ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΓΡΗΓΟΡΗ ΜΑΚΡΙΔΗ*
Οι νέες γενιές των μαθητών αναπτύσσονται σε διαφορετικό περιβάλλον με διαφορετικά ερεθίσματα από αυτά που συναντούν στη σημερινή τάξη διδασκαλίας αφού πλέον βομβαρδίζονται με ψηφιακές τεχνολογίες, γραφικά πληροφόρησης και βίντεο τα οποία εμποδίζουν και διαταράσσουν την προσοχή τους σε παραδοσιακές μεθόδους μάθησης. Αυτό γιατί γεννιούνται και μεγαλώνουν πλέον με την τεχνολογία και αναπτύσσουν ικανότητες και δεξιότητες που δεν βρίσκουν αντίκρισμα στις παραδοσιακές τάξης μάθησης. Οι σημερινοί μαθητές έμαθαν να φτάνουν στις πληροφορίες(γνώση) με ένα μόνο κλικ στα φορητά τηλέφωνά τους και τους υπολογιστές τους, έτσι όταν βρίσκονται στην τάξη και διδάσκονται με παραδοσιακά εγχειρίδια, δημιουργείται κενό εξέλιξης και στα μάτια των νέων μαθητών φαίνεται ότι το εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι αποτελεσματικό και επομένως δεν τους ελκύει. Ταυτόχρονα πολλοί εκπαιδευτικοί που δεν ακολουθούν την εξέλιξη των τεχνολογιών αρχίζουν να νοιώθουν την απαξίωση από τους μαθητές(παρουσίαση σχετικού θέματος σε πρόσφατο συνέδριο στην Εσθονία, 27-29 Νοεμβρίου 2019), με αποτέλεσμα πολλοί εκπαιδευτικοί να οδηγούνται σε κατάθλιψη και να παραιτούνται από το επάγγελμα του εκπαιδευτικού.
Αναγνωρίζοντας ότι το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να ακολουθήσει τις αλλαγές και να προσπαθήσει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας, συνεχώς μεταμορφώνεται εισάγοντας και εφαρμόζοντας καινοτόμες μεθόδους και πρακτικές διδασκαλίας και μάθησης, πολλές φορές χωρίς ιδιαίτερη συνοχή. Οι εκπαιδευτικές πολιτικές των κρατών-μελών της ΕΕ, μέσα από καινοτομίες, στοχεύουν στην ανάπτυξη και καλλιέργεια κριτικής σκέψης, ομαδικής εργασίας, οικοδόμησης γνώσεων, τεχνολογικής παιδείας και βασικών δεξιοτήτων που πρέπει να έχουν οι μαθητές για να προσαρμοστούν στις σύγχρονες προκλήσεις και να προετοιμαστούν για τα επαγγέλματα του μέλλοντος. Η εκπαίδευση STEM που άρχισε από τις ΗΠΑ θεωρείται ως η κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη σημαντικών πτυχών της ζωής και της οικονομίας, καθώς και για την προετοιμασία των μαθητών για το μέλλον. Στις αναπτυγμένες χώρες τα επαγγέλματα STEΑM αυξάνονται με διπλάσιο ρυθμό σε σχέση με άλλα επαγγέλματα.
Ο ρυθμός της παγκόσμιας αλλαγής είναι τόσο γρήγορος που πολλές θέσεις εργασίας του μέλλοντος δεν έχουν επινοηθεί, ούτε καθοριστεί. Δεδομένου αυτού του ρυθμού αλλαγής, το εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να υποθέσει μόνο τι θα δημιουργηθεί στα επόμενα 15-20 χρόνια. Επομένως, η εκπαίδευση δεν πρέπει να περιστρέφεται γύρω από τις πληροφορίες γνώσης, αλλά πολύ περισσότερο την ανάπτυξη δεξιοτήτων και χαρακτήρα που επιτρέπουν στους μαθητές να προσαρμοστούν σε έναν αβέβαιο κόσμο, αλλά ειδικά σε έναν δυναμικά μεταβαλλόμενο κόσμο. Τα τελευταία χρόνια, η δημιουργία σχολής STEAM σε κάποιες χώρες ήταν ένα σημαντικό βήμα προς τον αναγκαίο εκπαιδευτικό επανασχεδιασμό, αλλά ένα εγχείρημα δύσκολο όταν οι τεχνολογίες αναπτύσσονται τόσο γρήγορα που δεν υπάρχει χρόνος στον εκπαιδευτικό να προσαρμοστεί, τη στιγμή που οι μαθητές προσαρμόζονται πιο γρήγορα και πιο εύκολα από τους εκπαιδευτικούς.
Χρειάζεται η ανάπτυξη ενός νέου σχεδίου σχολικής δομής με δυναμική στο πρόγραμμα παιδείας και μάθησης, τις δραστηριότητες, τα συνεργατικά σχέδια με ενισχυμένη ψηφιακή μάθηση ώστε να μειωθεί ο χρόνος μετωπικής διδασκαλίας. Με αυτό τον τρόπο ο εκπαιδευτικός θα έχει περισσότερο χρόνο να προσφέρει εξατομικευμένη μάθηση στους μαθητές καλύπτοντας όλο το φάσμα ικανοτήτων, αδύναμους μέχρι προικισμένους. Πιο σημαντικό, θα μπορεί πλέον το σύστημα να προσφέρει πραγματική παιδεία στους μαθητές αφού θα υπάρχει χρόνος για σχετικές θεματικές δράσεις. Για να πετύχει αυτό θα χρειαστεί παράλληλα να αναπτυχθεί ένας κύκλος κατάρτισης των εκπαιδευτικών για το πώς μπορούν να εργαστούν αποτελεσματικά, παραγωγικά και συνεργατικά με συναδέλφους τους κάτω από ένα σχολείο STEAME που να καλύπτει το πλήρες φάσμα των διαθεματικών και διεπιστημονικών προτεραιοτήτων της ΕΕ "Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική, Τέχνες, Μαθηματικά και Επιχειρηματικότητα". Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να αναπτύξουν νέες ικανότητες εκτός του αντικειμένου ειδικότητας τους που θα τους επιτρέπει να προσαρμόζονται στις συνεχείς εξελίξεις και αλλαγές , ιδιαίτερα της τεχνολογίας.
Το μοντέλο «Σχολείο STEAME» μπορεί να εξασφαλίζει τη διεπιστημονική προσέγγιση των θεμάτων του, ενσωματώνοντας μια πολύπλευρη εξερεύνηση και μελέτη ενός αντικειμένου που προσφέρει τη μεταβιβάσιμη γνώσης και τις εφαρμογές της στη βάση της μεθόδου Μάθησης Βάσει Διερεύνησης. Η διαθεματική προσέγγιση βοηθά στην οικοδόμηση μιας πιο ολιστικής αντίληψης για το πώς λειτουργεί πραγματικά ο κόσμος και παροτρύνει τους μαθητές να βρουν λύσεις στις προκλήσεις.
Η ψηφιακή μάθηση μπορεί να αντικαταστήσει μεγάλο μέρος της μάθησης που γίνεται σήμερα εντός της σχολικής τάξης και έτσι στο σχολείο θα μπορούν πλέον οι μαθητές να μαθαίνουν πώς να εφαρμόζουν τη γνώση τους και μέσω αυτής της διαδικασίας να αναπτύσσουν τις δημιουργικές ικανότητες που χρειάζονται να έχουν. Η ψηφιακή μάθηση όμως πρέπει να αναπτυχθεί από τους ίδιους του εκπαιδευτικούς με χρήση των σύγχρονων τεχνολογιών και μεθόδων. Οι μαθητές πλέον θα έχουν στη διάθεση τους τα εργαλεία για να μαθαίνουν οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Ο εκπαιδευτικός θα μπορεί πλέον να προσφέρει παιδεία και εκπαίδευση αφού θα έχει χρόνο να αφιερώσει προσωπικά με όλους τους μαθητές του.
* Ακαδημαϊκός, Πρόεδρος της Κυπριακής Μαθηματικής Εταιρείας, Συντονιστής του Ευρωπαϊκού Συγχρηματοδοτούμενου έργου STEAME, πρόεδρος του European Association of Career Guidance , Πρόεδρος του European Association of ERASMUS Coordinators, Πρόεδρος του Ιδρύματος THALES, makrides.g@eaecnet.com, www.steame.eu , www.euromath.org
