ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ Θ. ΠΑΝΤΕΛΙΔΗ*
Αφυπηρέτησα από τη δημοτική εκπαίδευση το 2004. Υπηρέτησα τα δημοτικά σχολεία για πάνω από σαράντα χρόνια. Έζησα από κοντά πολλές μεταρρυθμίσεις. Και μπορώ να πω με βεβαιότητα, ότι μετά από κάθε μεταρρύθμιση μπορούσαμε να κρίνουμε ως αξιολόγηση της μεταρρύθμισης το «Άλλαξε ο Μανωλιός κι έβαλε τα ρούχα αλλιώς». Γιατί αυτό ήταν το αποτέλεσμα κάθε μεταρρύθμισης. Έμπαιναν στο εκπαιδευτικό γίγνεσθαι νέες ορολογίες για να αντικαταστήσουν παλαιότερες έννοιες ή όρους. Τις πιπιλούσαμε στην αρχή προς τέρψη των μεταρρυθμιστών και αργότερα καταλαβαίναμε, ότι τίποτε το νέο δεν προστέθηκε. Φυσικά προστέθηκε νέα ύλη, νέα βιβλία, νέες μέθοδοι που απλώς μας δυσκόλευαν, χωρίς να κάνουν την δουλειά μας πιο αποτελεσματική.
Η κατ’ οίκον εργασία των παιδιών έχει αυξηθεί. Και ενώ πάντα διακηρύσσαμε, ότι η προσέγγιση της διδασκαλίας πρέπει να είναι παιδοκεντρική, προς πείσμα της αλλαγής παρέμεινε και είναι γνωσιοκεντρική. Μόνο που τώρα το κυνήγι της γνώσης έγινε πιο περίτεχνο και πιο κοπιαστικό για τα παιδιά. Κάθε επιχειρούμενη μεταρρύθμιση έχει ένα πολύπλοκο θεωρητικό υπόβαθρο και μια περίτεχνη τεκμηρίωση, αλλά πάντα καταλήγει στο «διάβασε και απομνημόνευσε». Τώρα τελευταία τα βιβλία περιέχουν τόσες ασκήσεις, που αντί τα παιδιά να εμπεδώνουν αυτά που διδάχθηκαν, σπαταλούν απλώς πολλές ώρες να τις εκτελέσουν, τις περισσότερες φορές άδικα.
Τα παιδιά έχουν το άγχος της αχρείαστης κατ’ οίκον εργασίας, οι γονείς έχουν το άγχος να «διαβάσουν» των παιδιών κι έτσι τα στερούν από τον ποιοτικό χρόνο της οικογενειακής συναναστροφής. Πολλοί γονείς επιλέγουν να πληρώνουν φροντιστήρια ή δάσκαλο/α για το διάβασμα των παιδιών τους και το πρόβλημα διαιωνίζεται. Φυσικά έχουμε και πολλές μητέρες, που μετά την κοπιαστική εργασία της ημέρας, βασανίζονται και βασανίζουν και τα παιδιά τους για αρκετό χρόνο.
Μια μικρή αλλαγή, που μπορεί να πραγματοποιήσει κάθε δάσκαλος είναι να καταργήσει την κατ’ οίκον εργασία, στην αρχή, το Σαββατοκύριακο. Να αρχίσει την εβδομαδιαία του εργασία τη Δευτέρα το πρωί και να την τελειώνει την Παρασκευή το μεσημέρι. Προσωπικά το εφάρμοσα από τη δεκαετία του 1970. Μάλιστα προσπάθησα και περιόρισα σημαντικά την καθημερινή εργασία στο σπίτι. ΄Ετσι περιορίστηκε σημαντικά ένας λόγος, που έκανε τα παιδιά να μην νιώθουν αγάπη για το σχολείο.Μια μικρή μεταρρύθμιση, αλλά μεγάλη αλλαγή θα ήταν να γίνεται η εξέταση των παιδιών, ακόμα και στα διαγωνίσματα, με ανοικτά βιβλία. Να ψάχνουν να βρίσκουν τα δεδομένα και τη γνώση, για να τα αξιοποιήσουν και να δώσουν ή να τεκμηριώσουν την απάντησή τους. Αυτή η πρακτική θα αποτελούσε και μια τεράστια καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και θα μείωνε σημαντικά την αποστήθιση και την ανάκληση της γνώσης.
Τέλος μια μεταρρύθμιση, που θα αποτελούσε και μεγάλη κοινωνική αλλαγή, θα ήταν η λειτουργία των σχολείων ως ολοήμερα. Όχι για να αυξήσουμε την ύλη. Το κανονικό σχολείο να τελειώνει όπως τώρα ως την 1:05’. Από την 1:00’ με άλλο προσωπικό ως τις 5:00’ μ.μ. Μια ώρα για γεύμα και το υπόλοιπο απόγευμα να χρησιμοποιείται για ευχάριστες δραστηριότητες, για συμπλήρωση εργασίας του σπιτιού, για εμπέδωση γνώσης, για υποβοήθηση παιδιών και ίσως για τα κλασσικά φροντιστηριακά μαθήματα. Το μεσημεριανό γεύμα δεν αποτελεί δυσκολία με τις τωρινές κοινωνικές συνθήκες, ούτε και χρειάζονται εγκαταστάσεις κουζίνας, μαγειρείων και τραπεζαρίας. Η δαπάνη θα είναι σημαντική, ιδιαίτερα για την αγορά υπηρεσιών για το προσωπικό του απογεύματος. Όμως νομίζω, ότι πολλοί γονείς, που δεν μπορούν να απασχολούν τα παιδιά τους το απόγευμα, θα πλήρωναν ένα μέρος των μηνιαίων εξόδων τους για φροντιστηριακά και άλλα μαθήματα, που γεμίζουν το χρόνο των παιδιών, όταν θα ξέρουν ότι το παιδί τους θα απασχολείται ευχάριστα και δημιουργικά, ως τις 5:00’ μ.μ. Μετά θα το παραλάβουν για να απολαύσουν μαζί του μια οικογενειακή ζωή χωρίς το άγχος του «διαβάσματος». Τα παιδιά στο σπίτι να παίρνουν μόνο βιβλία της βιβλιοθήκης για να τα διαβάζουν.
Είναι δύσκολη αλλαγή. Χρειάζεται καλήν οργάνωση και πολύ μεράκι για να γίνει εύκολη και αποδοτική. Και κυρίως να δώσει λύση σε ένα μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα της σημερινής κοινωνίας.
΄Οσο για τη μεγάλη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, …έχουμε χρόνια μπροστά μας.
*Πρώην επιθεωρητής Δημοτικής
Μαρια Γεωργιου:
Dec 25, 2019 at 03:23 PM
Η κατ' οίκον εργασια έχει μειωθεί πολύ. Αυτό που πρέπει να γίνει άμεσα είναι να μειωθεί η ύλη. Δυστυχως το εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου εστιάζει στην ποσότητα της γνώσης αγνοώντας τις ανάγκες των μαθητών, την καλλιέργεια κριτικης σκέψης και των αξιών της ζωής
IACOVOS PSALTIS:
Dec 27, 2019 at 06:46 AM
Μέσα από το κείμενο του συνάδελφου αναδεικνύονται μερικές πικρές αλήθειες. Ωστόσο, η εισήγηση για ολοήμερο σχολείο με τον τρόπο που γίνεται δεν αποτελεί πραγματική μεταρρύθμιση, αλλά μάλλον μια άλλη μέθοδο φύλαξης των παιδιών για εργαζόμενους γονείς, αφού η πρόταση για διαφορετικό προσωπικό με αγορά υπηρεσιών αποτελεί ένα άλλο "μιλλοσφότζισμα" . Αν θέλουμε πραγματικό ολοήμερο σχολείο αυτό πρέπει να λειτουργήσει με ενιαίο προσωπικό και πρόγραμμα στο πρότυπο Ευρωπαϊκών σχολείων για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Για την εισήγηση περί καλλιέργειας κριτικής σκέψης νομίζω, θεωρητικά τουλάχιστον και διακηρυκτικά, όλοι συμφωνούμε!!!
Μιχάλης Α. Πόλης:
Dec 27, 2019 at 07:19 PM
Από τις 7:30 προ μεσημβρίας που αρχίζει το πρωινό σχολείο μέχρι της πέντε το απόγευμα που θα σχολάνουν τα παιδιά, με βάση την πρόταση σας, είναι εννιά και μισή ώρες. Το χειμώνα, ιδίως το Δεκέμβρη και το Γενάρη η ώρα πέντε το απόγευμα που θα σχολάνουν τα παιδιά είναι νύκτα. Αυτό δεν είναι σχολείο αλλά ανοικτή φυλακή ανηλίκων με ωράριο γέννημα - βούτημα ήλιου. Ακόμα λίγο να μας πείτε ότι πρέπει να μετατρέψουμε τα σχολεία σε οικοτροφεία εικοσιτετράωρης βάσης!
Μιχάλης Α. Πόλης:
Dec 27, 2019 at 07:39 PM
Μιχάλης Πόλης προς Ιάκωβο Ψάλτη: Αναφέρεις ότι " Αν θέλουμε πραγματικό ολοήμερο σχολείο αυτό πρέπει να λειτουργήσει με ενιαίο προσωπικό" Δηλαδή υποστηρίζεις ότι οι δάσκαλοι που αναλαμβάνουν υπηρεσία σήμερα στις 7:30 π.μ. θα εργάζονται συνεχώς οι ίδιοι ως τις πέντε το απόγευμα; Σήμερα το 85% των δασκάλων είναι γυναίκες που επέλεξαν το επάγγελμα για να μπορούν να εκτελούν το απόγευμα τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις. Στα σχολεία που λειτουργούν ως προαιρετικά ολοήμερα μόνο το 10% των μονίμων εκπαιδευτικών του πρωινού σχολείου επιλέγουν να εργάζονται στο Ολοήμερο, του οποίου η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων εκπαιδευτικών είναι άνεργοι ή αντικαταστάτες του πρωινού. Υπολόγισε ακόμα ότι σήμερα το ολοήμερο εργάζεται ως τις 4:00 μ.μ. και όχι ως τις 5:00 μ.μ. που εισηγείται ο κ. Παντελίδης, ενώ πολλά παιδιά επιλέγουν να σχολάνουν στις 3:05 μ.μ. Επιπλέον σε όλα τα σχολεία που έχω ως τώρα δουλέψει τα παιδιά που επιλέγουν οι γονείς τους να φοιτούν στο Ολοήμερο δεν υπερβαίνουν το 20% των παιδιών του πρωινού. Αν οι δάσκαλοι του πρωινού υποχρεωτικά έμεναν ως τις 5:00 μ.μ., δηλαδή να δουλεύουν σχεδόν δέκα συνεχόμενες ώρες ημερησίως, τότε ελάχιστοι θα επέλεγαν το διδασκαλικό επάγγελμα.
IACOVOS PSALTIS:
Dec 28, 2019 at 10:41 AM
Αγαπητέ συνάδελφε κ. Πόλη,
Ευχαριστώ που μπήκατε στον κόπο να σχολιάσετε την παρέμβασή μου για το πιο πάνω θέμα και θα ήθελα να επισημάνω τα εξής σχετικά τα σχόλιά σας:
1. Κατ' αρχήν θα πρέπει να επισημάνω πως εγώ δεν αναφέρθηκα σε συγκεκριμένο ωρολόγιο πρόγραμμα, το οποίο, σε περίπτωση εφαρμογής της πρότασης που εισηγήθηκα, θα πρέπει να διαμορφωθεί μέσα από και μετά από δημόσια διαβούλευση ανάμεσα στους εμπλεκόμενους φορείς. Επομένως η ρήση για "γέννημαν-βούττημαν ήλιου" είναι δικό σας προσωπικό σας συμπέρασμα και άποψη που είναι βέβαια σεβαστή.
2. Το εν ισχύει ωρολόγιο πρόγραμμα των προαιρετικών και ενιαίων ολοήμερων σχολείων δεν το θεωρείτε "γέννημαν-βούττημαν ήλιου"
3. Να συμπεράνω πως Θεωρείτε το σημερινό ωρολόγιο και αναλυτικό πρόγραμμα των ενιαίων και προαιρετικών σχολείων ικανοποιητικό; αν όχι τι εισηγείσθε;
4 . Να υπολογίσω πως θεωρείτε το ισχύον εργασιακό σύστημα αγοράς υπηρεσιών ικανοποιητικό; αν όχι τι εισηγείσθε και
5. Να συμπεράνω πως εισηγείσθε τη συνέχιση του σημερινού συστήματος όπου τα παιδιά και οι γονείς τους τα απογεύματα τρέχουν από φροντιστήριο σε φροντιστήριο κάποιες φορές και πέρα από το "γέννημαν-βούττημαν ήλιου;
Πέτρος Παντελίδης:
Dec 28, 2019 at 12:02 PM
Αγαπητέ πόλη,
Η εισήγησή μου για λειτουργία του σχολείου ως τις πέντε το απόγευμα είναι για λύσει ένα σοβαρό κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα για τους γονείς. 'Οσοι, κυρίως εργαζόμενοι και οι δυο δεν έχουν πού να αφήσουν τα παιδιά τους το απόγευμα, τρέχουν να τα μεταφέρουν από "φροντιστήριο σε φροντιστήριο", πληρώνοντας ένα σεβαστό ποσό, για να καλύψουν τις απογευματινές ώρες, όταν οι ίδιοι απουσιάζουν. 'Ετσι γονείς και παιδιά είναι φυλακισμένα. Με την εισήγησή μου θα απελευθερωθούν οι γονείς και τα παιδιά θα απασχολούνται παίζοντας και θα ασχολούνται με όσες δραστηριότητες τα ενδιαφέρουν. Το απογευματινό σχολείο δεν θα είναι υποχρεωτικό, αλλά για όσους το επιθυμούν ή το χρειάζονται. Μπορεί το ποσοστό να είναι χαμηλό, αλλά το κοινωνικό πρόβλημα είναι μεγάλο και το αντιμετωπίζουν κυρίως όσοι γονείς εργάζονται και οι δυο ως αργά το απόγευμα.
Μιχάλης Α. Πόλης:
Dec 28, 2019 at 02:37 PM
Αγαπητέ συνάδελφε κ Ιάκωβε Ψάλτη
Ευχαριστώ που μπήκατε στον κόπο να μου απαντήσετε.
Οι εννέα και μισή ώρες ημερησίως κατά τη γνώμη μου είναι πολλές για τα παιδιά. Ποια είναι επί τούτου η δική σας άποψη; Είναι γεγονός ότι οι οκτώ και μισή ώρες του προαιρετικού είναι πολλές τόσο για τα παιδιά όσο και για το προσωπικό. Για κάποια παιδιά είναι λύση ανάγκης διότι δεν υπάρχει κάποιος στο σπίτι να τα φροντίζει από 1:05 έως 4:00μ.μ. Το προσωπικό που εργάζεται στο ολοήμερο είναι διαφορετικό από το προσωπικό του πρωινού στις πλείστες των περιπτώσεων. Το ολοήμερο προσφέρει μερική απασχόληση σε άνεργους εκπαιδευτικούς. Διαφωνώ με το σύστημα αγοράς υπηρεσιών γιατί δεν διασφαλίζει βασικά δικαιώματα όπως άδειες ασθενείας, αναπαύσεως, ανεργιακό επίδομα και αναγνώριση υπηρεσίας για σκοπούς διορισμού. Είμαι λοιπόν υπέρ της εργοδότησης των ατόμων αυτών με το καθεστώς του μισθωτού.
Ένα ιδανικό ωράριο για όλα τα παιδιά με ενιαίο προσωπικό, κατά την γνώμη μου, θα ήταν το 9:00 π.μ. έως 3:30 μ.μ. με ημίωρη διακοπή από 1:00 έως 1:30 μ.μ. για το μεσημβρινό γεύμα. Αυτό το ωράριο θα απαμβλυνε και το πρόβλημα των ιδιαιτέρων. Φυσικά για να εφαρμοστεί χρειάζονται υποδομές όπως σχολικά λεωφορεία και σχολικά εστιατόρια που δεν έχουμε σήμερα. Επίσης θα έπρεπε και η δημόσια υπηρεσία να εργαζόταν με ωράριο 9:00 π.μ. έως 4:00 μ.μ. και αναλόγως και οι τράπεζες.