ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Είναι Σάββατο 8 Μαΐου και στις εφημερίδες δημοσιεύονται πολλές πληροφορίες σχετικά με το επικείμενο άνοιγμα των σχολείων από το τρίτο κλείσιμο που επιβλήθηκε από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι σήμερα λόγω του Covid 19, καθώς και οδηγίες σχετικά με την ανάγκη όπως, μέχρι τη Δευτέρα 10 Μαΐου που θα ανοίξουν τα σχολεία, διδάσκοντες και διδασκόμενοι υποστούν το σχετικό τεστ που θα πιστοποιεί πως δεν αποτελούν οι ίδιοι κίνδυνο μετάδοσης του ιού στους άλλους. Ταυτόχρονα, δημοσιοποιούνται διάφορες αποφάσεις των εκπαιδευτικών αρχών σχετικά με τα μέτρα που κρίθηκαν αναγκαία να ληφθούν λόγω της μεγάλης απώλειας διδακτικού χρόνου κατά το λήγον έτος και, κατά συνέπεια, της προκληθείσας μαθησιακής ζημιάς στους μαθητές. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι δεν θα γίνει καμιά παράταση του σχολικού χρόνου για κάλυψη της χρονικής απώλειας, οι μαθητές των γυμνασίων θα απαλλαγούν από τις γραπτές εξετάσεις, ενώ οι Παγκύπριες Εξετάσεις για τους τελειόφοιτους μαθητές θα διεξαχθούν κανονικά πάνω σε μειωμένη ύλη σε ειδικά εξεταστικά κέντρα.
Από την προσεκτική παρακολούθηση της λειτουργίας των σχολείων τα δυο τελευταία χρόνια γίνεται φανερό πως η πανδημία και ο φόβος για τη ζωή των μαθητών και των εκπαιδευτικών προκάλεσαν πολύ δύσκολα προβλήματα, τα οποία η εκπαίδευση της Κύπρου δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει επαρκώς ούτε από πλευράς εξοπλισμού ούτε από πλευράς οργάνωσης ούτε από πλευράς σχεδιασμού και προγραμματισμού. Τα αίτια είναι τριών κατηγοριών. Πρώτο, δεν υπήρχε επαρκής τεχνικός εξοπλισμός για την κάλυψη της δημιουργηθείσας λόγω κορωνοϊού απότομης αύξησης της ανάγκης για ποιοτική βελτίωση και χρονική επέκταση της εξ αποστάσεως διδασκαλίας. Παρόλες τις μεγάλες αγορές συσκευών τηλεόρασης και μαθησιακού υλικού που έγιναν από το ΥΠΠΑΝ τα δυο τελευταία χρόνια, το επίπεδο ικανοποίησης μαθητών και των γονέων από την εξ αποστάσεως διδασκαλία παρέμεινε χαμηλό. Δεύτερο, δεν καταβλήθηκε η δέουσα προσπάθεια να καταπολεμηθεί αμέσως η μεγάλη προκατάληψη γονέων, μαθητών και εκπαιδευτικών εναντίον της εκπαιδευτικής αξίας της εξ αποστάσεως διδασκαλίας( η προκατάληψη είναι πασιφανής σε όσους διάβασαν τα άρθρα που δημοσιεύτηκαν από γονείς και εκπαιδευτικούς κατά το διάστημα της πρώτης γενικής εφαρμογής αυτής της προσέγγισης το 2020). Δεν έχω υπόψη αν έγινε κάποια σοβαρή έρευνα τα δυο τελευταία χρόνια από κάποια υπηρεσία του ΥΠΠΑΝ που να έχει επισημάνει τις βασικές δυσκολίες και αδυναμίες της εξ αποστάσεως διδασκαλίας και να έχει καταλήξει σε οδηγίες σχετικά με τρόπους άμεσης αντιμετώπισής τους. Αν πραγματικά δεν έγινε, και δεν έχει προγραμματιστεί κάποια θεραπευτική προσπάθεια, δεν θα υπάρξει ούτε φέτος κάποια βελτίωση. Τρίτο, δεν αναλήφθηκε καμμιά σοβαρή προσπάθεια προβολής της αξίας και ενίσχυσης της ικανότητας και της θέλησης των μαθητών να μανθάνουν μόνοι τους. Η απόκτηση της δεξιότητας αυτής, πέραν του ότι αποτελεί, πιστεύω, υπό τις περιστάσεις, τη μόνη σωστή και μόνιμη λύση του προβλήματος, επιβάλλεται και λόγω του ότι μόνο με αυτή τη δεξιότητα θα μπορέσει να επιτύχει το σύγχρονο παιδαγωγικό ιδανικό της διά βίου παιδείας.
Κάτι που με προβλημάτισε πολύ σχετικά με αυτό το θέμα είναι οι πληροφορίες που δημοσιεύτηκαν στον ελληνικό τύπο, όταν άνοιξαν τα σχολεία στην Ελλάδα μετά το πρώτο κλείσιμο τον περασμένο Μάϊο. Πολλοί γονείς δήλωσαν στις εφημερίδες ότι τα παιδιά τους θα προτιμούσαν να μην ανοίξουν τα σχολεία για να συνεχίσουν να μελετούν μόνα τους τα μαθήματά τους. Πώς μπορεί να εξηγηθεί το φαινόμενο αυτό; Γιατί δεν είχαμε τέτοια αντίδραση από Ελληνοκυπρίους γονείς; Είναι δυνατό δυο τόσο όμοια εκπαιδευτικά συστήματα να παράγουν δυο τόσο διαφορετικά προϊόντα; Εκτός αν η ύπαρξη αυτής της δεξιότητας των παιδιών στην Ελλάδα να οφείλεται σε επίδραση εξωσχολικών παραγόντων που δεν υπάρχουν στην Κύπρο. Πιστεύω πως θα άξιζε να γίνει μια σχετική έρευνα πάνω σε αυτό το θέμα. Αν σκεφθεί κανείς σε πόσο πλεονεκτική θέση βρίσκονται σήμερα τα παιδιά αυτά σε σύγκριση με τα παιδιά που δεν έχουν αυτή τη δεξιότητα, καταλαβαίνει πόσο επείγον είναι να δοθεί αμέσως έμφαση από όλους τους διδάσκοντες στη διδασκαλία της δεξιότητας στα παιδιά να μελετούν και να μανθάνουν μόνα τους.
Μια τέτοια δεξιότητα θα έχει, πιστεύω, πολλαπλά οφέλη: Θα βοηθήσει τα παιδιά να αξιοποιούν τη δυνατότητα που έχουν σήμερα άντλησης άπειρων πληροφοριών και γνώσεων από το διαδίκτυο, θα ενισχύσει τη θέλησή τους για μάθηση και την ικανοποίηση από αυτή, και θα τους μετατρέψει από τη μια στιγμή στην άλλη από εξαρτημένους μαθητές σε ανεξάρτητους μελετητές και ερευνητές.
*Πρώην Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου
