ΤΗΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*
Ενώ η ονομασία της διαταραχής του ασθενούς έπειτα από τη διαγνωστική αξιολόγησή του αποτελεί ένα εργαλείο επικοινωνίας μεταξύ των ειδικών, φαίνεται πως κάτι τέτοιο μπορεί να δημιουργήσει μια «αυτοεκπληρούμενη προφητεία», επηρεάζοντας αρνητικά τη γενικότερη πρόοδο του. Είναι πλέον γνωστό ότι ορισμένες ψυχιατρικές διαγνώσεις στιγματίζουν κοινωνικά τους ασθενείς, επηρεάζοντας τον περίγυρό τους να τους συμπεριφέρεται ανάλογα με τη διάγνωση που τους έχει δοθεί (Samari et al., 2018). Την ίδια στιγμή, ο ασθενής γνωρίζοντας τα χαρακτηριστικά της διαταραχής με την οποία έχει διαγνωστεί, είναι πιθανόν να συμπεριφέρεται με τρόπο που να επιβεβαιώνει την ύπαρξή τους, παρεμποδίζοντας πολλές φορές την πρόοδο του και τη διαδικασία της θεραπείας. Συγκεκριμένα, και σύμφωνα με ευρήματα σχετικών επιστημονικών μελετών, τέτοιου είδους «ετικέτες» μπορούν να λειτουργήσουν ανεπιθύμητα στο άτομο που τις δέχεται, αναπτύσσοντας με περισσότερη ένταση και σταθερότητα συμπεριφορές-συμπτώματα της εκάστοτε διαταραχής (Tekim & Outram, 2018).
Η τοποθέτηση «ετικετών» σε άτομα με ψυχική ασθένεια, μπορεί επίσης να οδηγήσει τους ειδικούς υγείας τόσο στο να υποθέτουν συμπεριφορές που ο ασθενής μπορεί να μην εμφανίζει σε παθολογική ένταση και συχνότητα, όπως επίσης και εφαρμόζοντας θεραπείες σε συνάρτηση με τις διαγνώσεις, που όμως να μην λαμβάνουν πλήρως υπόψη τις ανάγκες του συγκεκριμένου ασθενή. Κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει στην τοποθέτηση όλων των ασθενών και των θεραπευτικών παρεμβάσεων κάτω από την ίδια ομπρέλα, και στην αποφυγή παροχής εξατομικευμένης θεραπείας (Mannarini & Rossi, 2019).
Τα τελευταία χρόνια, έρευνες που μελετούν τις επιπτώσεις αυτού του φαινομένου, εισηγούνται την κατανόηση της ψυχικής διαταραχής ως μια σειρά από συμπτώματα που το κάθε άτομο εμφανίζει, καταγράφοντας ωστόσο την ένταση και το πλαίσιο εμφάνισης τους. Έτσι, η επικοινωνία μεταξύ ειδικών όπως και η ενημέρωση και εκπαίδευση των ασθενών σχετικά με τα συγκεκριμένα συμπτώματα που εμφανίζουν αποφεύγοντας τη χρήση ψυχιατρικής ορολογίας, μπορεί να βοηθήσει τόσο στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας, όσο και στη μείωση και αποφυγή της στιγματικής φύσης των «ψυχιατρικών ετικετών». Την ίδια στιγμή, μπορεί επίσης να επιτρέψει την αντιμετώπιση της ανεπιθύμητης επίδρασης που οι «διαγνωστικές ετικέτες» μπορούν να επιφέρουν στη γενικότερη συμπτωματολογία και θεραπευτική πρόοδο των ασθενών (Gore & Widiger; Persson, 2019).
*Σχολική Ψυχολόγος
Διδακτορική Φοιτήτρια Κλινικής Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου
