ΤΗΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*
Για πολλούς ο Σεπτέμβρης και η επιστροφή στο σχολείο ή στο πλαίσιο εργασίας, μετά τη λήξη των διακοπών, αποτελεί τη νέα χρονιά, περισσότερο από την πρώτη ημέρα Ιανουαρίου. Είναι η στιγμή που τοποθετούνται νέοι στόχοι, το πρόγραμμα αλλάζει με νέες υποχρεώσεις και δραστηριότητες, και η πρώτη σελίδα του σχολικού τετραδίου είναι πεντακάθαρη για μια νέα αρχή. Οι γονείς και τα παιδιά από νωρίς έχουν προετοιμαστεί, τόσο με τα πρακτικά και απαραίτητα για το σχολείο, όσο και συναισθηματικά, τοποθετώντας νέα πλάνα και στόχους προς επίτευξη. Πόσο έτοιμοι είμαστε όμως για τη νέα σχολική χρονιά; Έχουμε λάβει τις απαραίτητες δράσεις για την πρόληψη των πολλών δυσκολιών που μια νέα χρονιά μπορεί να κρύβει, ή μήπως, για ακόμη μια φορά, παρεμβαίνουμε αφού το πρόβλημα εμφανιστεί για να μετρήσουμε το κόστος του και να υποσχεθούμε η επόμενη χρονιά να μας βρει πιο έτοιμους;
Σημαντικά πιο έτοιμα από κάθε φορά είναι τα σχολεία, για την υποδοχή των παιδιών σε μια περίοδο που είναι ακόμη έντονα επηρεασμένη από την πανδημία. Πλέον, εκπαιδευτικοί και παιδιά, νιώθουν περισσότερο οικεία με τα μέτρα και τον χειρισμό της κατάστασης. Τα σχολεία ως δομές, σε σύγκριση με το παρελθόν κατά τη ξαφνική εμφάνιση της πανδημίας, σήμερα είναι περισσότερο «έτοιμα» για να εξυπηρετήσουν τον μαθητικό πληθυσμό. Την ίδια στιγμή, και προτού τα παιδιά φτάσουν στα σχολεία, οι εκπαιδευτικοί οργανώνονται, ενημερώνονται και εκπαιδεύονται γύρω από πλούσιες θεματικές ενότητες, προετοιμάζοντας τους εαυτούς τους για τους πολλούς ρόλους που για ακόμη μια φορά θα κληθούν να λάβουν. Οι εναλλακτικές μορφές εκπαίδευσης αλλά και συνύπαρξης των παιδιών σε μια περίοδο πανδημίας, αποτελούν πλέον θεματικές γνώριμες για τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι προσπαθούν με κάθε τρόπο να καλύψουν τα κενά που οι περιορισμοί δημιουργούν και να ενισχύσουν τους μαθητές με όλες τις ακαδημαϊκές γνώσεις αλλά και κοινωνικές εμπειρίες στο πλαίσιο του σχολείου.
Πόσο έτοιμοι όμως είμαστε φέτος για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού; Είμαστε πιο έτοιμοι από προηγούμενες χρονιές; Σε μια περίοδο όπου η απόσταση ανάμεσα στα παιδιά αυξήθηκε, οι δραστηριότητες μέσα από τις οποίες τα παιδιά καλούνται να συνεργαστούν και να συνυπάρξουν ελαχιστοποιήθηκαν, ο σχολικός εκφοβισμός βρίσκει ένα εύφορο περιβάλλον για να επιβιώσει και πολύ πιθανόν να ενισχυθεί. Αποτελεί ένα συνδυασμό άδικων συμπεριφορών, τόσο ισχυρών, που έστω και αν η μάθηση για πολλούς μήνες πραγματοποιόταν διαδικτυακά, το φαινόμενο αυτό επίσης μεταφέρθηκε και επηρέασε πολλούς μαθητές πίσω από τις οθόνες. Αποτελεί ένα φαινόμενο ύπουλο, που χρειάζεται να χειριστούμε πριν αυτό προλάβει να εξαπλωθεί σε διάφορες μικρές και μεγαλύτερες ομάδες μαθητών. Μαγικές συνταγές δεν υπάρχουν… όμως τα δεδομένα μιλάνε και οι έρευνες συμβουλεύουν να κάνουμε αυτό που αποφεύγουμε… «πρόληψη»! Να δράσουμε λοιπόν προτού το πρόβλημα εμφανιστεί. Να ρυθμίσουμε όσο καλύτερα μπορούμε τις καταστάσεις, το «έδαφος», πριν τα εύφλεκτα υλικά αλληλοεπιδράσουν και η πυρκαγιά μας ξαφνιάσει με την απροσδόκητη εμφάνισή της. Και η πρόληψη δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσα από σύντομες παρουσιάσεις και ενημερώσεις σχετικά με τον εκφοβισμό. Αλλά μέσα από μαζικές δράσεις, βιωματικές εκπαιδεύσεις μαθητών για την ενίσχυση βασικών κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων, εναλλακτικών μορφών διαχείρισης των συγκρούσεων και συναισθηματικής κατανόησης, εκπαιδεύσεις δασκάλων και καθηγητών με σκοπό την κατάλληλη δημιουργία ενός πλάνου πρόληψης στα σχολεία, όπου μαζί με την κατάκτηση της γνώσης, πρωταγωνιστικό ρόλο θα έχει η ανάπτυξη κύριων αξιών, όπως ο σεβασμός και η αποδοχή. Ο σχολικός εκφοβισμός ίσως αποτελεί το πιο συζητημένο θέμα στη σχολική κοινότητα, και την ίδια στιγμή, το φαινόμενο που τελικά δεν λαμβάνει τον απαραίτητο χειρισμό που του αξίζει… με τους αριθμούς να πληροφορούν ότι όσο θα ασχολούμαστε με το φαινόμενο αυτό συζητώντας το παρά προλαβαίνοντάς το μέσα από τις κατάλληλες δράσεις, τόσο αυτό θα συνεχίζει να επισκέπτεται τα σχολεία, κάθε νέα ακαδημαϊκή χρονιά.
*Σχολική / Εκπαιδευτική Ψυχολόγος
Μέλος Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου
