Ταπεινές παραινέσεις για τον επόμενο υπουργό Παιδείας (όποτε ούτος ήθελε προκύψει)

ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΣΑΒΒΑ ΣΕΠΟΥ*

Αγαπητέ μου,

Ο μεγάλος σύγχρονος σοφός Francis Fukuyama γράφει σ΄ ένα από τα βιβλία του: “Τον 21^ο αιώνα μερτικό στην ευημερία θα έχουν τα κράτη που θα συνδυάσουν την ανθρωπιστική παιδεία με τις ανάγκες της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας”. Οι υπουργοί παιδείας των τελευταίων δεκαετιών με άνετους προϋπολογισμούς και εξαίρετους δασκάλους και καθηγητές απέτυχαν να αξιοποιήσουν τον μόχθο τους και να διαμορφώσουν ένα έγκυρο, αξιόπιστο και αποτελεσματικό εκπαιδευτικό σύστημα.

Αυτοί που συνέβαλαν στην υπουργοποίησή σου θα προσπαθήσουν να βολέψουν τους δικούς τους με ανακουφιστικές αποσπάσεις, χαριστικές βαθμολογίες και αντισυνταγματικές προαγωγές. Τέτοια μην καταδεχτείς και μην στέρξεις να εξευτελίσεις το ήθος και την αξιοπρέπεια σου στο βωμό της κομματικής διαφθοράς.

Οι προκάτοχοι σου, φανατισμένοι κομματικά, με εικονοκλαστική μανία καταθρυμμάτιζαν ότι καλό είχε πετύχει ο προκάτοχός τους. Εσύ μην καταδεχτείς αυτή τη μικρότητα, σκύψε με αγάπη και εκτίμηση στο κληροδότημα και προσπάθησε σεμνά και ταπεινά να το αξιοποιήσεις γιατί η επιτυχία στη μεταρρύθμιση οφείλεται τελικά στις επιτυχίες αλλά και τις αποτυχίες των προκατόχων σου.

Αν προέρχεσαι από τον ιδιωτικό τομέα προσπάθησε “όσον ούπω” να εξοικειωθείς με τη νομολογία και τους κανονισμούς της δημόσιας εκπαίδευσης για να μην άγεσαι και φέρεσαι από τους απηνείς υπουργοδιώκτες. Αν πάλι προέρχεσαι από το δημόσιο τομέα, μ΄ ένα πτυχίο εντελώς άσχετο με το υπουργικό σου χαρτοφυλάκιο, προσπάθησε να εξοικειωθείς με τα βασικά θέματα της κυπριακής εκπαίδευσης.

Η επιτυχία σου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αγαστή συνεργασία με τους άλλους υπουργούς και ιδιαίτερα με τον κέρβερο του κρατικού κορβανά που πρέπει οπωσδήποτε να μάθεις να μιλάς τη γλώσσα του.

Η πολιτική σου οξύνοια, η κριτική δημιουργική σκέψη, η διεκδικητικότητα μαζί με τη διαλλακτικότητα θα σου επιτρέψουν να οδηγήσεις το δικό σου όραμα στην εκπαιδευτική σου Ιθάκη παρακάμπτοντας Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες.

Οι συχνοί ανορθόδοξοι ανασχηματισμοί περιορίζουν τον χρονικό σου ορίζοντα, σε καθιστούν αναλώσιμο, σου δημιουργούν εργασιακή ανασφάλεια και μια διπολική πραγματικότητα που ενστικτωδώς σε οδηγεί στην αποφυγή του εκπαιδευτικού ρίσκου.

Η παιδεία δεν είναι ποδόσφαιρο για ν΄ αγοράσεις παίκτες και να΄ χεις θεαματικά αποτελέσματα, είναι μόχθος και άοκνη προσπάθεια δεκάδων χιλιάδων μαθητών και εκπαιδευτικών που με συνέπεια, συνοχή, συνεχείς αγώνες και αγωνίες ανεβαίνουν ένα ένα τα σκαλοπάτια της.

Ωστόσο φρόντισε από τον πρώτο μήνα να εξαγγείλεις κάτι το ουσιαστικό και θεαματικό που να ικανοποιεί μαθητές, γονείς και συνδικαλιστές για να χαλαρώσει η δημόσια πίεση που συνήθως ασκείται εις βάρος του αρχάριου υπουργού.

Η οξύνοιά σου, η κριτική σου δημιουργική σκέψη και η διεκδικητικότητα και το πολιτικό σου κεφάλαιο δεν πρέπει να δαπανηθούν άδικα σε ελάσσονα και ασήμαντα αλλά να επενδύονται στην εκπαιδευτική σου Ιθάκη.

Πριν επιχειρήσεις κάτι σημαντικό, προσπάθησε να εξασφαλίσεις από TIMSS και PISA τις σχετικές εκθέσεις που καταγράφουν τις αδυναμίες του εκπαιδευτικού μας συστήματος και μπορούν να σου δώσουν έγκυρη και αξιόπιστη διάγνωση. Η λανθασμένη διάγνωση δεν οδηγεί πουθενά.

Οι υδατοψύκτες και τα κλιματιστικά δεν έχουν σχέση με την παιδεία, ούτε και οι μοντέρνες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες που αγνοούν τις βασικές αξίες της εκπαίδευσης, τον σεβασμό, την πειθαρχία, την επιμέλεια και τη σκληρή δουλειά.

Ο έγκαιρος προγραμματισμός και ο καθορισμός προτεραιοτήτων στα πλαίσια του προϋπολογισμού θα σε λυτρώσει από το άγχος της έγκαιρης αποπεράτωσης έργων, θα σου προσδώσει κύρος, αξιοπιστία και εκτίμηση γιατί στην πολιτική δεν μετράνε οι προθέσεις αλλά τα πεπραγμένα.

Η τυφλή αντιγραφή ξένων εκπαιδευτικών συστημάτων αστοχεί γιατί άλλη είναι η κοινωνία μας, άλλη η νοοτροπία μας, άλλη η φιλοσοφία μας, άλλοι οι δάσκαλοι, οι μαθητές και οι γονείς μας.

Οι κατά καιρούς παλινωδούσες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις έχουν οδηγήσει σε κρίση την εκπαιδευτική ποιότητα.

Ο φορολογούμενος έχει πληρώσει ακριβά τις αίολες μεταρρυθμίσεις του αρχιμεταρρυθμιστή Τσιάκαλου που αντί να μας κάμει, όπως υποσχέθηκε, Φινλανδία της Μεσογείου μας κατάντησε Βουλγαρία.

΄Οσον ούπω, θα αντιμετωπίσεις τις παράλογες απαιτήσεις του κομματικού συνδικαλισμού που προσπαθεί να ακυρώσει με δημοψηφίσματα νόμους του κράτους εκβιάζοντας με απεργίες και στάσεις εργασίας.

Η σιδηρά κυρία επανειλημμένα έλεγε, “αλίμονο στην κυβέρνηση που υποχωρεί μπροστά στους εκβιασμούς του κομματικού συνδικαλισμού”.

Η αγαστή συνεργασία με το προσωπικό του υπουργείου και ιδιαίτερα τους υψηλόβαθμους είναι απαραίτητη γιατί η συνεχής αντιπαράθεση μπορεί να τορπιλίσει ακόμα και τα πιο προσγειωμένα και μελετημένα σχέδια γιατί ο μοναδικός τους στόχος είναι η διατήρηση του status quo και των κακοκεκτημένων.

Η αιθεροβάμων παλινωδούσα εκπαιδευτική πολιτική που αγγίζει τα όρια της νεφελοκοκκυγίας δεν κατάφερε να παραδώσει ένα αποτελεσματικό εκπαιδευτικό σύστημα στα παιδιά μας.

Ο σεβασμός στους συνεργάτες σου, η απλότητα, η ταπεινότητα, η προσήνεια και η καλή διάθεση, θέτουν τις βάσεις για αγαστή συνεργασία και επιτυχία.

Ο εγωισμός, η υποτίμηση, ο σνομπισμός, η τυφλή προσκόλληση στο πρωτόκολλο, η υπεροπτική συμπεριφορά και το σύνδρομο του ξερόλα και του ομφαλού της γης θα σε οδηγήσουν στην απομόνωση και τη μεταρρυθμιστική ουτοπία.

Δυνατές φτερούγες χρειάζεσαι, κατά τον Καζαντζάκη, για να σε πηγαίνουν ψηλά στον ουρανό με το όραμα σου και πόδια γερά να πατάς στη γη στέρεα για να το πραγματώσεις.

Τις μικροδιαφορές, ιδιαίτερα μεταξύ των υψηλόβαθμων στελεχών του υπουργείου σου, να τις αποπυροδοτείς άμεσα και να τις επιλύεις δίκαια και αποτελεσματικά. Η δική σου προσήνεια, πραότητα, διαλλακτικότητα, ταπεινότητα και μεσολαβητική δεξιότητα επιλύουν τις κρίσεις που τορπιλλίζουν την αποστολή σου.

Σύμβουλοι στο έργο σου, πέρα από τους υπηρεσιακούς, μπορεί να είναι και ομάδα έμπειρων ογδοντάρηδων που η επιστημοσύνη και το ήθος τους ελάμπρυναν για μισόν αιώνα τα κυπριακά σχολεία και πανεπιστήμια.

Γεώργιος Χατζηκωστής, Γεώργιος Προδρόμου, Παναγιώτης Περσιάνης κ.ά αποτελούν την πιο πολύτιμη μαγιά της κυπριακής εκπαίδευσης με γνώμη βαρύνουσα και σεβαστή, που μόνο καλό μπορεί να κάμει στη βαρυαλγούσα μας παιδεία.

Η σιδηρά κυρία του Ηνωμένου Βασιλείου τόσο κατά την τετραετία της υπουργίας της στην παιδεία (1970 – 74) όσο και κατά την εντεκαετία της πρωθυπουργίας της (1979 – 1990) είχε ως άτυπους συμβούλους ομάδα φίλων και συμφοιτητών που είχαν διαπρέψει ως εκπαιδευτικοί και μαζί παρακολουθούσαν τις εναρκτήριες διαλέξεις του Institute of Education.

Αγαπητέ μου,

Περαίνων παραινώ τα βέλτιστα επ΄ αγαθώ παιδείας και πολιτείας:

Ι. Βάζε πάντοτε τον μαθητή στο επίκεντρο κάθε αλλαγής.

ΙΙ. Απαγόρευσε χωρίς δισταγμό τα κινητά στο σχολικό χώρο για να αποκαταστήσεις τη σχολική πειθαρχία και να απαλλάξεις τους μαθητές από το σύνδρομο του “εθισμού της οθόνης”.

ΙΙΙ. Καθόρισε με θεσμικές αποφάσεις την κατ΄ οίκον έκτιση της ποινής της αποβολής για να έχει κάποιο κόστος για τον κύριο υπεύθυνο της μαθητικής παραβατικότητας, τον γονιό.

IV. Απάλλαξε τα σχολεία από τους προβληματικούς εκπαιδευτικούς που καταστρέφουν την εκπαίδευση χιλιάδων μαθητών.

V. Ποτέ μη σταματάς να επισκέπτεσαι σχολεία και πανεπιστήμια και να μιλάς με μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς, συνδικαλιστές και ακαδημαϊκούς για να έχεις ιδίαν αντίληψην (Grass root material) των προβλημάτων της παιδείας.

VI. Κράτα μακριά από τα σχολεία τα κόμματα που πνίγουν την ελεύθερη, δημιουργική, κριτική σκέψη του μαθητή παρασύροντάς τον στην παπαγαλία ξύλινων ανόητων κομματικών συνθημάτων.

VII. Κράτα τους συνδέσμους “αδκιασερών γονέων” μακριά από τη σχολική διοίκηση που είναι αποκλειστικό έργο του καθηγητικού συλλόγου.

VIII. Προσπάθησε να αποκτήσεις βασικές δεξιότητες του διαδικτύου για να μην έχεις κάθε τόσο ανάγκη τη γραμματέα σου.

*Φιιλόλογος εταίρος του London University Institute of Education

πρ. Γυμνασιάρχης, Λυκειάρχης, Επιθεωρητής και Επαρχιακός Μέσης Εκπαίδευσης