PISA: Τα αποτελέσματα της είναι προβλεπτά για την Κύπρο

 «Το Σχολείο δεν αλλάζει αν αλλάξει μόνο το Σχολείο»

ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΒΑΛΑΝΙΔΟΥ*

Το Πρόγραμμα του ΟΟΣΑ PISA, (Programme for International Student Assessment),  όπως και κάθε αξιολόγηση, αξιολογεί αν οι μανθάνοντες γνωρίζουν αυτό στο οποίο εξετάζονται. Δηλαδή τις ικανότητες τους να μεταφέρουν-εφαρμόζουν τις γνώσεις τους σε ζητήματα της καθημερινής ζωής, να τα αναλύουν και να προτείνουν λύσεις.

 Ο προβληματισμός και κριτική για τα αποτελέσματα και κατάταξη των μαθητών της Κύπρου –των 15-χρονων της Α Λυκείου (υποχρεωτικής εκπαίδευσης)- θα πρέπει να κατευθυνθεί προς το Υπουργείο Παιδείας –στον πολιτικό προϊστάμενο και προς όσους εμπλέκονται στη διαμόρφωση της εκπαιδευτικής πολιτικής και να απαντήσουν:  

(α) Χρειάζεται η Κύπρος να πληρώνει τον ΟΟΣΑ για την «κατάταξη» του εκπαιδευτικού της συστήματος με βάση τις επιδόσεις 15-χρονων μαθητών στα ζητήματα αξιολόγησης Εγγραμματισμού στα Μαθηματικά, Φυσικές Επιστήμες και Κατανόηση Κειμένου;  Και αν ναι:

• Από το 2012 που έχει «επιτραπεί» μέσω ΕΕ η συμμετοχή της Κύπρου στο Πρόγραμμα PISA του ΟΟΣΑ, και με βάση τα αποτελέσματα και τα εξεταζόμενα ζητήματα, ποιες είναι οι ουσιαστικές αλλαγές που έχει κάνει για να διασφαλίσει κάποια πιο «αξιοπρεπή» κατάταξη, στο σύστημα αξιολόγησης του ΟΟΣΑ;  Ποιες αλλαγές έχουν γίνει π.χ. στο περιεχόμενο-αξιολόγηση γνωστικών αντικειμένων, ώστε να καλλιεργούνται και αναπτύσσονται οι ικανότητες για να μπορούν οι μαθητές να εφαρμόζουν κατάλληλα τις γνώσεις και στάσεις/συμπεριφορές τους και να αναλύουν, επιχειρηματολογούν, προτείνουν λύσεις σε ζητήματα που αφορούν την καθημερινή ζωή;   (Δεν είναι οι πολλές εξετάσεις το «φάρμακο»!)  Δίνω τη σύνδεση για να δείτε τι είδους θέματα τίθενται στα εξεταστικά δοκίμια PISA, και να κρίνετε κατά πόσο έχουν ληφθεί μέτρα προς όλες τις κατευθύνσεις και επίπεδα για αλλαγές! http://www.oecd.org/pisa/test/)

 (β) Αν η επιθυμία είναι η Κύπρος να έχει «υψηλή» κατάταξη, είναι έτοιμο το Υπ.Παιδείας να προσαρμόσει το Εκπαιδευτικό Σύστημα στη βάση και αρχές λειτουργείας π.χ. του επιτυχημένου εκπαιδευτικού συστήματος της Φινλανδίας, όπου καλλιεργείται στην πράξη η κριτική σκέψη,  και να προσφέρει όλα όσα προσφέρονται στα «εκπαιδευτικά συστήματα» που κρίνονται επιτυχημένα! Μπορεί, με δεδομένο ότι η επιτυχία ενός εκπαιδευτικού συστήματος είναι μια «πολύ-παραγοντική» εξίσωση;

Η σύγκριση ανόμοιων εκπαιδευτικών συστημάτων στη βάση των μετρήσεων PISA και η προσπάθεια επιβολής εκπαιδευτικών πολιτικών, θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την πολύ-παραγοντική εξίσωση της εκπαίδευσης. Η επιτυχία ενός εκπαιδευτικού συστήματος εξαρτάται από παράγοντες που σχετίζονται με την εκπαιδευτική διαδικασία άμεσα ή έμμεσα- το συγκείμενο της εκπαίδευσης, με όλους τους κοινωνικοοικονομικούς και πολιτιστικούς παράγοντες που το «ρυθμίζουν» και το επηρεάζουν. Εξαρτάται από τις πολιτικές Υπ.Παιδείας και τη στελέχωση του, τη δομή και το περιεχόμενο των σχολικών προγραμμάτων και τον τρόπο αξιολόγησης τους, τους διδάσκοντες (πώς επιμορφώνονται και καθοδηγούνται από Πανεπιστήμιο, Παιδαγωγικό, Επιθεωρητές), τους θεσμικούς φορείς και οργανώσεις που διαδραματίζουν ρόλο και παρεμβαίνουν με τη δράση τους (Βουλευτές, Πολιτικά κόμματα, Οργανώσεις Γονέων και Εκπαιδευτικών), την κουλτούρα και τις συμπεριφορές των οικογενειών και της κοινωνίας ολόκληρης-που  εκφράζεται και μέσα από τη δράση των ΜΜΕ!

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το Πρόγραμμα του ΟΟΣΑ PISA δέχεται πολλές κριτικές για τον τρόπο που χρησιμοποιείται για να κατατάσσει  εκπαιδευτικά συστήματα στη βάση επιδόσεων μαθητών και εμμέσως να επιβάλλει εκπαιδευτικές πολιτικές του ΟΟΣΑ. Χαρακτηριστική είναι η επιστολή 100 Πανεπιστημιακών προς ΟΟΣΑ  (Academics worldwide are asking for the end of global standardized testing, https://www.theguardian.com/education/2014/may/06/oecd-pisa-tests-damaging-education-academics   με την οποία καλείται ουσιαστικά να τερματίσει αυτού του είδους την αξιολόγηση και κατάταξη. Η κριτική παιδαγωγική υποστηρίζει ότι το σχολείο δεν είναι χώρος για μετρήσεις αλλά χώρος για μόρφωση! 

Αξίζει να γίνει αναφορά σε απάντηση συναδέλφου Φινλανδού σε ερώτημα μου «πες μας το μυστικό της Φινλανδίας» για το επιτυχημένο της εκπαιδευτικό σύστημα και στο PISA»! Η απάντηση, μετά από λίγα λεπτά σκέψης ήταν: «σεβόμαστε ως πολίτες-κοινωνία τους νόμους»! Τι να πούμε για την Κύπρο; Ακόμη και αν όλα τα χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού συστήματος Φινλανδίας εφαρμοστούν στο δικό μας σύστημα,  θεωρώ ότι είναι όνειρο απατηλό να γίνουμε Φινλανδία! Και στο φανταστικό σενάριο να αντικαταστήσουμε ΟΛΟΥΣ τους εκπαιδευτικούς μας με Φινλανδούς εκπαιδευτικούς, δε θα ξεφύγουμε από τα αποτελέσματα αυτά. Οι Φινλανδοί ..θα αποδράσουν καλούμενοι να εργαστούν σε αυτές τις συνθήκες!  Η Κύπρος με την κοινωνία της –αντανακλούν άμεσα στο τι γίνεται στο σχολείο και σε όλους τους συντελεστές του! Και αν δεν αλλάξουν, να μην αναμένουμε καλύτερα αποτελέσματα! Ή όπως έλεγε πάντα ο μεγάλος παιδαγωγός Ανδρέας Καζαμίας, «το Σχολείο δεν αλλάζει αν αλλάξει μόνο το Σχολείο»!  

*Εκπαιδευτικός