσεις. Η πρώτη και μεγαλύτερη πρόκληση που αναπόφευκτα αναδύεται είναι η δημιουργία και καλλιέργεια μιας υγιούς σχέσης μεταξύ του νηπίου και ενός ενήλικου ατόμου, του/της νηπιαγωγού, και κατόπιν η γενικότερη προσαρμογή του πρώτου στο σχολικό περιβάλλον. Το νηπιαγωγείο, ως τόπος μάθησης, προσκαλεί και «προκαλεί» το παιδί ώστε να έρθει σε επαφή, να γνωρίσει και να εξοικειωθεί με συγκεκριμένους κανόνες και ρουτίνες τους οποίους εν συνεχεία θα οικειοποιηθεί. Την ίδια ώρα, το νηπιαγωγείο αποτελεί την πρώτη οργανωμένη κοινωνική ομάδα που θα βοηθήσει το παιδί να ξεκινήσει ομαλά τη σχολική του πορεία και θα το προετοιμάσει κατάλληλα για το μακρύ ταξίδι της μάθησης. Επομένως, το παιδί χρειάζεται να εμπλακεί στη διαδικασία της μάθησης με ευχάριστο και παιγνιώδη τρόπο.
Η πρώτη βασική δοκιμασία για το παιδί και τους γονείς του είναι, όπως έχει προαναφερθεί, ο αποχωρισμός που επέρχεται με τη φοίτησή του πρώτου στο νηπιαγωγείο. Το άγχος του αποχωρισμού είναι κάποιες φορές εντονότερο από το αναμενόμενο και ίσως οδηγεί σε μετέπειτα προβλήματα. Ως εκ τούτου, οι γονείς καλούνται να αναγνωρίσουν και να αντιληφθούν άμεσα το δικό τους άγχος και τα δικά τους συναισθήματα αποχωρισμού, τα οποία συχνά μεταφέρουν στο παιδί τους, αλλά και εκτενέστερα στο σχολικό περιβάλλον. Πρωταρχικής σημασίας, λοιπόν, καθίσταται ο ρόλος των γονέων στην ομαλή συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Πιο συγκεκριμένα, η ανάπτυξη υγιών σχέσεων στην οικογένεια, η δημιουργία κλίματος ασφάλειας στο σπίτι, η χωρίς όρια αποδοχή, η αγάπη και η καλή επικοινωνία αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία για προστασία της ψυχικής και ψυχολογικής υγείας του παιδιού.
Η προσχολική ηλικία είναι συγχρόνως το στάδιο της κατ’ εξοχήν μίμησης και ταύτισης. Φυσικό επακόλουθό του καθίσταται η γνώση, η οποία προκύπτει, σε μεγάλο βαθμό, ως αποτέλεσμα μίμησης. Παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα ήρεμο περιβάλλον γίνονται συχνότερα «ήρεμοι» ενήλικες, ενώ παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα που κυριεύονται ή χαρακτηρίζονται από άγχος, ένταση, θυμό και βία συχνά και ίσως ευκολότερα καταφεύγουν σε αρνητικά συναισθήματα, ή και τη βία, ως ενήλικες.
Τα πρώτα χρόνια ζωής είναι ευρέως αποδεκτό ότι είναι πολύ ουσιαστικά για τη σωστή και ολόπλευρη ανάπτυξη του ατόμου. Εξέχουσας σημασίας, σύμφωνα με τα λεγόμενα του άρθρου, αποτελεί η συναισθηματική καλλιέργεια του παιδιού. Για τον λόγο αυτό, η καλή ψυχολογική υγεία του ατόμου κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας αυξάνει τις πιθανότητες για εξίσου καλή ψυχική υγεία κατά την ενήλικη ζωή του. Η ψυχική υγεία του ανθρώπου (δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο σκέφτεται και αισθάνεται για τον εαυτό του, όπως και το πώς βιώνει και αντιμετωπίζει τις διάφορες στρεσογόνες καταστάσεις) καθίσταται το ίδιο σημαντική με την υγεία του σώματος.
*Νηπιαγωγός & Δασκάλα ΜΑ Εκπαιδευτική Διοίκηση & Αξιολόγηση
