ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΑΛΕΞΗ*
Ο Oscar Wilde, ο γνωστός κλασσικός ιρλανδός συγγραφέας και στοχαστής αναρωτιέται μέσα από έναν τους ήρωες των έργων του (The importance of being earnest), εάν η τέχνη μιμείται τον άνθρωπο η εάν ο άνθρωπος μιμείται την τέχνη. Μετά από μια σειρά συλλογισμών στο πώς γενικά διαμορφώνονται κάποιες καθημερινές συνήθειες των ανθρώπων σχετικά με το πώς καλλωπίζονται, μιλάνε, τραγουδάνε κτλ, καταλήγει στο ότι ο άνθρωπος μιμείται την τέχνη και όχι η τέχνη τον άνθρωπο. Βεβαίως υπάρχει μια αλήθεια σε αυτό το θεώρημα αλλά ίσως να είναι ελλιπής. Ας δούμε και κάποιες άλλες προσεγγίσεις επάνω σε αυτό το θέμα μέσα σε εισαγωγικά πλαίσια.
Ο Λέβ Βυγκότσκυ, Ρώσσο-Εβραίος, ο μεγαλύτερος αναπτυξιακός ψυχολόγος τόνισε μέσα από την διδακτορική του διατριβή (Η Ψυχολογία της Τέχνης) και στην μετέπειτα ερευνητική του πορεία πώς εάν θέλουμε να καταλάβουμε ποιο είναι το περιεχόμενο της σκέψης κάποιου ανθρώπου, κάποιας ομάδας ανθρώπων και σε μεγαλύτερη κλίμακα κάποιων κοινωνιών η λαών, ο πειστικότερος τρόπος να γίνει αυτό είναι να δούμε και να μελετήσουμε τα έργα τέχνης που παράγουν συμπεριλαμβανομένων όλων των μορφών τέχνης και όχι μόνο των εικαστικών. Ταυτόχρονα όμως τόνιζε πώς η δομή της ανάπτυξης των διανοητικών και γλωσσικών ικανοτήτων κάποιου ανθρώπου διαμορφώνεται άμεσα από το κοινωνικό-πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο εκθέτεται. Δηλαδή με ποιο απλά λόγια υπάρχει μια δυναμική σχέση μεταξύ ανθρώπου και περιβάλλοντος που ο άνθρωπος διαμορφώνει το περιβάλλον αλλά και το περιβάλλον τον άνθρωπο.
Ακόμη ποιο απλά εάν ένα παιδί μεγαλώνει σε ένα κοινωνικό-πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο η ηθική έχει διαστραφεί, η τέχνη αντί να καλλιεργά κριτήρια αισθητικής και κάλλους, γίνεται πολιτικό εργαλείο αποδόμησης του κοινωνικού ιστού και διαχρονικών αναμφίβολων αξίων της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η σημασία της οικογένειας έχει εντελώς μηδενιστεί και η παιδεία δεν είναι πλέον παιδεία αλλά πειραματικός χώρος μεταμοντέρνων μηδενιστικών κοινωνιολογικών και παιδαγωγικών ιδεολογιών (τουλάχιστον στις δυτικές χώρες) μπορούμε από αυτό να προβλέψουμε χωρίς να είμαστε προφήτες σε ποια κοινωνία διεστραμμένων αντιλήψεων για το τι είναι πραγματικά ο άνθρωπος και δυστυχώς στο τι διεστραμμένους πολίτες θα δημιουργήσει μια τέτοια κοινωνία. Ήδη έχουμε δείγματα αυτής της πορείας. Είναι σιχαμερό το πόσοι άνθρωποι καθημερινά στην Κύπρο συλλαμβάνονται για εγκλήματα διεστραμμένης φύσεως.
*Κλινικός Ψυχολόγος για παιδιά, εφήβους και ενήλικες BA,MA,PhD
