ΤΗΣ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*
Τα παιδιά έρχονται στον κόσμο με βασικές ανάγκες επιβίωσης, στις οποίες δεν περιλαμβάνονται μόνο η σίτιση και η φροντίδα, αλλά εξίσου απαραίτητη είναι η αγάπη, η συναισθηματική ανταπόκριση, η εγγύτητα, η ασφάλεια που οι γονείς καλούνται να παρέχουν. Δεν βρίσκονται όμως όλοι οι γονείς σταθερά κοντά στα παιδιά τους. Ίσως να τους χωρίζει μια φυσική απόσταση, ίσως η συναισθηματική αποξένωση. Δεν είναι επίσης όλοι οι ενήλικες κατάλληλα έτοιμοι και εξοπλισμένοι για αυτό το ρόλο, με κάποιους να διατηρούν συναισθηματική αμέλεια προς τα παιδιά τους αφήνοντάς τα συναισθηματικά ατάιστα.
Οι γονείς, ως πρωταγωνιστές της ζωής των παιδιών τους, επηρεάζουν όλη την παράσταση της ζωής τους. Οι πράξεις, οι λέξεις των γονιών, όσα κάνουν και δεν κάνουν, τα σωστά και τα λάθη τους, αποτελούν φωνές που δεν σιωπούν στα αυτιά των παιδιών, ακόμα και όταν αυτά ενηλικιωθούν.
Με τη γονική φροντίδα να αποτελεί κυρίαρχη ανάγκη, τα επίπεδά της μπορούν να οδηγήσουν είτε σε μια υγιή ανάπτυξη, είτε σε μονόδρομους ανεκπλήρωτων ανάγων και συμπεριφορικών δυσλειτουργιών. Παιδιά υπερβολικά φροντισμένα από τους γονείς, με την εκδήλωση της αγάπης να βρίσκεται στα άκρα, ενδεχομένως τόσο ως παιδιά άλλα και ως έφηβοι ή ενήλικες, να νιώθουν βαθιά ανήμποροι για κάθε δική τους προσπάθεια όταν οι γονείς δεν βρίσκονται δίπλα τους. Αυτή η υπερβολική εξάρτηση από τους γονείς έχει την ισχύ να εξελίξει φοβισμένους έφηβους και αποφευκτικούς ενήλικες, που διστάζουν να αναλάβουν ευθύνες, έχοντας μια σταθερή ανάγκη γονικής υποστήριξης.
Από την άλλη, παιδιά που στερούνται γονικής φροντίδας ή σταθερής συναισθηματικής γονικής ανταπόκρισης, υιοθετούν πιθανόν, την κατανόηση του κόσμου ως ένα ανασφαλές μέρος με συχνό επακόλουθο την αδυναμία ανάπτυξης εμπιστοσύνης στις ενήλικες κοινωνικές τους σχέσεις. Αυτή η συναισθηματική αποξένωση με τους γονείς, ευνοεί την ανάπτυξη μιας αναγκαστικής ανεξαρτησίας των παιδιών, και απόστασης από τους άλλους ανθρώπους, φοβούμενοι πως κανείς δεν θα τους προσφέρει την ειλικρινή και σταθερή φροντίδα, και συγχρόνως μιας έντονης εξάρτησης από τον ίδιο τους τον εαυτό, ως το μοναδικό πρόσωπο που μπορούν να εμπιστευτούν και στο οποίο μπορούν να στηριχτούν.
Όσο ανεκτίμητη για το παιδί είναι η συναισθηματική ανταπόκριση των γονιών του, άλλο τόσο αναγκαία είναι η σταθερότητα παροχής της. Έτσι, η φροντίδα προς το παιδί χρειάζεται να δίνεται με τυπικότητα, να μην εξαρτάται από τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες του παιδιού, να μην διακόπτεται στην περίπτωση διαζυγίου, να προσφέρεται όμως με όριο, ώστε τα παιδιά να έχουν την ευκαιρία αυτονομίας και υγιής ανάπτυξης των δικών τους δυνατοτήτων.
Επομένως, η αγάπη, η φροντίδα, η προστασία, η ασφάλεια που οι γονείς καλούνται σε κατάλληλη δοσολογία να παρέχουν στα παιδιά, χρειάζεται να δίνεται σε έναν άξονα τυπικότητας. Τότε τα παιδιά θα μπορέσουν μέσα από αυτή την υγιή και σταθερή σχέση με τους πρωταγωνιστές τους, να αντιληφθούν τον κόσμο ως ασφαλή χώρο ανάπτυξης, και να κτίσουν τις δικές τους παιδικές, εφηβικές, ενήλικες ισορροπημένες κοινωνικές σχέσεις. Όταν όμως αυτά τα συστατικά παρέχονται στα παιδιά σε υπερβολή, ή ελάχιστα, είτε σπασμωδικά, τότε η εμπιστοσύνη που αυτά θα αποκτήσουν απέναντι στα άλλα πρόσωπα απειλείται και αρνητικά επηρεάζεται.
«Εκείνο το βράδυ με μάρτυρες τα αστέρια, της έδωσε μια υπόσχεση. Πώς θα είναι πάντα δίπλα της να την προστατεύει και να την φροντίζει. Από τότε μέχρι και σήμερα, το ενήλικο παιδί βλέπει συχνά τα αστέρια, και θυμάται εκείνη την υπόσχεση».
*Σχολική Ψυχολόγος
Μέλος Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου
