ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ*
Αναμφίβολα, η πανδημία του κορωνοϊού που μαστίζει τις περισσότερες χώρες του πλανήτη δίνει πλέον μια νέα υπόσταση στη ζωή μας, καλώντας μας παγκοσμίως να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα που ορίζονται από τις κυβερνήσεις για την αντιμετώπιση και την παρεμπόδιση της εξάπλωσης του Covid-19.
Ακραίες και εξωπραγματικές αποφάσεις έχουν ληφθεί για την προστασία της δημόσιας υγείας, μιλώντας για πρώτη φορά στα ιστορικά της κάθε μορφής κρίσης για κοινωνική απομόνωση και αποστασιοποίηση. Είναι μέτρα πρωτοφανή για κάθε δημοκρατική χώρα, όμως έχουν τεθεί δεδομένων των κινδύνων που ελλοχεύουν τη ζωή μας εξαιτίας της ραγδαίας εξάπλωσης της πανδημίας. Όμως, δεν παύουν τα μέτρα αυτά να ορίζουν μία νέα πραγματικότητα που καλούμαστε να αποδεχτούμε με κύριο μέλημα της το χάος, τον φόβο και τον πανικό. Έτσι είναι γεγονός ότι εμείς σήμερα το 2020 διανύουμε μια κορυφαία περίοδο κρίσης που θα προκαλέσει ακόμη πιο τραγικά φαινόμενα σε παγκόσμιο επίπεδο.
Συγκεκριμένα, αυτή η νέα έννομη πραγματικότητα μου δημιούργησε την ανάγκη να εκφράσω τη συσχέτιση της πανδημίας αυτής με τη μετάλλαξη που θα προκαλέσει στη ζωή μας, όπως και τις αρνητικές επιπτώσεις που θα επέλθουν στην οικονομία της χώρα μας.
Με νωπές ακόμη τις μνήμες από παρόμοιες παγκόσμιες κρίσεις όπως η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και η επιδημία του Έμπολα το 2014, με ορατές ακόμη κάποιες από τις οικονομικές πληγές που άφησαν στις εθνικές τράπεζες, επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Δεν θα μπορούσα επίσης να παραβλέψω τη χρηματοοικονομική κυρίως κρίση που υπέστη η Κύπρος ως μέλος της Ευρώπης με το κούρεμα των καταθέσεων το 2013. Οδηγήθηκε η χώρα μας σε αναδιαρθρώσεις ολόκληρου του συστήματος, με αποκοπές μισθών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, πάγωμα προσλήψεων στον δημόσιο τομέα έτσι ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στις συνεχώς μεταβαλλόμενες ανάγκες των επιχειρήσεων, επενδυτών και της κοινωνίας γενικότερα.
Με αυτές τις κρίσεις ως γνώμονα, καλούμαστε σήμερα να αντιμετωπίσουμε ίσως τη μεγαλύτερη μέχρι στιγμής παγκόσμια κρίση όπου οι επιπτώσεις της θα διογκώνονται στο πέρασμα του χρόνου. Αυτό το νέο καίριο πλήγμα της πανδημίας του κορωνοϊού, θα έχει σαρωτικές συνέπειες αφού επιβραδύνεται σημαντικά η παγκόσμια αγορά και οι εθνικές οικονομίες. Είναι αναμενόμενο μέσα από αυτά τα περιοριστικά μέτρα που καταστέλλουν την οικονομική δραστηριότητα της κάθε χώρας, οι επιπτώσεις να εξελίσσονται σε πολλαπλασιαστή αφού επηρεάζουν σημαντικά όλους τους τομείς της οικονομίας, αλλά και την επιχειρηματικότητα όπως και την κατανάλωση. Ακόμη ισχυρούς κλυδωνισμούς θα προκαλέσουν αυτά τα μέτρα στη διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας, όπου σύμφωνα με διεθνείς παρατηρητές μικρές προσωρινές ελλείψεις που επικρατούν σε πολλές χώρες θα αυξηθούν ραγδαία.
Η υγειονομική αυτή κρίση θα έχει επίσης επώδυνες διεθνείς οικονομικές επιπτώσεις στη προσφορά και τη ζήτηση, εξαιτίας της μείωσης της παραγωγικής ικανότητας των επιχειρήσεων λόγω των διαταραχών που αντιμετωπίζουν, αλλά και της απροθυμίας των καταναλωτών και των επιχειρήσεων να δαπανήσουν ή να επενδύσουν. Οι επιπτώσεις αυτές είναι ήδη ορατές ιδιαίτερα στις χώρες όπου η πανδημία εξαπλώθηκε σε μεγαλύτερο βαθμό. Για παράδειγμα, η Κίνα ως η πολυπληθέστερη χώρα του πλανήτη αντιμετώπισε ραγδαία πτώση στο τομέα της μεταποίησης και των υπηρεσιών. Με βάση το Oxford Economics ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ της Κίνας μέχρι στιγμής θα υποχωρήσει σε 5,6% το 2020 σε σύγκριση από το 6,1% το 2019. Αναμένεται ότι η μείωση αυτή θα υπερβεί κατά πολύ τις οικονομικές επιπτώσεις που καταγράφηκαν συγκριτικά το 2002 από το θανατηφόρο παγκόσμιο ιό SARS (Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο) όπου εμφανίστηκε στην Κίνα και εξαπλώθηκε σε είκοσι πλέον χώρες.
Η Κίνα αποτελεί σήμερα το δεύτερο μεγαλύτερο εισαγωγέα παγκοσμίως, έτσι η αδυναμία της οικονομίας της θα έχει αισθητικό οικονομικό αντίκτυπο και σε άλλες χώρες στο πλανήτη. Ισχυρότερες θα είναι οι συνέπειες στις επιχειρήσεις που προμηθεύονται ενδιάμεσα προϊόντα από την Κίνα και στηρίζονται στις αλυσίδες εφοδιασμού, όπου τώρα παραμένουν αδρανεις εξαιτίας του «κλειδώματος» των συνόρων και καθιστούν σχεδόν αδύνατες τις εισαγωγές και εξαγωγές.
Τα μέτρα αυτά δε θα παραλείψουν να επηρεάσουν και τη χώρα μας, μία μικρή οικονομία που ήδη αντιμετωπίζει συσωρευτικές επιπτώσεις σε όλους τους τομείς που τροφοδοτούν την οικονομική της ανάπτυξη. Συγκεκριμένα, ο κύριος τομέας που στηρίζει το ΑΕΠ της Κύπρου είναι από τη μία ο τουρισμός , όπου δέχεται ακαριαίο πλήγμα με αλυσιδωτές ακυρώσεις, αεροδρόμια και ξενοδοχεία να παραμένουν κλειστά. Από την άλλη, προσοδοφόρος τομέας είναι ο κατασκευαστικός κλάδος με τα εργοτάξια να θέτουν σε παύση τις εργασίες τους και η εξωτερική ζήτηση για τα ακίνητα να μειώνεται δραματικά. Τεράστιες δυσχέρειες αντιμετωπίζουν και άλλοι τομείς όπως η ναυτιλία και οι επαγγελματικές υπηρεσίες. Απαιτούνται λοιπόν στοχοθετημένες οικονομικές πολιτικές για να στηρίξουν τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, και να βοηθήσουν τη χώρα να ανακάμψει ομαλά από αυτή την κρίση.
Λαμβάνοντας υπόψη την ευρεία επιμέλεια της πανδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι σημαντικό να αναπτύξουμε την κριτική μας σκέψη με όσα βομβαρδιζόμαστε καθημερινά γιατί οι επιλογές του σήμερα καθορίζουν το άμεσο μέλλον που θα ζήσουμε. Επίσης, ένας σωστά ενημερωμένος και με το ίδιο κίνητρο πληθυσμός είναι ισχυρότερος και πιο αποτελεσματικός από ένα αδαή πληθυσμό. Μόνο με αυτά τα στοιχεία θα είμαστε σε ετοιμότητα να αντιμετωπίσουμε με σύνεση τις αβέβαιες μελλοντικές εξελίξεις, γιατί η πανδημία του Κορωνοϊού μπορεί να σηματοδοτήσει μια ουσιώδη μετάλλαξη στην πραγματικότητα του αύριο.
*Επίκουρη καθηγήτρια Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών
