Επικυρώνοντας τον εσωτερικό κόσμο του παιδιού μου

ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΣ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΦΡΙΞΟΥ*

Η επικύρωση (αγγλικός όρος, validation) συναισθημάτων είναι η αναγνώριση και η αποδοχή ότι το παιδί μας έχει συναισθήματα και σκέψεις, που είναι έγκυρα και πραγματικά για το ίδιο, ανεξάρτητα από το τι λέει η λογική ή αν κάνει νόημα στους άλλους.

Στην θεραπευτική σχέση, ο όρος «επικύρωση» αναφέρεται στο να επικοινωνεί ο ψυχολόγος στον πελάτη ότι οι αντιδράσεις του κάνουν νόημα και είναι κατανοητές, μέσα στο παρόν πλαίσιο της ζωής του ή της κατάστασης στην οποία βρίσκεται. Ο θεραπευτής ενεργά αποδέχεται τον πελάτη και επικοινωνεί αυτή την αποδοχή, λαμβάνοντας τις αντιδράσεις του πελάτη σοβαρά, χωρίς να τις υποτιμά ή να τις μειώνει.

Στο οικογενειακό πλαίσιο, η «Επικύρωση συναισθημάτων» αναφέρεται στο να επιτρέπεται στο παιδί να μοιράζεται σκέψεις και συναισθήματα, με μη επικριτική στάση, χωρίς να γελοιοποιείται ή να εγκαταλείπεται για αυτά που μοιράζεται. Επίσης, όταν το παιδί νιώθει ότι ακούγεται και λαμβάνει κατανόηση, βιώνει την γονεϊκή σχέση ως ένα πλαίσιο αγάπης και αποδοχής, ανεξάρτητα από το πώς νιώθει ή το τι σκέφτεται

Χρησιμότητα της επικύρωσης συναισθημάτων

Η επικύρωση είναι ένα αποτελεσματικός τρόπος να βοηθήσουμε το παιδί να ονοματίσει τα συναισθήματα του και να ξέρει ότι το να έχει αυτά τα συναισθήματα είναι απόλυτα εντάξει. Αυτή η μέθοδος προάγει μία πιο αποτελεσματική επικοινωνία με το παιδί, καθώς επίσης το ενθαρρύνει να εκφράσει τα συναισθήματα του, σε ένα πλαίσιο στο οποίο ακούγεται και τυγχάνει αποδοχής. Το παιδί εκλαμβάνει ότι είναι σημαντικά για εσάς, τα όσα λέει και λαμβάνει κατανόηση από εσάς.

Η επικύρωση είναι ένας τρόπος να ενημερώσουμε κάποιον ότι τον καταλαβαίνουμε. Είναι ένας τρόπος ουσιαστικής σύνδεσης και υποστήριξης με τους σημαντικούς άλλους. Όταν κάποιος σημαντικός για εμάς μας καταλαβαίνει, μας βοηθά να αποδεχτούμε τα συναισθήματά μας ως αληθινά. Ως εκ τούτου, αυτό ενθαρρύνει σημαντικά την ανάπτυξη της αυτοσυμπόνιας και της ενσυναίσθησης.

Επιπλέον, η αναγνώριση και η αποδοχή των συναισθημάτων των παιδιών από τους γονείς τους, τα βοηθάει να ρυθμίζουν πιο αποτελεσματικά τα συναισθήματά τους (αυτορρύθμιση). Επίσης, όταν τα παιδιά βιώνουν αυτή την αποδοχή στην οικογένειά τους, είναι πιθανότερο να νιώσουν μεγαλύτερη ικανοποίηση για τη σχέση τους με τους γονείς τους. 

Αντιθέτως, η απουσία γονεϊκής επικύρωσης, η κριτική στάση των γονέων και η ακύρωση των συναισθημάτων των παιδιών, φαίνεται να συνδέεται με την παρουσία έντονων συναισθηματικών αντιδράσεων, προβλημάτων συμπεριφοράς και διαφόρων άλλων προβλημάτων ψυχικής υγείας.

Συχνές παγίδες της επικύρωσης συναισθημάτων

Οι γονείς συχνά αντιλαμβάνονται το ρόλο τους ως προστάτη ή δάσκαλο που έχει ως στόχο να βοηθήσει τα παιδιά να εξελιχθούν σε επιτυχημένα και ευτυχισμένα άτομα. Με έντονη την ανάγκη τους να βοηθήσουν, συχνά οι γονείς θέλουν να διορθώσουν τα προβλήματα των παιδιών τους ή ακόμα και να τα εξαφανίσουν. Αναλαμβάνουν πολλές φορές την ευθύνη για τα λάθη των παιδιών τους, σε σημείο που προσπαθούν να βρουν οι ίδιοι τη λύση στο πρόβλημα.

Ένας συνήθης τρόπος που γίνεται αυτό, είναι να απορρίψουν ή να υποβαθμίσουν την ύπαρξη του προβλήματος με προτάσεις όπως «Δεν είναι τίποτα», «Σιγά το πράγμα», «Συμβαίνουν και χειρότερα», «Εγώ στην ηλικία σου πέρασα πολύ πιο δύσκολα», «Μην το σκέφτεσαι καν». Αυτή η μέθοδος μεταδίδει το μήνυμα στο παιδί ότι τα συναισθήματα του είναι αβάσιμα και μη αποδεκτά, με αποτέλεσμα να το αποθαρρύνει να εκφράσει ξανά τα συναισθήματα και τις εμπειρίες του. 

Ένας συχνός λόγος που οι γονείς αποφεύγουν να επικυρώσουν τα συναισθήματα των παιδιών τους, είναι ο φόβος ότι με την επικύρωση θα εγκρίνουν και την ανεπιθύμητη συμπεριφορά. Να θυμάστε ότι η επικύρωση συναισθημάτων δεν συνεπάγεται έγκριση συμπεριφοράς. Μπορείτε να επικυρώσετε το συναίσθημα χωρίς να εγκρίνετε τη συμπεριφορά του παιδιού. Μπορείτε να αποδεχτείτε το γεγονός ότι το παιδί σας ήταν αναστατωμένο ή θυμωμένο για κάτι που συνέβη και στη συνέχεια να ξεκαθαρίσετε ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές ή όχι. Θυμηθείτε ότι το μυστικό είναι να επικυρώσετε τα συναισθήματα του παιδιού σας αντί να τα κρίνετε.

Πως να εφαρμόσετε την επικύρωση συναισθημάτων

1. Σταμάτησε ότι κάνεις και σκέψου την κατάσταση: 

• Πάρε λίγο χρόνο πριν απαντήσεις. 
• Παρατήρησε για λίγο την κατάσταση.
• Αποφάσισε ποιος είναι ο στόχος σου, τι θα ήθελες να πετύχεις.
• Προσπάθησε να συγκρατήσεις/ρυθμίσεις έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις

2. Δες το παιδί σου με άλλη οπτική

• Φέρε στην επίγνωση σου παλαιότερους τρόπους επικοινωνίας και προσπάθησε να εντοπίσεις νέους τρόπους οπτικής και αντίδρασης.
• Να θυμάσαι ότι το παιδί σου κάνει το καλύτερο που μπορεί αυτή την στιγμή.
• Προσπάθησε να εντοπίσεις πως νιώθει το παιδί σου, τι συναισθήματα βιώνει αυτή τη στιγμή. Αν δυσκολεύεσαι να εντοπίσεις, μπορείς να ρωτήσεις το ίδιο.
• Σκέψου τι μπορεί να προκαλεί την παρούσα συμπεριφορά.
• Αναλογίσου τι μπορεί να περνά/να βιώνει αυτή τη στιγμή το παιδί. Μήπως η κατάσταση φέρνει αναμνήσεις που το δυσκολεύουν;

3. Διερεύνησε πιθανά εμπόδια (που σε εμποδίζουν να επικυρώσεις)

• Σκέψου για προηγούμενες ή καινούργιες ανησυχίες που φέρνεις στην κατάσταση, Μήπως το συμβάν πυροδότησε παλαιότερες αναμνήσεις ή οικεία συναισθήματα; 
• Φέρε στην επίγνωση σου τις σκέψεις και τα συναισθήματα σου για την κατάσταση. 
• Αποφάσισε αν κρίνεις το παιδί σου ή τον εαυτό σου αυτή τη στιγμή.
  
  4. Κάνε μια δήλωση επικύρωσης

• Εξασκήσου στο να κάνεις δηλώσεις που ηρεμούν εσένα και το παιδί σου. π.χ. «Είναι λογικό να είσαι αναστατωμένος. Αυτή είναι μία δύσκολη κατάσταση». 
• Δείξε την κατανόηση σου και την αποδοχή σου για το παιδί. π.χ. «Eίναι εντάξει από μένα να είσαι αναστατωμένος». 

Tέλος, να θυμάστε ότι η κάθε εμπειρία του παιδιού σας είναι μοναδική και αποτελεί τον καλύτερο τρόπο μάθησης και προσωπικής ανάπτυξης. Επικυρώνοντας τα βιώματα του παιδιού σας, δημιουργείτε ένα ασφαλές πλαίσιο όπου το παιδί μπορεί νιώσει αποδοχή και έπειτα να κατανοήσει τον εαυτό και τον κόσμο γύρω του. 

*Εγγεγραμμένοι Σχολικοί Ψυχολόγοι

Βιβλιογραφία

Adrian, M., Berk, M. S., Korslund, K., Whitlock, K., McCauley, E., & Linehan, M. (2018). Parental validation and invalidation predict adolescent self-harm. Professional psychology: research and practice, 49(4), 274.

Baggethun, B. B. (2019). The development of a scale to measure parental validation (Master's thesis).

Hall, K., & Cook, M. (2011). The power of validation: Arming your child against bullying, peer pressure, addiction, self-harm, and out-of-control emotions. New Harbinger Publications.

KRINSKY, S. (2015). Dialectical Behavior Therapy for At-Risk Adolescents: A Practitioner’s Guide to Treating Challenging Behavior Problems. Journal of Psychiatric Practice®, 21(1), 84.

Shenk, C. E., & Fruzzetti, A. E. (2014). Parental validating and invalidating responses and adolescent psychological functioning: An observational study. The Family Journal, 22(1), 43-48.

Westphal, M., Leahy, R. L., Pala, A. N., & Wupperman, P. (2016). Self-compassion and emotional invalidation mediate the effects of parental indifference on psychopathology. PsychiatryResearch, 242, 186-191.

Φέιμπερ, Α., & Μάζλις, Ι. (2019). Πώς να μιλάτε στα παιδιά ώστε να σας ακούν & πώς να τα ακούτε ώστε να σας μιλούν. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη