Δ. Μιχαηλίδου: Η χρήση κινητού τηλεφώνου να επιτρέπεται κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων

*Το ΥΠΑΝ προχωρεί σε μια αλλαγή που επηρεάζει τόσο έντονα τα παιδιά, χωρίς να έχει προηγηθεί ουσιαστική διαβούλευση μαζί τους

Τον προβληματισμό της για την απαγόρευση  των κινητών στο σχολείο για τα παιδιά κατέθεσε με υπόμνημα της στην Επιτροπή Παιδείας η  Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Δέσπω Μιχαηλίδου.

Αναφέρει:  

        «Αναφέρομαι σε πρόσφατη απόφαση του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ), αναφορικά με την τροποποίηση των περί Λειτουργίας των Δημοσίων Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης Κανονισμών του 2017, την οποία ενέκρινε το Υπουργικό Συμβούλιο στις 19/06/2024.

        2. Η πρόταση για τροποποίηση των Κανονισμών για τη δυνατότητα ηλεκτρονικής εγγραφής μαθητών και θεσμοθέτηση Ημέρας Μνήμης και Τιμής των Θυμάτων της Γενοκτονίας των Αρμενίων, των Ελλήνων του Πόντου και των Ασσυρίων με βρίσκει σύμφωνη. Όσον αφορά στην τροποποίηση που αφορά στην απαγόρευση χρήσης κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών έξυπνων συσκευών κατά τη διάρκεια λειτουργίας του σχολείου, θεωρώ ότι καθηκόντως θα πρέπει να καταθέσω τους προβληματισμούς μου, ενόψει και των αντιδράσεων που έχει ήδη προκαλέσει η απόφαση και δεδομένου ότι πρόκειται για ένα θέμα που απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τα παιδιά.

         3.1  Είναι κοινά παραδεκτό ότι η χρήση της τεχνολογίας είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής μας και πόσο μάλλον των εφήβων:  η συνεχώς μεταβαλλόμενη τεχνολογική πραγματικότητα στην οποία ζουν τα παιδιά μας,  δημιουργεί για αυτά διαρκώς νέα περιβάλλοντα και συνθήκες, στις οποίες καλούνται να προσαρμοστούν επί καθημερινής βάσεως. Η χρήση των έξυπνων τηλεφώνων, των έξυπνων ρολογιών, των ταμπλέτων δίνουν απίστευτες δυνατότητες στα παιδιά και εδραιώνουν νέους τρόπους επικοινωνίας, μάθησης, πληροφόρησης και αλληλεπίδρασης.

          3.2 Αυτό λοιπόν που καλούμαστε ως ενήλικες να κάνουμε για να συμβάλουμε στην υγιή ανάπτυξη των παιδιών μας, είναι να τους παρέχουμε τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να μπορούν να υπάρχουν, να πλοηγούνται και να αλληλεπιδρούν με ασφάλεια σε αυτό το νέο κόσμο. Όπως πολύ ορθά το θέτει η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού στο Γενικό Σχόλιο^[1] της Αρ.4, η δυναμική περίοδος μετάβασης στην ενηλικίωση είναι γενικά μια περίοδος με θετικές αλλαγές που στηρίζεται στην ικανότητα των εφήβων να μαθαίνουν γρήγορα βιώνοντας νέες και ποικίλες καταστάσεις, να αναπτύσσουν και να χρησιμοποιούν την κριτική τους σκέψη και να εξοικειώνονται με την έννοια της ελευθερίας, μέσα από την δημιουργικότητα και την κοινωνικοποίηση. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είναι υποχρέωση της Πολιτείας, συνεχίζει η Επιτροπή, να διασφαλίσει ότι οι έφηβοι έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες απαραίτητες για την υγεία και την ανάπτυξη τους και ότι έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν σε αποφάσεις που επηρεάζουν την υγεία τους, να αποκτούν δεξιότητες ζωής και να τους παρέχεται επαρκής και κατάλληλη για την ηλικία τους πληροφόρηση για να μπορούν να λαμβάνουν ενημερωμένες και κατάλληλες αποφάσεις για τον εαυτό τους (Άρθρο 39 (b)).

        4. Λέγοντας τα πιο πάνω, λαμβάνοντας την ενημέρωση για την απόφαση του Υπουργείου σας για την πλήρη απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία, με προβληματίζει κατά πόσο αυτή κινείται προς την σωστή κατεύθυνση για δυο βασικούς λόγους:

1)    Η πλήρης απαγόρευση χρήσης των τηλεφώνων θεωρώ ότι διαταράσσει τις ισορροπίες στη σχέση ενήλικα- εφήβου: τα παιδιά νιώθουν ότι η απαγόρευση ουσιαστικά μεταφράζεται σε μη-εμπιστοσύνη, ότι δεν τους εμπιστευόμαστε ότι μπορούν να αυτορυθμιστούν και από μόνα τους να αποφασίσουν πότε πρέπει και χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν το κινητό τους. Εξάλλου η ορθή χρήση του κινητού όπως και η συμπεριφορά μας στο διαδίκτυο θεωρούνται πλέον κοινωνικές δεξιότητες και δεξιότητες ζωής, αλληλένδετες με την ανάπτυξη κριτικής σκέψης, δεξιότητες που χρειάζεται να καλλιεργήσουμε στα παιδιά μας. Επί τούτου, η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού αναγνωρίζει ότι ανάλογα με την ηλικία, τον βαθμό ωριμότητας και τις αναπτυσσόμενες ικανότητες του παιδιού, πρέπει να του παραχωρείται δικαίωμα αυτοκαθορισμού, αυτονομίας και το δικαίωμα να λαμβάνει αποφάσεις για τον εαυτό του. Επιπρόσθετα, η απαγόρευση φέρνει επιπλέον αστυνόμευση μέσα στα σχολεία, σε ένα κλίμα που είναι ήδη τεταμένο μεταξύ ενηλίκων- παιδιών: αυτό  δυστυχώς αντανακλάται και στην ανακοίνωση της ΠΣΕΜ που δημοσιεύτηκε αμέσως μετά την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.

2)    Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΠΣΕΜ, η απόφαση του Υπουργείου λήφθηκε μετά από μια αρχική συζήτηση που είχαν οι εκπρόσωποι των μαθητών/τριων με το Υπουργείο, όπου εκεί εξέφρασαν τις ανησυχίες τους αλλά χωρίς να παρθεί τελική απόφαση. Αυτό που με προβληματίζει είναι ότι, το Υπουργείο προχωρεί σε μια αλλαγή που επηρεάζει τόσο έντονα τα παιδιά, χωρίς να έχει προηγηθεί ουσιαστική διαβούλευση μαζί τους και μάλιστα με διάφορες ομάδες παιδιών:  η συζήτηση και μόνο με την ΠΣΕΜ δεν εξαντλεί όλα τα περιθώρια συμμετοχής παιδιών στη διαδικασία λήψης απόφασης. Για αυτό το λόγο θεωρώ πως, η εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής, όπως και άλλες πολιτικές του Υπουργείου που επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό μεγάλο αριθμό παιδιών, θα έπρεπε να στηρίζεται σε διεξαγωγή Αξιολόγησης Αντικτύπου στα Δικαιώματα του Παιδιού (CRIΑ) εκ μέρους του ΥΠΑΝ. Όπως έχω ξανά επισημάνει, μια τέτοια αξιολόγηση επιτρέπει στο κράτος να διερευνήσει και να αξιολογήσει πως η νέα πολιτική θα επιδράσει στα δικαιώματά των επηρεαζόμενων παιδιών και εν τέλει αν μια τέτοια μεταρρύθμιση είναι προς το συμφέρον τους ή να εντοπιστούν τυχόν αρνητικές επιδράσεις επί τω δικαιωμάτων του παιδιού πριν από την εφαρμογή ώστε να προσαρμοστεί ή να αναθεωρηθεί ανάλογα.

       5.1 Καταληκτικά, θεωρώ ότι το υφιστάμενο πλαίσιο χρήσης κινητού τηλεφώνου, να επιτρέπεται δηλαδή μόνο κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων είναι το πλέον ενδεδειγμένο και η πλήρης απαγόρευση του θα φέρει ενδεχομένως τα αντίθετα αποτελέσματα. Χρειάζεται όπως ανέφερα πιο πάνω, να εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας, οικογένεια και σχολείο, πώς να χρησιμοποιούν ορθά τα κινητά τους τηλέφωνα, αντί να τους τα απαγορεύουμε πλήρως.

          5.2. Η τεκμηρίωση της απόφασης του ΥΠΑΝ για πλήρη απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων θεωρώ ότι είναι ελλιπής, αφού, όπως καταγράφεται στο Ερωτηματολόγιο Ανάλυσης Αντικτύπου, δεν φαίνεται να στηρίζεται ούτε σε ερευνητικά δεδομένα, αλλά ούτε σε αποτελέσματα Αξιολόγησης Αντικτύπου στα Δικαιώματα του Παιδιού. Επαναλαμβάνω για ακόμα μια φορά την ανάγκη, το ΥΠΑΝ να συμπεριλαμβάνει μια τέτοια αξιολόγηση στη διαδικασία Ανάλυσης Αντικτύπου, που διεξάγει κάθε φορά πριν την υποβολή οποιουδήποτε νομοσχεδίου που αφορά παιδιά.

          5.3 Επιπλέον δεν με βρίσκει σύμφωνη η καθολικότητα της εφαρμογής του μέτρου σε όλες τις ηλικιακές ομάδες των παιδιών της Μέσης Εκπαίδευσης: θα πρέπει θεωρώ το μέτρο αυτό να επιβάλλεται διαφοροποιημένα σε κάθε βαθμίδα της Μέσης Εκπαίδευσης, στη βάση των αναπτυσσόμενων δεξιοτήτων των παιδιών που αναφέρθηκε πιο πάνω. 

           5.4 Τέλος, σας παραπέμπω, στη Θέση^[2] του Γραφείου μου για τη χρήση κινητών τηλεφώνων στα σχολεία που δημοσιοποιήθηκε το 2010, με αφορμή παράπονα που λήφθηκαν σχετικά με το θέμα, στην οποία περιλαμβάνονται συστάσεις ως προς τη ρύθμιση του θέματος»