Γιατί τα παιδιά και οι εκπαιδευτικοί δεν πρέπει να φορούν μάσκες στα σχολεία

(Aπό την οπτική γωνία μίας λογοπαθολόγου)

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΦΙΤΗ*

            Με πρόσφατή του ανακοίνωση, διά στόματος του υπουργού του, το ΥΠΠΑΝ πληροφόρησε εκπαιδευτικούς, παιδιά και γονείς ότι όλοι ανεξαιρέτως (ηλικίας 6 χρονών και άνω) θα πρέπει να φορούν μάσκες εντός των σχολικών χώρων. Κατά την άποψή μου, είναι πολλοί οι λόγοι που καθιστούν αυτή την απόφαση πρόχειρη και λανθασμένη. Ήδη, εκπαιδευτικοί, δημοσιογράφοι και άλλοι έχουν παραθέσει εμπεριστατωμένα τα όσα θα έπρεπε να είχε πράξει το ΥΠΠΑΝ σε θέματα επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, αναβάθμισης της υλικοτεχνικής υποδομής των σχολείων και αγοράς αναγκαίων προϊόντων για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού στο μεσοδιάστημα που προέκυψε πριν την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς.

      Η χρήση μάσκας από όλους (άνω των 6 χρονών), θυμίζει την απόφαση του ΥΠΠΑΝ που πάρθηκε όταν επαναλειτούργησαν τα σχολεία μετά τη λήξη της καραντίνας, η οποία άφηνε εκτός σχολείων τα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Πιστεύω, ο κάθε ένας από εμάς που έχει περάσει έστω μία μέρα σε ένα δημόσιο σχολείο, αντιλαμβάνεται ότι όλα τα παιδιά είναι διαφορετικά. Το ΥΠΠΑΝ θα έπρεπε να γνωρίζει ότι ένα αρκετά σημαντικό ποσοστό παιδιών έχει τύχει έγκρισης από τις Επαρχιακές Επιτροπές Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης της εκάστοτε πόλης και θεωρείται «Παιδί με Ειδικές Ανάγκες». Κάποια από αυτά τα παιδιά μπορεί να φοιτούν σε ειδικό σχολείο, σε ειδική μονάδα, ή σε τάξη του γενικού σχολείου. Άρα και στα τρία αυτά πλαίσια, φοιτούν παιδιά τα οποία μπορεί να φέρουν διάγνωση Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής / Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ/Υ), να εμπίπτουν στο φάσμα του αυτισμού, να παρουσιάζουν γενικευμένη ψυχοκινητική καθυστέρηση, ή να έχουν κώφωση ή βαρηκοΐα. Πολλά από αυτά τα παιδιά μπορεί να έχουν δυσκολίες σε θέματα αισθητηριακής ολοκλήρωσης, καθιστώντας έτσι αδύνατη τη ανοχή της μάσκας πάνω στο πρόσωπό τους. Πέραν του ότι αυτά τα παιδιά, αλλά και όλα τα παιδιά καλούνται να φοιτήσουν σε τάξεις-θερμοκήπια, σε τάξεις οι οποίες δεν έχουν ηχομόνωση, τώρα καλούνται να φορέσουν και μάσκα. Όπως προαναφέρθηκε, στα σχολεία μας φοιτούν και παιδιά με κώφωση ή βαρηκοΐα. Αν σε ένα σχολικό πλαίσιο οι πάντες γύρω τους έχουν σχεδόν όλο το πρόσωπο τους καλυμμένο αυτό είναι ξεκάθαρα αποκλεισμός και στέρηση του δικαιώματος στη μάθηση και στην επικοινωνία. Στα σχολεία μας επίσης φοιτούν παιδιά τα οποία τραυλίζουν. Η χρήση μάσκας δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο την προσπάθειά τους να πουν αυτά που επιθυμούν με καλή ροή, διότι σε περίπτωση μπλοκ ο συνομιλητής τους μπορεί να μην το αντιληφθεί (αφού το στόμα τους είναι καλυμμένο) και να τους διακόψει, κάνοντας έτσι μία δύσκολη επικοινωνιακή περίσταση ακόμη δυσκολότερη. Όπως στην περίπτωση των παιδιών με κώφωση ή βαρηκοΐα, έτσι και στην περίπτωση παιδιών που τραυλίζουν, η χρήση μάσκας ισοδυναμεί με επικοινωνιακό αποκλεισμό. Ίσως την ερχόμενη εβδομάδα το ΥΠΠΑΝ, εν τη σοφία του, αλλάξει την απόφασή του και απαλλάξει τα παιδιά με ιδιαιτερότητες από την υποχρεωτική χρήση μάσκας. Αυτό όμως δε θα βελτιώσει το λανθασμένο της απόφασης, αλλά θα το κάνει χειρότερο. Θα το κάνει χειρότερο διότι τα παιδιά που δε θα φορούν μάσκα θα είναι τα παιδιά που έχουν «πρόβλημα».

     Πέραν όμως από το γεγονός ότι δεν μπορούν όλα τα παιδιά να φορέσουν μάσκα εξαιτίας αισθητηριακών δυσκολιών, η χρήση μάσκας βάζει φραγμούς στην επικοινωνία. Η μεταφορά της γνώσης γίνεται μέσα από την επικοινωνία. Οι χάρτινες/υφασμάτινες μάσκες που θα πρέπει να φορούν οι εκπαιδευτικοί, καλύπτουν το στόμα τους και ένα μεγάλο μέρος του προσώπου τους. Η επικοινωνία γίνεται με πολλούς τρόπους. Ο πιο αποτελεσματικός/γρήγορος/άμεσος τρόπος επικοινωνίας είναι η ομιλία. Η κάλυψη του στόματος μειώνει την ένταση του ήχου της φωνής και επίσης παρεμποδίζει τον δέκτη να κάνει χειλανάγνωση, να δει την έκφραση του προσώπου και από εκεί να αντλήσει όλες τις πληροφορίες για να κατανοήσει αυτό που ακούει. Δηλαδή, η χρήση μάσκας όχι μόνο μειώνει την ένταση του ακουστικού μηνύματος, αλλά περιορίζει στο ελάχιστο την οπτική βοήθεια που λαμβάνουμε για να κατανοήσουμε αυτά που ακούμε. Αν υποχρεώσουμε τους εκπαιδευτικούς να φορέσουν μάσκες, για να μπορούν οι μαθητές να τους ακούσουν (και αφού οι πόρτες των τάξεων θα είναι ανοικτές και θα υπάρχει θόρυβος) θα αναγκάζονται να φωνάζουν, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την υγεία της φωνής τους. Οι εκπαιδευτικοί ήδη συγκαταλέγονται ανάμεσα στις ομάδες ατόμων υψηλού κινδύνου για κατάχρηση φωνητικών χορδών.

    Όσοι από εμάς έχουμε εργαστεί, είτε σε ειδικά σχολεία είτε σε άλλα σχολικά πλαίσια, γνωρίζουμε ότι δεν είναι σε θέση όλα τα παιδιά να φορέσουν μάσκα στο πρόσωπό τους και δε θα έπρεπε ποτέ να ανακοινωθεί κάτι τέτοιο από πλευράς του ΥΠΠΑΝ. Επίσης όσοι από εμάς έχουμε εργαστεί στη δημόσια εκπαίδευση γνωρίζουμε ότι η ζέστη είναι αφόρητη μέσα στα σχολικά κτήρια τους μήνες Σεπτέμβριο και Οκτώβριο και είναι τουλάχιστον απάνθρωπο το ΥΠΠΑΝ να ζητάει από παιδιά και εκπαιδευτικούς να φορούν μάσκες μέσα στις τάξεις-θερμοκήπια.

     Κλείνοντας, καλώ το ΥΠΠΑΝ να ανακαλέσει αυτή του την απόφαση και να λάβει τα μέτρα που θα έπρεπε να είχε λάβει σύμφωνα με τις υποδείξεις διαφόρων φορέων που έσπευσαν προ καιρού να του στείλουν.

*PhD cand., CCC-SLP, EFS

Εγγεγραμμένη Λογοπαθολόγος/Ευρ. Κλ. Εξειδίκευση στον Τραυλισμό

Υποψήφια Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Τούρκου Φινλανδίας