ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΑΚΗ ΠΟΥΜΠΟΥΡΗ*
Διασαφήνιση του όρου ‘έξυπνες συσκευές’
Ο όρος ‘έξυπνες συσκευές’ ίσως να μην διασαφηνίζει εάν περιλαμβάνει και το κινητό. Ό,τι και να ισχύει, εξυπακούεται πίεση για συμπερίληψη και του κινητού, εισάγοντας το από το παράθυρο στο μάθημα. Και εδώ, η έφεση για μάθηση υποσκάπτεται από τον ισχυρότερο στη συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών εθισμό. Εθισμό σε άλλες ενασχολήσεις με το κινητό. Και είναι ακαταμάχητος ο πειρασμός απόκλισης από το θέμα περιήγησης, αναζήτησης και διερεύνησης που τίθεται στο μάθημα.
Εάν πρόκειται αποκλειστικά για τάμπλετς, εγείρεται θέμα ατομικής μαθητικής ευθύνης, έστω και αν αυτό παρέχεται και από το σχολείο και φυλάσσεται στο σχολείο. Θα είναι το τάμπλετ προγραμματισμένο, με το κλείσιμο της συσκευής να διαγράφει το περιεχόμενο που εισήχθη ή διακινήθηκε; Αν όχι, τί θα συμβεί, αν ο επόμενος χρήστης βρεθεί σε ανάρμοστο ή ευαίσθητο περιεχόμενο;
Αν θα είναι ατομικά τα τάμπλετ, έχουν αγοραστεί τόσα, όσα χρειάζονται; Υπάρχουν χώροι ασφαλούς φύλαξης για τόσα τάμπλετ; Υπάρχουν πρόνοιες για ενδεχόμενη επιδιόρθωση ή αναπλήρωση; Με τόσους ειδικούς στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές στα σχολεία και στο υπουργείο, υπάρχει διευθέτηση για επιδιόρθωση από αυτούς; Υπάρχουν πρόνοιες για δειγματολογικό έλεγχο περιεχομένου; Διότι στις παλιές καλές εποχές της αίθουσας υπολογιστών, οι συσκευές αυτές είχαν και παιχνίδια κατά την εγκατάσταση ή πιθανόν και να τα εγκαθιστούσαν κάποιοι μαθητές, αν δεν υπήρχαν.
Συχνές εξαγγελίες για κοινωνία της γνώσης μέσω νέων τεχνολογιών
Σοφότερη είναι η παράθεση του επιτεύγματος, εάν και όταν αυτό έχει συντελεστεί. Κι ακόμα και τότε, καλύτερη είναι η σιωπή και να αφεθούν οι ίδιοι οι μαθητές και οι γονείς να τεκμηριώσουν οποιαδήποτε βελτίωση. Η εξαγγελία δεν προδίδει παρά παραφουσκωμένο ενθουσιασμό από ανθρώπους που όντως έχουν σε ώριμη ηλικία βιώσει οι ίδιοι στον εαυτό τους αυτό που εξαγγέλλουν για τους μαθητές, αγνοούν όμως ότι οι σημερινοί μαθητές μπήκαν στις νέες τεχνολογίες ελάχιστο χρόνο μετά την απεξάρτηση τους από τις βρεφικές πάνες και έχουν μια πολύ βαθύτερη, πολύ πιο ανεξίτηλη σχέση με τις έξυπνες συσκευές από τους εκπαιδευτικούς.
Υπό τέτοιες συνθήκες, το υπουργείο δικαιούται όχι να περηφανεύεται προκαταβολικά, αλλά απλώς να ονειρεύεται μια μερική διορθωτική τροποποίηση της βαθιάς εξάρτησης των μαθητών. Διότι Κύριος οίδε πού τριγυρνά, τί συναντά, τί ενστερνίζεται και πού θυσιάζεται η παιδική αθωότητα στους λαβυρίνθους των έξυπνων συσκευών.
Ας αρχίσει το υπουργείο από τους εκπαιδευτικούς
Αν πράγματι το υπουργείο το εννοεί με την επιστράτευση των νέων τεχνολογιών, πρέπει να αρχίσει με την προσιτή και συνεργάσιμη μεταβλητή στο σύστημα: με τους εκπαιδευτικούς. Ζητούμενο είναι η τροποποίηση στάσεων των μαθητών και η διοχέτευση της προσοχής τους στο μάθημα. Χρειάζεται ψηφιοποίηση κάποιου υλικού που για αιώνες αναγράφεται και σβήνεται στους σχολικούς πίνακες. Π.χ. τύποι μαθηματικών και φυσικής, χημικές εξισώσεις κ.ο.κ., υποδειγματική εκφώνηση άσκησης και σειροθέτηση βημάτων λύσης, παράθεση σκέψεων για λύση, ουσιώδες κείμενο σε γλωσσικά μαθήματα για διαπραγμάτευση, πρότυπα γλωσσικών μετασχηματισμών, κλιτικά παραδείγματα, παράθεση στοιχείων που ξεφεύγουν από τον κανόνα, παρτιτούρες για να τραγουδούν οι μαθητές βλέποντας νότες, στοιχεία ζωγραφικής, φωτογραφίες για άλλα μαθήματα και ό,τι άλλο ουσιώδες και επαναλαμβανόμενο στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Όλα αυτά προβάλλονται και επεξηγούνται με τα μάτια όλων στραμμένα μπροστά και καθοδηγούμενα στα σημεία και στις έννοιες που με τα εργαλεία της τεχνολογίας ‘δείχνει’ ο εκπαιδευτικός στραμμένος κι αυτός μετωπικά προς την ολομέλεια. Δεν είναι πρωτόγνωρα αυτά. Κάποιοι εκπαιδευτικοί τα βίωσαν ή τα εφάρμοσαν σε συνέδρια, όταν ως ομιλητές τα εφαρμόζουν, αντί της παραδοσιακής ομιλίας. Δεν τα κατέχει όμως ή δεν είναι εξοικειωμένη επαρκώς η μεγάλη μάζα των εκπαιδευτικών. Και χωρίς αυτήν, μεταρρύθμιση δεν γίνεται.
Η επιλογή και ψηφιοποίηση αυτού του υλικού πρέπει να είναι και ατομικό μέλημα, είναι όμως εύκολη, εφόσον πέραν κάποιας κεντρικής συνδρομής, υπάρχει και η δυνατότητα αμοιβαίας ανταλλαγής υλικού μεταξύ εκπαιδευτικών. Αυτονόητο είναι το δικαίωμα ατομικού αρχείου που δυνατόν να περιέχει και πειραματικό ή πολύ εξειδικευμένο υλικό για μαθησιακές ομάδες.
Με αυτό σχεδόν εκλείπει το γύρισμα της πλάτης για αναγραφή στον πίνακα της αίθουσας και η παρέλαση στα μάτια των μαθητών της άλλης πλευράς του σώματος του εκπαιδευτικού.
Έχει τεράστια σημασία, ο εκπαιδευτικός να φέρει το μάθημα στο δικό του γήπεδο, με τη διδασκόμενη ύλη να διοχετεύεται σε κύρια ροή με τεχνολογίες που αυτός ελέγχει. Διότι, κακά τα ψέματα, σ’ αυτό το χρονικό στάδιο, κάποιοι μαθητές είναι αρχαιότεροι στη χρήση τεχνολογίας από κάποιους εκπαιδευτικούς.
Εκείνο που επειγόντως πρέπει να ενστερνιστεί ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα, είναι ότι ειδικά σ’ αυτή τη δύσκολη μεταβατική φάση, η τεχνολογία δεν πρέπει να περιοριστεί στα ‘επιπλέον’, αλλά πρέπει να συμπεριλάβει και να ξεκινήσει από τα κύρια και τα βασικά. Διαφορετικά, το στοίχημα χάνεται.
Και να μην εναποθέτουμε ως εκπαιδευτικοί προσδοκίες σε μια μελλοντική γενεά προσφορότερων μαθητών. Δεν θα έρθει τέτοια γενεά, ενόσω εμείς αδρανούμε. Η εκτός σχολείου περιρρέουσα κοινωνία θα μας τους στέλλει στρεβλούς, απρόσφορους και δύσπιστους ενόσω εμείς αδρανούμε.
Το προσωπικό στοίχημα για κάθε εκπαιδευτικό είναι πάντοτε, να διαγνώσει την προσληπτική δυναμική των τωρινών μαθητών του, να βρει το β α τ ό εσωτερίκευμα από την ύλη του που αντιστοιχεί σ’ αυτή την προσληπτική δυναμική, να το ψηφιοποιήσει και να το προσφέρει μέσω των τεχνολογιών.
*Εκπαιδευτικός
