Σχολεία υπό πολιορκία

ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*

Ομολογώ ότι ξαφνιάστηκα, όταν επισκέφθηκα το Λύκειο Ακροπόλεως Λευκωσίας την Παρασκευή 9 Οκτωβρίου το απόγευμα για να παρευρεθώ στην εκδήλωση που οργάνωσε ο Εκπαιδευτικός Όμιλος Κύπρου προς τιμήν  του εκπαιδευτικού, διανοούμενου και συγγραφέα Γαβριήλ  Μηνά. Βέβαια, περνώντας κάθε μέρα απέξω από  το σχολείο έβλεπα τα πανύψηλα σιδερένια κάγκελα που περικυκλώνουν το σχολείο, αλλά ποτέ δεν φαντάστηκα τις περίπλοκες διευθετήσεις των εσωτερικών κιγκλιδωμάτων και τις εισόδους ασφαλείας από τις οποίες πρέπει να περάσει κάποιος για να φτάσει στις αίθουσες διδασκαλίας και τους χώρους διοίκησης. Το σχολείο είναι ένα φρούριο που δίνει την εικόνα ότι βρίσκεται υπό πολιορκία.

 Όταν έφερα στο νου μου τη διαμορφωθείσα στη μετανεοτερική και φιλελεύθερη εποχή μας φιλοσοφία για τις αρμόζουσες σχέσεις μεταξύ σχολείου και κοινωνίας και τις σύγκρινα με το μήνυμα που στέλνει το σχολικό κτήριο που περιέγραψα πιο πάνω, ένιωσα μια πικρή γεύση. Η σύγχρονη εκπαιδευτική φιλοσοφία λέει ότι, πρώτο, τα σχολεία πρέπει να είναι σχολεία της κοινότητας και να φέρουν το όνομά της (π.χ. Γυμνάσιο Παλουριώτισας) και όχι έναν αριθμό (Πρώτο, κλπ) και, δεύτερο. τα σχολικά κτήρια πρέπει να μην περικλείονται από ψηλούς τοίχους αλλά από χαμηλά περιφράγματα για να στέλνουν το μήνυμα στους γονείς και τους μαθητές ότι το σχολείο όχι μόνο ανήκει στην κοινότητα αλλά και είναι μέρος και συνέχειά της.

Όταν στη συνέχεια σκέφτηκα ότι το φρούριο αυτό προορίζεται να προστατεύσει το σχολείο από βανδαλισμούς, εμπρησμούς και κλοπές που είναι πιθανό να διαπράξουν κατά κύριο λόγο πρώην και νυν μαθητές του, ένιωσα ότι είχα μπροστά  μου ένα από τους μεγαλύτερους παραλογισμούς και μια από τις μεγαλύτερες  τραγικές ειρωνείες. Οι φορολογούμενοι γονείς ξοδεύουν χιλιάδες ευρώ για να ανεγείρουν σχολεία φρούρια που θα εμποδίσουν  μερικούς από αυτούς που μπαίνουν ελεύθερα το πρωί στο σχολείο για να μορφωθούν, να ξαναμπαίνουν το βράδυ για να καταστρέψουν διδακτικές αίθουσες και διδακτικά εργαλεία που χρησιμοποιούν το πρωί για να αποκτήσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που όχι μόνο θα τους εξασφαλίσουν μια αξιοπρεπή απασχόληση αλλά και τη δυνατότητα να ζήσουν τη ζωή τους πιο εύκολα από όσο μπόρεσαν  να τη ζήσουν οι γονείς τους, και με κάποιο βαθμό αυτεπίγνωσης.

Δεν ξέρω αν οι σχολικές στατιστικές που εκδίδονται από τις ειδικές   υπηρεσίες της ΕΕ ή των ΗΠΑ παρέχουν πληροφορίες κατά πόσο υπάρχουν και σε άλλες χώρες, εκτός της Ελλάδας και της Κύπρου, στις οποίες συμβαίνουν νυκτερινοί βανδαλισμοί στα σχολικά κτήρια, ποιο είναι  το ύψος των ζημιών που προκαλούνται, πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα αυτό και ποια μέτρα λαμβάνονται. Είναι επίσης ενδιαφέρον να ξέρουμε ποια ήταν τα συμπεράσματα των Επιτροπών του Υπουργείου και των καθηγητικών  συλλόγων που συζήτησαν κατά καιρούς αυτό το θέμα και ποια μέτρα λήφθηκαν ,εκτός από την οχύρωση των σχολικών κτηρίων, προκειμένου να επιτύχουν εξάλειψη αυτού του είδους  της συμπεριφοράς.

Η αντιμετώπιση του προβλήματος είναι δύσκολη, αλλά πιστεύω πως υπάρχουν δυνατότητες να υπερπηδηθούν οι δυσκολίες. Η ελπίδα μου στηρίζεται στο ότι οι μαθητές που μπορούν να εμπλακούν σε τέτοιες πράξεις δεν είναι εξ αρχής εχθροί του σχολείου. Γίνονται εχθροί στην πορεία της φοίτησής τους από κάποια αφορμή, όπως χαμηλή βαθμολογία,  προσβολή ή ειρωνικό σχόλιο ενός καθηγητή και σύγκρουση μαζί του. Επομένως είναι στο χέρι των καθηγητών να προσπαθήσουν να αποφεύγουν τέτοιες συγκρούσεις, αλλά και την ίδια στιγμή να κερδίσουν  την εμπιστοσύνη των μαθητών τους  δείχνοντάς τους ότι ενδιαφέρονται ειλικρινά για εκείνους τόσο ως μαθητές όσο και ως πρόσωπα.

Αυτό , όπως ξέρουν πολύ καλά όλοι οι εκπαιδευτικοί, είναι προϋπόθεση,  όχι μόνο για να υπάρξει σωστή και υγιής μάθηση, αλλά και κάποια ευεργετική ψυχική επίδραση πάνω στους μαθητές. Πιστεύω πως όλα είναι θέμα χειρισμού από την πρώτη μέρα που θα μπει ο εκπαιδευτικός στη νέα του τάξη. Αντί να αρχίσει αμέσως να διδάσκει την ύλη του, να προτιμήσει να θέσει το θέμα του σχολείου- φρουρίου και να ζητήσει από τους μαθητές του να πουν πώς νιώθουν γι’ αυτό, αν τους ενοχλεί και αν νομίζουν ότι είναι κάτι απαραίτητο και αν θα μπορούσε να αποφευχθεί. Η συζήτηση αυτή θα δώσει στους μαθητές την  ευκαιρία και τη δυνατότητα να εκφράσουν την άποψη και τις σκέψεις τους όχι μόνο για το θέμα που τέθηκε αλλά και για την όλη σχολική διαδικασία και τις σχέσεις σχολείου μαθητών. Αυτή η συζήτηση θα δώσει το μήνυμα στους μαθητές ότι το σχολείο τους λαμβάνει υπόψη και εκτιμά τις απόψεις τους και επιπλέον θα τους δώσει κίνητρα για να προβληματίζονται και να αρχίσουν να νιώθουν  ενδιαφέρον για σχολείο τους και για γενικότερα θέματα.

*Πρώην Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου