ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ Α. ΣΕΠΟΥ*
Τον Δεκέμβρη του ʼ95 πήραμε τα αποτελέσματα της πρώτης μας συμμετοχής στο Διεθνή Διαγωνισμό Αξιολόγησης Μαθητών στα Μαθηματικά και τη Φυσική (Trends in International Mathematics and Science Study). Μαζί με τα απογοητευτικά αποτελέσματα πήραμε και τη σχετική έκθεση η οποία αναλύει τις βασικές παραμέτρους του εκπαιδευτικού μας συστήματος, τα αναλυτικά, τις διδακτικές μεθόδους, την κατ΄ οίκον εργασία, τη διόρθωση από τον καθηγητή, την ανατροφοδότηση, τον αριθμό μαθητών κατά τμήμα καθώς και την ομαδοποίησή τους (streaming, setting, mixed ability). Η έκθεση επισημαίνει περαιτέρω την αδυναμία των μαθητών μας στην κριτική δημιουργική σκέψη καθώς και σχετικές εισηγήσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος.
ΗΠΑ και Η.Β είχαν μείνει εκτός δεκάδας και Bill Clinton και Tony Blair, πολιτικοί με πάθος και όραμα παιδείας, ανέλαβαν προσωπικά την ευθύνη και το 1999 έβαλαν τη χώρα τους στην πεντάδα του κόσμου. Ο Γλαύκος αείποτε απορροφημένος από το Κυπριακό δεν ασχολήθηκε με το θέμα, ενώ η υπουργός του αφού ψιλοαμφισβήτησε την εγκυρότητα της έρευνας εξέδωσε ανακοίνωση στις 10/12/96 με τη γνωστή κενολόγο επωδό “θα αξιοποιήσουμε την έκθεση στοχεύοντας στην ανάπτυξη της κριτικής δημιουργικής σκέψης των μαθητών μας”, πράγμα που κατάντησε “γράμμα κενόν” στα χέρια των επόμενων επτά υπουργών διαφόρων κυβερνήσεων. Χειρότερα είναι τα πρόσφατα αποτελέσματα του PISA (Programme of International Student Assessment) όπου πέρα από τα Μαθηματικά και τη Φυσική πατώσαμε και στα ελληνικά, την κατανόηση κειμένου, πρόβλημα που αν δεν αντιμετωπισθεί θα συμπαρασύρει μαζί του στην αποτυχία σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα. Ο Πλάτων στον “Σοφιστή” (363e) αποδίδει τη λέξη λόγος με δύο έννοιες, εκείνη της συντεταγμένης σκέψης που μετουσιώνεται σε λόγο και εκείνη της ομιλίας με την οποία οι άνθρωποι επικοινωνούν. Μήτρα του λόγου λοιπόν η ίδια η σκέψη που όταν είναι σε τάξη μετουσιώνεται σε καθαρό, σαφή, λιτό και κατανοητό λόγο ενώ αν είναι άτακτη, “πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμμένα” παράγει λόγον ασαφή, επιπόλαιο, συγκεχυμένο, δυσνόητο και ακατάληπτο.
Η κατάταξη των μαθητών μας στις τελευταίες είκοσι χώρες του κόσμου στην κατανόηση κειμένου είναι επιεικώς απαράδεκτη για χώρα που έχει τον ανετότερο προϋπολογισμό της Ευρώπης και τους πλέον ακαδημαϊκά καταρτισμένους και καλοπληρωμένους εκπαιδευτικούς. Η αποτυχία στην κατανόηση κειμένου, δηλαδή στην ελληνική γλώσσα δεν αφήνει περιθώρια για οποιαδήποτε άλλη επιτυχία, στα Μαθηματικά, τη Φυσική ή όποιο άλλο γνωστικό αντικείμενο.
Μας έχουν υποσκελίσει χώρες που οι μαθητές τους χαράματα ξεκινάνε ξυπόλυτοι και ρακένδυτοι χωρίς ένα ποτήρι γάλα και που θα μπορούσαν να κορέσουν την πείνα τους με όσα οι δικοί μας μαθητές πετάνε στους σχολικούς καλάθους.
Το βάρος της αποτυχίας πέφτει στους ώμους των διδασκόντων, των ακαδημαϊκών και των διοικητικών του υπουργείου.
Δυστυχώς μια συνεχώς αυξανόμενη ομάδα εκπαιδευτικών ολιγωρεί, φυγοπονεί και αδιαφορεί για τη γλωσσική κατάρτιση των μαθητών, δεν ελέγχει, δε διορθώνει και δεν αξιολογεί την κατ΄ οίκον εργασία τους και δεν τους ανατροφοδοτεί διορθωτικά και δημιουργικά. Η πλημμελής διδασκαλία και η απουσία ελέγχου μαζί με τον ολέθριο εξοστρακισμό γραμματικής και συντακτικού έχουν μετατρέψει το σχολείο σε παιδική χαρά και έχουν οδηγήσει πλείστους μαθητές στη γλωσσική αναπηρία της οποίας τους πικρούς καρπούς δρέπομεν σε κάθε εκπαιδευτική μας αξιολόγηση.
Είχα την τύχη ως μεταπτυχιακός φοιτητής το 1980 και το 1994 να φιλοξενηθώ σε δεκάδες ευρωπαϊκά σχολεία, στο Λονδίνο, την Οξφόρδη, την Ουψάλα, το Γκρατς, το Λαντοντέρυ κ.α. Σε κανένα απ΄ αυτά δεν είχα συναντήσει δάσκαλο ή καθηγητή που να μη διορθώνει με επιμέλεια την κατ΄ οίκον εργασία, να μην ανατροφοδοτεί το μαθητή και να μην τον αξιολογεί υπεύθυνα και ακριβοδίκαια. Από τους δικούς μας δασκάλους και καθηγητές ένα ελάχιστο ποσοστό “ασκούν” το καθήκον τους ευκαιριακά και ένα άλλο ποσοστό, Χριστούγεννα και Πάσχα μαζεύουν τα τετράδια, τα μετροφυλλάνε και κοτσάρουν τήδε κακείσε μονογραφές, και “κατόπιν εορτής” τα γυρνάνε πίσω μετά τις διακοπές. Η γλωσσική κατάρτιση είναι ο θεμέλιος λίθος της εκπαιδευτικής λειτουργίας και το μεγάλο στοίχημα του αληθινού δασκάλου και του καλού σχολείου.
Σ΄ αυτό τον αγώνα της γλωσσικής κατάρτισης και κατάκτησης πρέπει το παιδί να έχει την κατάλληλη διδασκαλία και στήριξη από γονείς, νηπιαγωγούς, δασκάλους και καθηγητές οι οποίοι “εξ΄ απαλών ονύχων” οφείλουν συστηματικά και μεθοδικά να του διδάξουν την ελληνική γλώσσα. Η αρετή της φιλαναγνωσίας, η τριβή με τη γλώσσα ασκούν την κρίση και την έκφραση του μαθητή και τον συνηθίζουν στην ενστικτώδη επιλογή της κατάλληλης λέξης και σύνταξης.
Ευθύνη μεγάλη για τη γλωσσική πενία των μαθητών φέρουν και οι γονείς που αντί να μιλάνε φυσιολογικά στο παιδί, υποτονθορύζουν μιμούμενοι το λεκτικό και την νηπιακή προφορά του. Ευθύνη έχουν επίσης και οι δάσκαλοι και καθηγητές που αντί να απαιτούν μιαν απλή, καθαρή, σύντομη, περιεκτική γλώσσα ενθαρρύνουν την ωραιολογία, τη λεξιθηρία, τις φραστικές πομφόλυγες και το μακροπερίοδο που καθιστούν τη μαθητική γραφή ακατανόητη και πληκτική.
Ως θεματοθέτης και αναβαθμολογητής στις Παγκύπριες είχα επανειλημμένα διαπιστώσει τεράστια απόκλιση μεταξύ των δύο βαθμολογητών. Ο πρώτος προκρίνων την απλή, σαφή γλώσσα έδωσε 13/20 και ο δεύτερος προκρίνων την ωραιολογία, τα υπερβατά και το μακροπερίοδο έδωσε 18/20.
Ένα άλλο βαρίδι στη γλωσσική κατάρτιση των μαθητών μας είναι η χρήση από διδάσκοντες και διδασκόμενους της κυπριακής διαλέκτου κατά την ώρα του μαθήματος. Η διάλεκτος έχει τη θέση της στην καθημερινότητα ακόμα και του πιο μορφωμένου Κύπριου, σε καμιά όμως περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει τη γλώσσα διδασκαλίας (medium of instruction) σε ελληνικό σχολείο, ούτε και στη γλώσσα της διοίκησης γιατί επίσημη γλώσσα του κράτους μας είναι η κοινή ελληνική και η τουρκική.
Μεταπολεμικά με τον εκτοπισμό της καθαρεύουσας από τη δημοτική παρουσιάζεται μια αναρχία στην περιοχή της γλώσσας, στους καθημερινούς ραδιοτηλεοπτικούς σολοικισμούς και βαρβαρισμούς. Γι΄ αυτό είναι εθνική επιταγή όσοι τολμούν να πιάνουν πένα ή μικρόφωνο οφείλουν να σέβονται τη γλώσσα και να μην πληγώνουν το γλωσσικό αίσθημα του πολίτη με λέξεις και φράσεις όπως “του Σικάγο”, “της Μαρία Κάλας”, “των ευπατρίδων”, “των αυτόπτων μαρτύρων” και άλλων “ων ουκ έστιν αριθμός”. Για μη ζωντανές ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές είναι απαραίτητος ένα τελικός γλωσσικός έλεγχος.
Οι μαθητές μας όλο και πτωχαίνουν τη γλωσσική τους ικανότητα με τα κινητά και τα άλλα ηλεκτρονικά μαραφέτια που υποκαθιστούν τη διατύπωση σωστής πρότασης και με τα ολέθρια Creeklish που απαρνούνται τη γλώσσα τους και καθίστανται ουσιαστικά γλωσσικά ανάπηροι.
Η εθνική μας γλώσσα κερδήθηκε μέσα από αιώνες με αγώνες σκληρούς και επώδυνους γι΄ αυτό και οι δημοσιογράφοι, οι πνευματικοί εργάτες των πανίσχυρων ΜΜΕ που στην πράξη είναι οι πραγματικοί γλωσσικοί και όχι μόνο καθοδηγητές του λαού, οφείλουν να μελετούν και να προάγουν την ελληνική γλώσσα γιατί αυτή είναι η πιο μεγάλη δύναμη του Ελληνισμού που ως ΄Ελληνες μας κρατάει στη ζωή.
* ΦιλόλογοςεταίροςτουLondon University InstituteofEducation
πρ. Γυμνασιάρχης, Λυκειάρχης, Επιθεωρητής και Επαρχιακός Μέσης Εκπαίδευσης
Μιχάλης Α. Πόλης:
Dec 21, 2019 at 05:07 PM
"Tο βάρος της αποτυχίας πέφτει στους ώμους των διδασκόντων..." λέει ο αρθρογράφος. Ωραία λογική... Φορτώστε τα όλα στο δάσκαλο. Για να μάθει κάποιος κύριε Σέπο πρέπει να θέλει και να μπορεί. Πρέπει δε να υπάρχει και περιβάλλον πειθαρχίας και επιβολής στα σχολεία για να μπορούν οι δάσκαλοι να διδάξουν. Δυστυχώς με την έμφαση που υπάρχει στα δικαιώματα των μαθητών και τις συχνές καταγγελίες που υπάρχουν για ψύλλου πήδημα δεν υπάρχει το κατάλληλο κλίμα εντός της τάξεως για μάθηση.
Μια και σας αρέσει η ετυμολογία η ίδια η λέξη "τάξη" σημαίνει σύστημα, πειθαρχία, σιωπή, σεβασμός προς τον διδάσκοντα. Επίσης αφού αναφέρεις τον Πλάτωνα εγώ θα αναφέρω τον Πυθαγόρα. Οι δόκιμοι μαθητές του έπρεπε να τον ακουν σιωπηλοί και με προσοχή για τρία χρόνια και μέχρι να γίνουν κανονικά μέλη της κοινότητας δεν δικαιούνταν να μιλήσουν στο δάσκαλο.
Ο τρόπος που συμπεριφέρονται πολλοί μαθητές στο δάσκαλο είναι γεμάτος αναίδεια, θόρυβο, ανυπακοή. Πόσο ψυχικό απόθεμα πρέπει να έχει κάποιος για να λειτουργήσει στοιχειωδώς σε τέτοιο περιβάλλον; Πόσο μάλλον να φέρει και αποτελέσματα ...Πίσω από κάθε παραβατικό μαθητή βρίσκεται ένας γονιός που προάγει τη συμπεριφορά αυτή με τις συχνές και αβάσιμες καταγγελίες.
Λες ότι "Μια διαρκώς μεγαλύτερη ομάδα εκπαιδευτικών ολιγωρεί, φυγοπονεί και αδιαφορεί... " Αλήθεια που στηρίζεις αυτή τη διαπίστωση; Από ότι ξέρω εδώ και χρόνια έχεις φύγει από το εκπαιδευτικό σύστημα. Πώς μπορείς να εξαπολύεις αστήρικτες κατηγορίες εναντίον πρώην συναδέλφων σου χωρίς να παρουσιάζεις έρευνες, στοιχεία και αριθμούς που να τις τεκμηριώνουν; Αν είναι αλήθεια όσα λες γιατί το εποπτικό προσωπικό δεν απομακρύνει αυτούς τους ανεπαρκείς εκπαιδευτικούς; Γιατί δεν ασκείς κριτική και στο εποπτικό προσωπικό; Ήσουν και εσύ μέλος του σώματος των επιθεωρητών όπως φανερώνει ο τίτλος κάτω από το άρθρο σου.
Αφού είσαι υπέρ της καθαρεύουσας ( αυτή την εντύπωση δίνεις, εφόσον αποδίδεις τα προβλήματα στη γλώσσα στην εισαγωγή της δημοτικής) γιατί δεν γράφεις σε λόγια γλώσσα αλλά στη δημοτική; Μήπως θα έπρεπε κατά τη γνώμη σου να επανέλθει το πολυτονικό σύστημα;
Υπάρχει σήμερα οικογένεια της μορφής που υπήρχε όταν ήσουν στην εκπαίδευση για να στηρίξει τα παιδιά; Ξέρεις ότι οι μισοί γονιοί είναι χωρισμένοι και σπανίζουν οι συναντήσεις του μονογονιού με το παιδί του για να μιλήσουν αφού εργάζονται απάνθρωπα ωράρια;; Πόσα παιδιά μιλούν ελληνικά σπίτι τους; Το ποσοστό των αλλόγλωσσων μαθητών αυξάνεται, η υπογεννητικότητα μαστίζει τον ελληνοκυπριακό πληθυσμό, οι γυναίκες αργούν να παντρευτούν και σπάνια κάνουν δεύτερο παιδί. Το πρόβλημα είναι γενικότερο.
Πεγειώτης Χριστόδουλος:
Dec 22, 2019 at 09:10 AM
Θεωρώ αναγκαίο να αναφερθούν κάποια στοιχεία αναφορικά τη γλωσσική κατάρτιση και τον τρόπο σκέψηςτων μαθητών:
-Μεγάλος αριθμός τελειόφοιτων μαθητών αδυνατούν να γράψουν ορθά το ονοματεπώνυμο τους.
-Η σύνταξη και γραφή μιας ολοκληρωμένης πρότασης είναι πράγμα αδύνατο.
-Η διατήρηση άδειων τετραδίων είναι θέμα συνήθειας. Τις περισσότερες φορές "ξεχνούν" να τα φέρουν.
-Η ύπαρξη πέννας στην τσάντα είναι σπάνιο φαινόμενο.
-Η απαίτηση λήψης σημειώσεων στο τετράδιο θεωρείται λόγος συγκρουσης μεταξύ εκπαιδευτικού και εκπαιδευομένου.
-Η παράκληση ανάγνωσης μιας πρότασης κειμένου θεωρείται αγγαρία.
-Η μεταφορά σχολικής τσάντας εξυπηρετεί ανάγκες άνετου ύπνου πάνω στα θρανία (αντικαθιστά το μαξιλάρι).
-Η παρουσία στην τάξη εξυπηρετεί την αποφυγή δημιουργίας μεγάλου αριθμού απουσιών, πέρα του επιτρεπόμενου ορίου.
Εκπαιδευτικός Τεχνικής Εκπαίδευσης
Μιχάλης Α. Πόλης:
Dec 23, 2019 at 09:30 AM
΄" Ως θεματοθέτης και αναβαθμολογητής στις παγκύπριες είχα επανειλημμένα διαπιστώσει τεράστια απόκλιση μεταξύ των δύο βαθμολογητών" γράφει ο κύριος Σέπος.
Αυτό κατά τη γνώμη μου θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως εξής:
1. Είτε οι υπεύθυνοι επιθεωρητές δεν είχαν δώσει σαφείς οδηγίες στους βαθμολογητές για την βαρύτητα κάθε κριτηρίου αξιολόγησης.
2. Είτε ότι η πολυδιαφημιζόμενη αξιολόγηση μέσω εξετάσεων δεν είναι τόσο αντικειμενική όσο διαφημίζεται, αφού δύο άτομα που διορθώνουν το ίδιο γραπτό έχουν τόσο μεγάλη απόκλιση στις βαθμολογίες τους.
Μιχάλης Α. Πόλης:
Dec 23, 2019 at 12:06 PM
"Η κατάταξη των μαθητών μας στις τελευταίες είκοσι χώρες του κόσμου στην κατανόηση κειμένου είναι επιεικώς απαράδεκτη για χώρα με.... τους πιο καλοπληρωμένους εκπαιδευτικούς" λέει ο κ. Σέπος.
Η θέση σας ότι οι εκπαιδευτικοί σήμερα στην Κύπρο είναι οι πλέον καλοπληρωμένοι είναι επιεικώς απαράδεκτη και αυτό αποδεικνύεται από το εξής αντικειμενικό γεγονός:
Οι αποκοπές μισθών από το 2011 και μετά είναι τόσο μεγάλες που αν επιστραφούν θα διακινδυνεύσει, με βάση ανακοινώσεις του Υπ. Οικονομικών, η οικονομική σταθερότητα του κράτους και πιθανόν να χρειαστεί νέο μνημόνιο.
Η θέση σας περί ψηλών μισθών πιθανόν να ίσχυε μέχρι το 2010 πριν τις αποκοπές και όταν έίσασταν εσείς στην εκπαίδευση. Ένα άλλο τεκμήριο σε προσωπικό επίπεδο που αποδεικνύει όσα λέω είναι το ακόλουθο: Το 2010 όταν ήμουν βοηθός διευθυντής έπαιρνα περισσότερο μισθό από το μισθό που παίρνω σήμερα (2019) παρόλο που υπηρετώ από το 2013 σε θέση διευθυντή.
Όσο για τους δασκάλους που διορίζονται σήμερα είναι αστείο να τους χαρακτηρίσει κανείς υψηλόμισθούς αν συνυπολογίσει κάποιος το γεγονός ότι περιμένουν πέραν της δεκαετίας για να διοριστούν, το γεγονός ότι πέραν της κλιμακωτής αποκοπής οι κλίμακες εισδοχής έχουν μειωθεί επιπλέον 10% για τους 24 πρώτους μήνες υπηρεσίας και ότι όσοι μονιμοποιήθηκαν μετά την 1/10/2011 δεν δικαιούνται ούτε κρατική σύνταξη ούτε εφάπαξ.