Πώς βλέπουν οι εκπαιδευτικοί το έργο τους στην τάξη

ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ ΠΕΡΣΙΑΝΗ*

Διαβάζω πάντα με μεγάλο ενδιαφέρον τα άρθρα που δημοσιεύουν οι μάχιμοι εκπαιδευτικοί  στις εφημερίδες και στα εκπαιδευτικά περιοδικά σχετικά με την εκπαίδευση της χώρας τους και το δικό τους ρόλο,  γιατί θέλω, από τη μια, να πληροφορούμαι  από πρώτο χέρι ποιες είναι οι αντιλήψεις, οι απόψεις  και οι εμπειρίες τους  για τη γενική κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην εκπαίδευσή μας, το γενικό κλίμα και τα βασικά προβλήματα των σχολείων μας  και, από την άλλη, να αποκτώ μια πληρέστερη και πιο κοντά στην πραγματικότητα εικόνα  για τους τρόπους με τους οποίους βλέπουν οι εκπαιδευτικοί μας το δικό τους έργο, πόσο σημαντικό το θεωρούν, ποιες είναι οι ανησυχίες και αναζητήσεις τους, πού δίνουν έμφαση  και πού αποδίδουν τις επιτυχίες και τις αποτυχίες  τους.

Λυπούμαι ωστόσο να πω πως τις περισσότερες φορές απογοητεύομαι, γιατί σε πολλά από τα άρθρα δεν καταγράφονται οι παρατηρήσεις και οι εμπειρίες τους ή οι προβληματισμοί και τα συμπεράσματά τους  από κάποια πλευρά της δουλειάς  τους, αλλά παιδαγωγικές θεωρίες, χωρίς όμως αυτές να συσχετίζονται με τη δουλειά τους. Σε άλλες περιπτώσεις τα άρθρα τους περιλαμβάνουν με λεπτομέρεια όλα τα επαγγελματικά αιτήματα της Συντεχνίας ή της Κίνησής τους (εκπαιδευτικό εξοπλισμό, αναλυτικά προγράμματα, εκπαιδευτικά εγχειρίδια, καταρτισμένο προσωπικό, επιμόρφωση), σε μερικές περιπτώσεις ακόμα και πρόνοιες  που αφορούν τον τρόπο λειτουργίας της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας. Το μήνυμα που δίνεται από τα άρθρα αυτά είναι ότι έχουν την εντύπωση πως, όταν ένα σχολείο τα βάλει όλα  τα πιο πάνω δεδομένα  μαζί , θα επιτύχει  τους στόχους του, ανεξάρτητα από το ποιοι είναι αυτοί οι στόχοι, με ποιους τρόπους, με ποια μέσα και με πόση σοβαρότητα προωθούνται, και πόση προσπάθεια καταβάλλεται από τους διδάσκοντες και τους διδασκομένους για την επίτευξή τους. Καμιά σχεδόν αναφορά δεν γίνεται στη σημασία των διεργασιών που γίνονται και της διδακτικής διαδικασίας που ακολουθείται μέσα στην τάξη, στην ποιότητα της αλληλεπίδρασης διδασκόντων και διδασκομένων, στη σημασία που έχει η δημιουργία κλίματος μάθησης μέσα στην τάξη, και στην ανάγκη δημιουργίας ενδιαφερόντων και συντήρησης αυτών των ενδιαφερόντων  για όλη τη διάρκεια του χρόνου.

Μερικοί εκπαιδευτικοί με τους οποίους μίλησα για το θέμα μού ανέφεραν πως υπάρχουν τρεις πιθανοί λόγοι για τους οποίους οι εκπαιδευτικοί δεν γράφουν στα άρθρα τους για  τις εμπειρίες τους, τις παρατηρήσεις τους μέσα στην τάξη και τους προβληματισμούς τους. Πρώτο, γιατί πιστεύουν πως αυτά τα θέματα είναι πολύ εξειδικευμένα και επομένως δεν ενδιαφέρουν το ευρύ κοινό, δεύτερο, για αυτό το λόγο, όταν θέλουν να γράψουν για τέτοια θέματα, προτιμούν να παραθέτουν τη σχετική εκπαιδευτική θεωρία, όπως είναι γραμμένη από τις αυθεντίες, και, τρίτο, γιατί πιστεύουν πως αναφορές  σε προβλήματα μέσα στην τάξη θίγουν ή εκθέτουν όχι μόνο τους ίδιους επαγγελματικά αλλά και τα σχολεία και τους συναδέλφους τους.

Πιστεύω πως  οι αντιλήψεις αυτές αποτελούν μεγάλη παρεξήγηση. Δεν νομίζω πως είναι εξειδικευμένο το να γράψει ένας εκπαιδευτικός τους προβληματισμούς του, για παράδειγμα, για τη δυσκολία συγκέντρωσης   μερικών μαθητών στο μάθημα  ή τις παρατηρήσεις/ συμπεράσματά  του για τις μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται αυτό το φαινόμενο, αν παίζει σ’ αυτό κάποιο ρόλο η θέση του θρανίου του συγκεκριμένου μαθητή (πόσο μακριά είναι από την έδρα), ή άλλοι παράγοντες, όπως το συγκεκριμένο μάθημα, η ηλικία των μαθητών ή οι προσεγγίσεις που ακολούθησε. Το ίδιο μπορεί να γίνει με μια περιγραφή και αξιολόγηση  μιας προσπάθειας που καταβάλλει ο ίδιος να διδάξει τους μαθητές του να μελετούν αποτελεσματικά ή να συνεργάζονται εποικοδομητικά ή να περιγράφουν ή να διηγούνται κάτι με επιτυχία.

Η παράλειψη των εκπαιδευτικών να αναφέρονται δημόσια  στην καθημερινή ευγενική προσπάθειά τους αποτελεί, πιστεύω, υποτίμηση του ρόλου τους μέσα στην τάξη και του ίδιου του εαυτού τους, και συνιστά  μια φοβία που δεν συνάδει με τη φύση του ρόλου του επαγγέλματος που έχουν την τιμή να ασκούν, ενός επαγγέλματος που τους παρέχει καθημερινά το πλεονέκτημα να επικοινωνούν καθημερινά πνευματικά με, και να εμπνέουν, δεκάδες παιδιά ή εφήβους.

*Πρώην Αν. Καθηγητής, Πανεπιστημίου Κύπρου