ΤΗΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ* ΚΑΙ ΤΗΣ ΝΙΚΟΛΕΝΑΣ EΥΘΥΜΙΟΥ**
Ενώ το σχολείο έρχεται να δώσει γνώση και να ενισχύσει το ακαδημαϊκό επίπεδο των μαθητών, ένας μεγάλος αριθμός παιδιών συμμετέχει σε απογευματινές δραστηριότητες, όπως το ποδόσφαιρο, καλαθόσφαιρα, κολύμβηση, τέχνη, χορός, μουσική, θέατρο, με σκοπό την εκμάθηση και καλλιέργεια δεξιοτήτων που ενδεχομένως να παραμένουν σε ένα σημαντικό βαθμό ανεκμετάλλευτες κατά τις πρωινές σχολικές ώρες. Η ενασχόληση με απογευματινές δραστηριότητες, είτε αυτές περιλαμβάνουν άθληση, είτε έχουν περισσότερο ακαδημαϊκό χαρακτήρα, δίνουν την ευκαιρία στα παιδιά να ενταχθούν σε μια νέα ομάδα με ένα κοινό σκοπό, να ακολουθήσουν κανόνες σε ένα πλαίσιο που πιθανόν να ταιριάζει περισσότερο στην κλίση τους και να επενδύσουν σε ένα τομέα που τους προκαλεί ενδιαφέρον. Με ποια κριτήρια όμως οι γονείς επιλέγουν τις απογευματινές δραστηριότητες των παιδιών, σε ποιες παγίδες «πέφτουν» και τι χρειάζεται να λάβουν υπόψη;
Ένας σημαντικός παράγοντας που φαίνεται να επηρεάζει την επιλογή των δραστηριοτήτων, είναι οι προσδοκίες που οι γονείς έχουν από τα παιδιά τους. Συχνά ακούμε τους γονείς με άμεσο ή λιγότερο συνειδητό τρόπο να περιγράφουν την πορεία που τα παιδιά τους θα ήθελαν να έχουν, τις ασχολίες στις οποίες θα επιθυμούσαν να αφοσιώνονται στο μέλλον και τα σημεία στα οποία οι γονείς ονειρεύονται τα παιδιά τους να σημειώνουν επιτυχίες. Εικόνες και φαντασίες που οι γονείς σε αρκετές περιπτώσεις αναπτύσσουν ακόμα και πριν τον ερχομό των παιδιών. Αυτού του είδους οι «επιθυμίες» των γονέων, τους οδηγούν αρκετές φορές στην παγίδα των προσδοκιών. Φυσικά, είναι σημαντικό οι γονείς να υποστηρίζουν την ανάπτυξη των παιδιών γύρω από διάφορους τομείς, φτάνει να επιτρέπουν στα πραγματικά ενδιαφέροντα και κλίσεις των παιδιών τους να λειτουργήσουν ως την πυξίδα επιλογής τους.
Ακόμη και στις περιπτώσεις όπου οι γονείς επιλέγουν τις δραστηριότητες των παιδιών στηριζόμενοι περισσότερο στα δικά τους «γονικά θέλω», η πραγματικότητα μπορεί να τους υποδείξει αυτό τον αποπροσανατολισμό, φτάνει να έχουν τα μάτια ανοικτά. Σε μια τέτοια κατάσταση, οι γονείς πιθανόν να παρατηρήσουν τα παιδιά να πηγαίνουν στις δραστηριότητες χωρίς ιδιαίτερο κίνητρο, να δυσφορούν σε αυτή την επένδυση, ή και να ανησυχούν έντονα στην πιθανότητα η χαμηλή τους επίδοση να απογοητεύσει τους γονείς τους (Πουλιώτη, 2017). Φυσικά, δεν μπορούν όλες οι αντιδράσεις να μπουν στο ίδιο «καλάθι» αιτιών, αφού οι πιο πάνω συμπεριφορές των παιδιών οφείλονται και σε άλλους παράγοντες (π.χ. δυσκολίες στις σχέσεις με τα άλλα παιδιά που εμπλέκονται στις δραστηριότητες, δύσκολο άθλημα, άγχος επίδοσης, κόπωση κτλ.).
Για να αποφύγουν οι γονείς το φαινόμενο τα παιδιά τους να μην βιώνουν την απαιτούμενη ικανοποίηση μέσα από τις απογευματινές τους ασχολίες, χρειάζεται να λάβουν υπόψη σημαντικούς παράγοντες πριν από την επιλογή αυτών των δραστηριοτήτων. Τόσο οι ικανότητες των παιδιών όσο και η κλίση τους, μπορεί να προσανατολίσει καταλληλότερα τους γονείς στην επιλογή των δραστηριοτήτων. Υπάρχουν παιδιά που υπερτερούν στην ταχύτητα, ενώ άλλα στην αντοχή, ή στον χρόνο αντίδρασης, ή στον οπτικο-κινητικό συντονισμό και στην επιδεξιότητα στα άκρα. Συνεπώς, αν και οι ικανότητες αποτελούν την βάση για την μελλοντική ανάπτυξη των δεξιοτήτων ενός παιδιού μέσα από την τριβή του με τη δραστηριότητα, μπορούν να προϊδεάσουν τους γονείς ως προς το είδος των δραστηριοτήτων που θα επιλέξουν για να φέρουν σε επαφή τα παιδιά τους. Η άποψη των παιδιών σχετικά με την δραστηριότητα που θα ήθελαν να γνωρίσουν καλύτερα, αποτελεί έναν επίσης βασικό παράγοντα που οι γονείς χρειάζεται να υπολογίσουν. Όταν η δραστηριότητα αποτελεί επιλογή των παιδιών, είναι πιθανόν να ανταποκρίνεται περισσότερο στα ενδιαφέροντά τους και με αυτό τον τρόπο να τους διατηρεί ενεργό το κίνητρο για εμπλοκή και επιτυχία ( Kang, 2020; Loughlin-PresnalKaren, & Bierman, 2017). Φυσικά, είναι αναμενόμενο και φυσιολογικό, μέχρι τα παιδιά να εντοπίσουν τα πραγματικά τους ενδιαφέροντα και να καταλήξουν στις ασχολίες στις οποίες θα ήθελαν να αφοσιωθούν, να αμφιταλαντεύονται και να δοκιμάζουν διαφορετικά ήδη δραστηριοτήτων.
Συνεπώς, οι γονείς καλούνται να τοποθετήσουν σε βαθμό προτεραιότητας τα «θέλω» και την «κλίση» των παιδιών τους, και να επιτρέψουν στα παιδιά να πειραματιστούν αρχικά και έπειτα να επιλέξουν τα ίδια τις δραστηριότητες στις οποίες κρίνουν να ταιριάζουν καλύτερα. Η υποστήριξη των επιλογών των παιδιών και η αποδοχή της αυτοδιάθεσής τους από τους γονείς, αποτελούν τους βασικούς πυλώνες της μελλοντικής τους ικανοποίησης αλλά και επιτυχίας στην κάθε δραστηριότητα.
* Σχολική Ψυχολόγος, Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής Ψυχολογίας
* Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού
