ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΠΡΑΣΤΙΤΗ*
Οι πρώτες μέρες στο σχολείο αποτελούν μια σημαντική μεταβατική περίοδο, αφού η είσοδος στο νηπιαγωγείο συνοδεύεται από αρκετές αλλαγές και σηματοδοτεί την έναρξη της σχολικής ζωής. Μια περίοδος η οποία συνήθως είναι συναισθηματικά φορτισμένη, για τα νήπια αλλά και για τους γονείς, αφού πρόκειται για την πρώτη απομάκρυνση τους από το σπίτι και για το πρώτο σχολικό περιβάλλον. Ένα περιβάλλον άγνωστο, στο οποίο καλείται να συνυπάρξει με άγνωστα πρόσωπα, ενήλικες και συνομηλίκους του. Κατά τις πρώτες μέρες στο σχολείο, κάποια παιδιά ενδέχεται να παρουσιάσουν έντονο άγχος αποχωρισμού από τους γονείς- φροντιστές τους, το λεγόμενο άγχος αποχωρισμού.
Στη νηπιακή ηλικία, το άγχος αποχωρισμού αποτελεί φυσιολογικό φαινόμενο στην εξελικτική πορεία του παιδιού, και η αντίδραση του συνδέεται άμεσα με το συναισθηματικό δεσμό/ προσκόλληση που έχει το παιδί με το άτομο που το φροντίζει. Η ομαλή προσαρμογή του παιδιού στο νηπιαγωγείο εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως, το αναπτυξιακό επίπεδο και την ιδιοσυγκρασία του παιδιού, προηγούμενες εμπειρίες αποχωρισμού, τη στάση των γονέων αλλά και του εκπαιδευτικού.
Πώς μπορείτε να κάνετε τη διαδικασία του αποχωρισμού ευκολότερη;
Προετοιμάστε το παιδί. Μιλήστε στο παιδί με θετικό τρόπο για το σχολείο. Συζητήστε τι πρόκειται να συμβεί, πώς θα είναι ο χρόνος μακριά σας, τι θα περιλαμβάνει η μέρα του στο σχολείο. Ενημερώστε το παιδί για την απουσία σας. Είναι σημαντικό να μη φύγετε κρυφά χωρίς να το αποχαιρετήσετε. Στην περίπτωση αυτή, θα νιώσει ότι το εγκαταλείπετε, με αποτέλεσμα να μειωθεί η εμπιστοσύνη του προς εσάς, και να νιώσει ακόμη περισσότερο άγχος. Αξιοποιείστε διάφορες ευκαιρίες μικρών αποχωρισμών για να κάνετε εξάσκηση (π.χ. Όταν το αφήνετε στη γιαγιά και τον παππού). Αυτό θα βοηθήσει το παιδί να εξοικειωθεί με τη διαδικασία του αποχωρισμού και θα βοηθήσει το παιδί να συνηθίσει στην απουσία σας.
Ενθαρρύνετε τη συναισθηματική έκφραση. Ενθαρρύνετε το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματα του, και να μοιραστεί σκέψεις και προβληματισμούς. Ρωτήστε το παιδί του προκαλεί φόβο, ποιες είναι οι ανησυχίες του σχετικά με τον αποχωρισμό. Η έκφραση των συναισθημάτων του, αποτελεί το πρώτο βήμα για να μπορέσει να τα διαχειριστεί. Η λεκτική έκφραση των συναισθημάτων δεν είναι πάντα εύκολη για τα παιδιά. Παροτρύνετε το παιδί να εκφραστεί μέσω της ζωγραφικής και ξεκινήστε τη συζήτηση. Είναι σημαντικό να αποδεχτείτε και να σεβαστείτε τα συναισθήματα που εκφράζει το παιδί, χωρίς να τα μειώσετε ή να τα ακυρώσετε. Συζητήστε με το παιδί και προσπαθήστε να βρείτε μαζί τρόπους διαχείρισης.
Δώστε του ένα οικείο αντικείμενο (Separation buddy). Ένα αγαπημένο παιχνίδι (π.χ. αρκουδάκι), το οποίο θα έχει μαζί του (εφόσον αυτό είναι επιτρεπτό από το σχολείο), μπορεί να διευκολύνει την προσαρμογή, αφού ένα οικείο αντικείμενο προσφέρει στο παιδί αισθήματα ασφάλειας και σιγουριάς.
Στοχεύστε στη σταθερότητα. Καθιερώστε μια συγκεκριμένη ρουτίνα αποχαιρετισμού. Η ρουτίνα θα προσφέρει στο παιδί το αίσθημα ασφάλειας και αίσθηση ελέγχου. Δείξτε τρυφερότητα αλλά και αποφασιστικότητα, και φροντίστε η διαδικασία του αποχωρισμού να είναι σύντομη. Για παράδειγμα, πάρτε το παιδί αγκαλιά, ενημερώστε το ότι θα επιστρέψετε αργότερα. Προσδιορίστε την ώρα που θα επιστρέψετε με τρόπο κατανοητό για το παιδί, και στη συνέχεια αποχωρήστε.
Παραμείνετε συνεπείς. Αφού αποχαιρετήσετε το παιδί, αποφύγετε να επιστρέψετε για να το καθησυχάσετε, σε περίπτωση που κλαίει ή φωνάζει. Η επιστροφή σας πιθανότατα θα δημιουργήσει περισσότερη αναστάτωση. Όσο δύσκολο κι αν σάς είναι, είναι σημαντικό να παραμείνετε ψύχραιμοι και συνεπείς στην τήρηση της ρουτίνας αποχαιρετισμού. Φροντίστε να επιστρέψετε στην ώρα που υποσχεθήκατε στο παιδί. Η συνέπεια σας θα συμβάλει στο χτίσιμο της εμπιστοσύνης του παιδιού σε εσάς, και παράλληλα θα συμβάλει στο χτίσιμο της ανεξαρτητοποίησης του.
Διαχειριστείτε το δικό σας άγχος. Το άγχος αποχωρισμού μπορεί να εξουθενώσει το γονιό, πυροδοτόντας έντονα συναισθήματα. Αναγνωρίστε ότι είναι φυσιολογικό να έχετε κάποιες ανησυχίες όταν αφήνετε το παιδί σας για πρώτη φορά σε ένα νέο περιβάλλον. Τα παιδιά μπορούν να αντιληφθούν την ανησυχία και το άγχος σας, ακόμη κι αν προσπαθείτε να το κρύψετε. Σκεφτείτε όλα όσα πρόκειται να μάθει το παιδί σας, και πόσο θα εξελιχθεί σε διάφορους τομείς ανάπτυξης.
Δείξτε εμπιστοσύνη στους εκπαιδευτικούς/νηπιαγωγούς
Χτίστε γέφυρες επικοινωνίας με το σχολείο και κάντε τους εκπαιδευτικούς σύμμαχους σας. Συζητήστε μαζί τους ό,τι σας απασχολεί και βρείτε μαζί λύσεις. Αυτό θα σας βοηθήσει να διαχειριστείτε καλύτερα τις ανησυχίες σας και παράλληλα περιορίζετε τη μετάδοση του δικού σας άγχους στο παιδί.
Να είστε προετοιμασμένοι ότι η προσαρμογή του παιδιού είναι μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο. Να θυμάστε ότι, σε κάθε παιδί το άγχος αποχωρισμού εκδηλώνεται διαφορετικά και κάθε παιδί προσαρμόζεται στο σχολείο με το δικό του ρυθμό.
Πότε χρειάζεται να ζητήσουμε βοήθεια;
Όταν παρατηρούνται:
Οι παραπάνω κατευθυντήριες γραμμές είναι ενδεικτικές. Σε περίπτωση που το άγχος αποχωρισμού παρουσιάζεται σε μεγάλη ένταση και διάρκεια, ή παρουσιάζεται μεγάλη δυσκολία διαχείρισης του από μεριάς των γονέων, τότε ενδέχεται να εξελιχθεί σε Διαταραχή Άγχους Αποχωρισμού και είναι σημαντικό να απευθυνθείτε σε κάποιο Σχολικό Ψυχολόγο.
Βιβλιογραφία:
*Εγγεγραμμένες Σχολικοί/ Εκπαιδευτικοί Ψυχολόγοι
