ΤΗΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*
Οι καλοκαιρινές διακοπές αποτελούν περίοδο που για μήνες τα παιδιά αλλά και οι ενήλικες ονειρεύονται και αναμένουν με ανυπομονησία. Τόσο η ανάγκη για ξεκούραση αλλά και η διέξοδος από το σχολείο και τη ρουτίνα, το πιο χαλαρό πρόγραμμα και οι διασκεδαστικές στιγμές των καλοκαιρινών διακοπών, τις κάνουν ακόμα πιο αναγκαίες και ξεχωριστές.
Ποιες προκλήσεις πιθανόν να αντιμετωπίσουν οι γονείς κατά τις καλοκαιρινές διακοπές;
Όσο «δεδομένη» και αν θεωρείται στην κοινωνία μας η βοήθεια των παππούδων στη φύλαξη των παιδιών την καλοκαιρινή περίοδο, αρκετοί είναι οι γονείς για διάφορους λόγους δεν έχουν αυτή την ευχέρεια. Έτσι, πολλά παιδιά φοιτούν σε καλοκαιρινά σχολεία. Σε αυτή την περίπτωση, έστω και αν τα παιδιά φοιτούν σε καλοκαιρινό σχολείο που κυρίως περιλαμβάνει ένα συνδυασμό δραστηριοτήτων, δεν έχουν την ευκαιρία να ξεφύγουν από το πρόγραμμα της καλοκαιρινής καθημερινότητας. Και επειδή η χαλαρότητα και οι διακοπές είναι ανάγκη όλων, μικρών και μεγάλων, είναι σημαντικό τα παιδιά έστω και για μια μικρή περίοδο να νιώσουν αυτό το συναίσθημα και να απομακρυνθούν από αυτή τη σχολική ρουτίνα.
Μια άλλη ομάδα παιδιών, είναι αυτά που βρίσκονται στο σπίτι με τους γονείς ή τους παππούδες κατά την καλοκαιρινή περίοδο, μια κατάσταση που συχνά κρύβει περισσότερες προκλήσεις. Πέρα από τις συγκρούσεις που φυσιολογικά μπορεί να δημιουργεί η πολύωρη συνύπαρξη των μελών της οικογένειας, αρκετοί είναι οι γονείς που αναφέρουν δυσκολίες στην οριοθέτηση των παιδιών. Έτσι, όπου είναι θεμιτό, και ιδιαίτερα στις περιπτώσεις πολυμελών οικογενειών, ωφέλιμος θα ήταν ο καταμερισμός των δραστηριοτήτων, όπου για παράδειγμα κάποια στιγμή της ημέρας το ένα παιδάκι της οικογένειας θα βοηθήσει τους γονείς στα ψώνια, το άλλο σε κάποια δραστηριότητα στο σπίτι, κάτι που θα επιτρέψει στα παιδιά της οικογένειας να περνάνε και ξεχωριστό χρόνο με τους γονείς τους, και να συνυπάρχουν τις άλλες στιγμές όλα τα μέλη μαζί.
Πώς οι γονείς μπορούν να βάλουν πρόγραμμα στα ηλεκτρονικά παιχνίδια;
Ποιες δραστηριότητες μπορούν να κάνουν παρέα με τα παιδιά τους;
Η οριοθέτηση των παιδιών και των εφήβων φαίνεται να αποτελεί πρόκληση για τους γονείς την καλοκαιρινή περίοδο, με πιο συχνό περιεχόμενο διαπραγμάτευσης τη χρήση των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Από τη μία είναι σημαντική η τήρηση ενός προγράμματος στη χρήση των ηλεκτρονικών, από την άλλη όμως είναι όντως δύσκολο για τους γονείς να τοποθετήσουν και να εποπτεύσουν αυτό το όριο και για τα παιδιά στο να το εφαρμόσουν. Αποτελεσματική μπορεί να φανεί η πρακτική μέσα από την οποία οι γονείς θα παρακινήσουν τα παιδιά, ανεξάρτητα και αυτόνομα να επιλέξουν τη στιγμή της ημέρας που θα χρησιμοποιήσουν τον προκαθορισμένο χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους. Αν για παράδειγμα ο έφηβος δικαιούται μία ώρα χρήσης των ηλεκτρονικών, ο ίδιος να μπορεί να αποφασίσει ποια στιγμή της ημέρας θα αφιερώσει σε αυτή τη δραστηριότητα. Εντούτοις, η τήρηση του χρονοπεριθωρίου είναι αδιαμφισβήτητα μια δύσκολη υπόθεση, αφού τα παιδιά συχνά υπερ-ασχολούνται με τα ηλεκτρονικά μη έχοντας κάτι άλλο να κάνουν, έτσι, βοηθητικές μπορούν να φανούν οι εναλλακτικές δραστηριότητες που τα παιδιά μπορούν να κάνουν παρέα με τους γονείς τις υπόλοιπες στιγμές, όπως:
Η «γωνιά κατασκευών», όπου τα παιδιά θα έχουν τα εργαλεία και το χώρο για να κατασκευάσουν μόνα ή με τη βοήθεια των γονιών διάφορες δημιουργίες (ζωγραφιές, δικές τους ιστορίες, κατασκευές με χαρτόνια και χρώματα).
Μαγειρική, όπου τα παιδιά μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς στην προετοιμασία του φαγητού, δραστηριότητα που μπορεί επίσης να ενισχύσει τις δεξιότητες προγραμματισμού, συνεργασίας και δημιουργικότητας.
Η πράσινη γωνιά: Σημείο στο σπίτι στο οποίο τα παιδιά μπορούν να φυτέψουν λουλούδια και συχνά να τα φροντίζουν παρατηρώντας τα να αναπτύσσονται, κάτι που μπορεί να ενδυναμώσει την υπευθυνότητα αλλά και δημιουργικότητα των παιδιών.
Γυμναστική: Η άσκηση μπορεί να γεμίσει τις ώρες αλλά και ναβελτιώσει τη διάθεση και τη σωματική κατάσταση των μελών της οικογένειας, και να είναι το μέσο ώστε παιδιά και γονείς να περάσουν χρόνο σε εξωτερικούς χώρους.
Παζλ! δραστηριότητα η οποία απασχολεί μικρούς και μεγάλους, ενώ επίσης εξασκεί σημαντικές δεξιότητες, όπως η παρατηρητικότητα, η υπομονή, η ικανότητα συλλογισμού από το ένα στο όλο. Σύμφωνα με έρευνες βελτιώνει τη μνήμη, αναπτύσσει την κριτική σκέψη και την επίλυση προβλημάτων, βελτιώνει τον οπτικοκινητικό συντονισμό.
Επιτραπέζια παιχνίδια: Μέσα από τα επιτραπέζια παιχνίδια καλλιεργούνται πολλές δεξιότητες που ξεχάστηκαν λόγω της ενασχόλησης μας με τα ηλεκτρονικά μέσα όπως: συνεργάζομαι, ακολουθώ κανόνες, περιμένω τη σειρά μου, δέχομαι να χάνω, αλληλεπιδρώ και διασκεδάζω με την οικογένεια μου.
Πόσο ευέλικτο και χαλαρό μπορεί να είναι το πρόγραμμα των διακοπών;
Όπως προαναφέρθηκε, οι καλοκαιρινές διακοπές είναι η ευκαιρία μικρών και μεγάλων να ξεφύγουν για λίγο από το πρόγραμμα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να μην υπάρχει μεγάλη απόκλιση από την ρουτίνα, γιατί αυτό μπορεί να δυσκολέψει τα παιδιά να επανέλθουν και να προσαρμοστούν ξανά στην καθημερινότητα, μετά το τέλος των διακοπών. Έτσι, η ισορροπία μπορεί να επιτευχθεί στο πιο «χαλαρό πρόγραμμα», όπου τα παιδιά θα δικαιούνται να κοιμηθούν πιο αργά και να παίξουν περισσότερο, σε λογικά όμως πλαίσια.
Επιπλέον, δεν είναι απαραίτητο τα παιδιά όλο το καλοκαίρι να προετοιμάζονται μέσω απογευματινών μαθημάτων για την επόμενη χρονιά, κάτι που σιγά σιγά ξεκίνησε να αποτελεί δεδομένο. Για κάποιο διάστημα καλοκαιρινής περιόδου, τα παιδιά έχουν την ανάγκη να διατηρήσουν μια απόσταση από της ακαδημαϊκές προσδοκίες. Φυσικά, με εναλλακτικούς και πιο ξεκούραστους τρόπους μπορεί να διατηρηθεί η επαφή με την εκπαίδευση, όπως για παράδειγμα μέσα από την ανάγνωση παραμυθιών, την παρακολούθηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων ή την πραγματοποίηση εκπαιδευτικών εκδρομών με τους γονείς.
Βέβαια, τα επαναληπτικά ή ενισχυτικά μαθήματα, που για αρκετά παιδιά μπορούν να φανούν ωφέλιμα, μπορούν να πραγματοποιούνται το καλοκαίρι, με κάποιο περιθώριο διακοπής.
Τι χρειάζεται να κάνουν οι γονείς για να βοηθήσουν τα παιδιά πιο εύκολα να επανέλθουν στη ρουτίνα, κατά την τελευταία περίοδο των διακοπών;
Οι τελευταίες ημέρες των καλοκαιρινών διακοπών είναι πολύ σημαντικές για την καλύτερη προσαρμογή των παιδιών στην καθημερινότητα και στη ρουτίνα τους. Έτσι, βοηθητικό θα ήταν οι γονείς να παροτρύνουν τα παιδιά να κοιμούνται και να ξυπνούν πιο νωρίς, να ακολουθούν κάποιο πρόγραμμα δραστηριοτήτων στο σπίτι και να αναφέρουν στις συζητήσεις τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά που έρχεται. Μαζί με τους γονείς τα παιδιά να προετοιμάζονται για τα απαραίτητα του σχολείου και με τη βοήθειά τους να προγραμματίζονται για τη νέα χρονιά.
*Σχολική Ψυχολόγος
Μέλος Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου
