ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ PhD *
Από την αρχή της ύπαρξης του ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με το άγνωστο, προσπαθώντας αρχικά να το κατανοήσει και μετέπειτα να το ελέγξει. Η αλήθεια είναι πως η τεχνολογία, η εκπαίδευση και η ύπαρξη καλά οργανωμένων κρατών έχει βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό στο ελεγχθεί ένα μέρος αυτού του άγνωστου. Πρακτικά σήμερα είναι πιο εύκολο από κάθε άλλη φορά να γνωρίζουμε τους αόρατους ιούς και ασθένειες που μας επηρεάζουν και σε αρκετές περιπτώσεις να έχουμε και ικανά μέσα για να τις αντιμετωπίσουμε. Παρόλα αυτά, όση γνώση και να αποκτήσουμε είναι αδύνατο να ελέγξουμε το άγνωστο, γιατί εκ φύσεως δεν θα μπορέσουμε ποτέ να προβλέψουμε το μέλλον. Μπορούμε όμως να αποδεχθούμε αυτή την αδυναμία μας και να εστιαστούμε στο πως δρούμε και αντιδρούμε στο σήμερα – στο εδώ και τώρα.
Ήρθαμε όλοι αντιμέτωποι με πρωτόγνωρες συνθήκες. Ίσως βέβαια οι οικογένειες και τα άτομα με σπάνια γενετικά νοσήματα να αντιμετωπίζουν εδώ και χρόνια κάποιες από αυτές τις συνθήκες όπως τον αυτοπεριορισμό, το τι σημαίνει να είσαι ευπαθής ομάδα και πως είναι να βιώνεις συνεχώς την αγωνία για το μέλλον σου ή για το μέλλον των αγαπημένων σου. Και αυτό με κάνει να σκέφτομαι πως πιθανόν αυτή η εμπειρία να έχει προσδώσει στον καθένα ένας είδος ανθεκτικότητας, μια πρότερη γνώση που μπορεί να λειτουργήσει και βοηθητικά. Αναμφισβήτητα είναι πολύ δύσκολο να είσαι σπάνιος, πόσο μάλλον σπάνιος σε μια σπάνια συνθήκη. Παρόλα αυτά είναι σημαντικό να σκεφτούμε που θα θέλαμε να μας βρει η επόμενη μέρα.
Μπορεί να μην υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα για το τι δυσκολίες μπορεί να δημιουργήσει ο μακροχρόνιος περιορισμός στο σπίτι σε μια κατάσταση πανδημίας, όμως έχουμε αρκετές πληροφορίες για το πως μπορεί να επηρεάσει τον άνθρωπο μια μακροχρόνια κατάσταση απομόνωσης. Και αυτό συνήθως οδηγεί σε ενίσχυση των αρνητικών συναισθημάτων, σε ματαίωση, αυξημένα επίπεδα θλίψης και έντονο άγχος. Η επαφή, η επικοινωνία και η συμμετοχή σε δραστηριότητες, στο επίπεδο που μπορεί και επιτρέπεται στον καθένα, είναι πολύ βοηθητικό. Μάλιστα, μέσα από μια ανασκόπηση αριθμού ερευνών έχει διαφανεί πως η απώλεια κοινωνικής επαφής και σύνδεσης ενέχει κίνδυνο για την υγεία μας που προσομοιάζει ακόμη και με το ημερήσιο κάπνισμα 15 τσιγάρων (Julianne Holt-Lunstad και συν, 2015). Ως εκ τούτου, η σταδιακή επιστροφή στην πριν από τον ιό κατάσταση ίσως να είναι πολύ πιο σημαντική από την βαρύτητα που της έχει δοθεί.
Η επόμενη μέρα δεν θα είναι ίδια. Βρισκόμαστε «καθηλωμένοι», σαν τραυματίες με το πόδι μας στο γύψο αναμένοντας την έγκριση για αφαίρεση του. Σίγουρα όταν θα αφαιρεθεί δεν θα τρέξουμε αμέσως. Μια τέτοια επιλογή θα ήταν σχεδόν μοιραία. Θα ξαναμάθουμε όμως να περπατάμε. Βήμα-βήμα με το κατάλληλο υποστήριγμα. Είτε αυτό είναι ο γιατρός μου ή ο γιατρός του παιδιού μου, ο ψυχολόγος, ο εργοθεραπευτής είτε ακόμη καλύτερα η πολυθεματική ομάδα. Αν παραμείνουμε καθηλωμένοι στο κρεβάτι κινδυνεύουμε να δημιουργήσουμε περισσότερα προβλήματα από όσα πραγματικά μπορεί να επιφέρει ο τραυματισμός μας.
Σε αυτές τις καταστάσεις ο φόβος είναι απόλυτα φυσιολογικός – το αντίθετο μάλιστα ίσως και να μας προβλημάτιζε. Είναι λεπτή η γραμμή όμως μετακίνησης από τον φόβο στην τρομοκρατία. Και στις πλείστες περιπτώσεις μια τρομοκρατημένη αντίδραση φαντάζει επιλογή βραχυπρόθεσμα αλλά κρύβει τρομερούς κινδύνους μακροπρόθεσμα. Είναι η στιγμή λοιπόν να έρθουμε κοντά στους ειδικούς και να προετοιμάσουμε σιγά-σιγά την επάνοδο μας. Στον ρυθμό και με τον τρόπο που μπορεί ο καθένας.
*Εγγεγραμμένος Κλινικός Ψυχολόγος
Λέκτορας Κλινικής Ψυχολογίας, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου
