ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΕΛΕΟΝΩΡΑΣ ΠΑΠΑΛΕΟΝΤΙΟΥ-ΛΟΥΚΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ*
Ένα από τα πιο δημοφιλή εκπαιδευτικά θέματα συζήτησης και μια από τις πιο συναρπαστικές εξελίξεις στη σύγχρονη εκπαίδευση είναι η αντεστραμμένη μέθοδος διδασκαλίας, η οποία εφαρμόζεται τα τελευταία 20 χρόνια περίπου, στη δευτεροβάθμια και την τριτοβάθμια, κυρίως, εκπαίδευση, γνωστή με τον όρο «Αντεστραμμένη Μέθοδος Διδασκαλίας», γνωστή ως Flipped Teaching Method ή Flipped Classroom. (FLN, 2015).
Τι είναι η «Αντεστραμμένη Μέθοδος Διδασκαλίας» / Flipped Teaching Method?
Αν και έχει υπάρξει σύγχυση σχετικά με το τι σημαίνει ‘Μέθοδος αντίστροφης διδασκαλίας’, οι περισσότεροι ερευνητές και παιδαγωγοί φαίνεται να συμφωνούν ότι αυτή η μέθοδος μπορεί να περιγραφεί ως «μια μαθησιακή προσέγγιση με επίκεντρο τον μαθητή που περιλαμβάνει την αντιστροφή του σχεδιασμού του μαθησιακού περιβάλλοντος, επιτρέποντας στους μαθητές να συμμετέχουν σε δραστηριότητες, να εφαρμόσουν έννοιες και να επικεντρωθούν σε μαθησιακά αποτελέσματα ψηλότερου επιπέδου» (Flipped Classroom Trends: A Survey of College Faculty).
Η διδακτική αυτή προσέγγιση, η οποία φαίνεται να κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος κάθε χρόνο, αποτελεί μια νέα παιδαγωγική μέθοδο, η οποία, σε αντίθεση με τις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας αντιστρέφει την προηγούμενη σειρά «μάθημα στην τάξη → εργασία στο σπίτι» με το μοντέλο «εργασία στο σπίτι → μάθημα στην τάξη» ( Nouri, 2016).
Αποτελεί μια σχετικά σύγχρονη μέθοδο διδασκαλίας, η οποία περιλαμβάνει τη διαδικασία μετακίνησης από τη μετωπική μέθοδο διάλεξης την ώρα του μαθήματος, στην ανάθεση από τον διδάσκοντα στους μαθητές/φοιτητές πριν από το μάθημα κάποιας εργασίας για το σπίτι (π.χ. την παρακολούθηση κάποιων βίντεο ή οπτικογραφημένων διαλέξεων ή/και μελέτη άλλου οπτικοακουστικού υλικού, ως προετοιμασία για το μάθημα), ακολουθούμενη από την εφαρμογή πιο διαδραστικών μορφών μάθησης μέσα στην τάξη. Αποτελεί, επίσης, μιας μορφής διαφοροποιημένη διδασκαλία μεγάλης κλίμακας, η οποία μπορεί να ενσωματωθεί σε κάθε πρόγραμμα σπουδών (Estes & Liu, 2014).
Αυτή η μέθοδος βασίζεται στη φιλοσοφία της ενεργητικής μάθησης και στη μαθητοκεντρική προσέγγιση, καθώς και στην πεποίθηση πως οι μαθητές μαθαίνουν πιο αποτελεσματικά χρησιμοποιώντας το χρόνο του μαθήματος σε μικρές ομαδικές δραστηριότητες και εμπλεκόμενοι πιο ουσιαστικά στη μάθησή τους. Εφόσον, μάλιστα, εφαρμοστεί σωστά, φαίνεται να ενισχύει τη δέσμευση, τα κίνητρα και τη μάθηση των μαθητών ( Baker, 2000).
Σύμφωνα με μια έρευνα του 2014 (από το Flipped Learning Network[i]) το 78% εκατό των εκπαιδευτικών την είχαν εφαρμόσει σε τουλάχιστον ένα μάθημα και το 96% όσων τη δοκίμασαν είπαν ότι θα τη συνιστούσαν και σε άλλους εκπαιδευτικούς. Αυτό δείχνει ότι η αντεστραμμένη μέθοδος διδασκαλίας εμπνέει τους εκπαιδευτικούς στο να ανανεώσουν τις παραδοσιακές μεθόδους που χρησιμοποιούν και να φέρουν τη νέα τεχνολογία στις τάξεις τους μέσω της χρήσης βίντεο και άλλων οπτικοακουστικών μέσων (Mok, 2014).
Σύμφωνα με την Kari M. Arfstrom, συνιδρυτή του Δικτύου Flipped Learning Network, η αντεστραμμένη μέθοδος της μάθησης έχει να κάνει με τη δημιουργία ευκαιριών για ενεργό εμπλοκή των μαθητών στη μαθησιακή διαδικασία. Γράφει χαρακτηριστικά η Arfstrom: Η Flipped Teaching Method είναι «μια παιδαγωγική προσέγγιση στην οποία η διδασκαλία μετακινείται από τον ομαδικό χώρο μάθησης στον ατομικό και ο ομαδικές δραστηριότητες που θα ακολουθήσουν μετά στην τάξη, οδηγούν σε ένα δυναμικό, διαδραστικό περιβάλλον μάθησης, όπου ο εκπαιδευτικός καθοδηγεί τους μαθητές καθώς εφαρμόζουν έννοιες και εμπλέκονται δημιουργικά στο υπο-μελέτη θέμα».
Με αυτό τον τρόπο, οι εκπαιδευτικοί είναι σε θέση να περνούν περισσότερο ουσιαστικό μαθησιακό χρόνο με μαθητές, ενώ παράλληλα δίνουν στους πιο προχωρημένους μαθητές και τη δυνατότητα και την ελευθερία να προχωρήσουν και πιο μπροστά στη μελέτη της ύλης.
Εφαρμογή της ‘Αντεστραμμένης Μεθόδου Διδασκαλίας’ στην πράξη
Οι εκπαιδευτικοί εξηγούν μια βασική έννοια /ιδέα στους μαθητές, είτε με τη χρήση βίντεο, είτε με τη χρήση μαγνητοφωνημένων / οπτικογραφημένων παρουσιάσεων. Η νέα αυτή ύλη αναρτάται από τον εκπαιδευτικό σε μια διαδικτυακή πλατφόρμα και οι μαθητές καλούνται να μελετήσουν το υλικό αυτό πριν από το μάθημα μέσω του υπολογιστή/ τάμπλετ τους στο σπίτι τους κρατώντας σημειώσεις για απορίες και παρατηρήσεις, με τρόπο που να προετοιμαστούν καλύτερα για το μάθημα που θα ακολουθήσει. Στο επόμενο μάθημα ελέγχεται η κατανόηση της νέας ύλης, απαντώνται απορίες και γίνονται ομαδοσυνεργατικές εργασίες και διαδραστικές δραστηριότητες. Καθώς οι μαθητές είναι ήδη εξοικειωμένοι με τη νέα ύλη, μπορούν να αφιερώσουν τον περισσότερο χρόνο τους σε πιο ενεργητικής φύσης δραστηριότητες και να ενισχύσουν την κατανόησή τους, είτε ατομικά είτε σε μικρές ομάδες
Αυτό δίνει στους μαθητές ελευθερία στο πώς, πότε και πού θα ασχοληθούν με το διδακτικό υλικό, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλία και ευθύνη για τη μάθησή τους και επιτρέποντάς τους να ασχολούνται με το περιεχόμενο της νέα ύλης με τον τρόπο και στον χρόνο που τους ταιριάζει καλύτερα, σύμφωνα με το Flipped Institute. Αυτή η πιο ενεργητική εμπλοκή του μαθητή στη διαδικασία της μάθησης κάνει την ώρα του μαθήματος πιο ευχάριστη, παραγωγική κι ελκυστική, τόσο για μαθητές, όσο και για εκπαιδευτικούς, συνεχίζει το Flipped Institute, αλλά και οδηγεί και σε καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα σε σύγκριση με την παραδοσιακή διδασκαλία (Leslie University).
Πρωτοπόρος στη μέθοδο αυτή υπήρξε ο Salman Klan οποίος ετοίμασε κάποια εκπαιδευτικά βίντεο για να βοηθήσει μια μικρότερη ξαδέρφη του στη μελέτη της. Έτσι, ξεκίνησε σιγά-σιγά μια εκπαιδευτική ηλεκτρονική ιστοσελίδα με το όνομα khanacademy στο YouTube της οποίας οι συνδρομητές ξεπερνούν τα 2,6 εκατομμύρια... (Thompson, 2011; Sparks, 2011).
Συνέχεια σ’ αυτή την προσπάθεια έκαναν το 2007 οι καθηγητές Jonathan Bergmann και ο Aaron Sams οι οποίοι ανέβασαν διαδικτυακά τις ηχογραφημένες διαλέξεις τους για να βοηθήσουν τους μαθητές που απουσίαζαν από το μάθημα. Κάτι αντίστοιχο έγινε και με τις Ελληνικές ιστοσελίδες Αρνός και Khan Academy.
Σταδιακά, οι εκπαιδευτικοί που χρησιμοποιούσαν αυτή τη μέθοδο, ολοένα και αυξάνονταν, μεταποιώντας τη μαθησιακή διαδικασία σε μια αυτενεργό, ενεργητική διαδικασία. Σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς, περίπου οι μισοί εκπαιδευτικοί Μέσης Εκπαίδευσης στις ΗΠΑ έχουν χρησιμοποιήσει σε κάποια φάση την αντίστροφη τάξη (FlippedClassroom).
Συνοπτικά, η μέθοδος Flipped Classroom έχει αρκετά πλεονεκτήματα, όπως:
Αλλά και πιθανά μειονεκτήματα όπως:
(Estes & Liu, 2014; Lo, 2017; Nielsen, 2012)
Εικονική Σύγκριση Παραδοσιακής και ‘Αντεστραμμένης Τάξης’
To Ερευνητικό μας Πρόγραμμα
Στα πλαίσια της κατανόησης και της εφαρμογής της «Αντεστραμμένης Μεθόδου Διδασκαλίας» διεξάχθηκε μια διαδικτυακή έρευνα από ακαδημαϊκούς του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου, τη Δρ Ελεονώρα Παπαλεoντίου-Λουκά και τη Δρ Κωνσταντίνα Δημητρίου (μέσα στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Erasmus+ «Developing Flipped Methods for Teaching») με στόχο να εξεταστεί κατά πόσο ακαδημαϊκοί από ιδιωτικά και δημόσια πανεπιστήμια από Κύπρο και Ελλάδα - κυρίως από τον κλάδο των Κοινωνικών Επιστημών- γνωρίζουν αυτή τη μέθοδο, τη χρησιμοποιούν και ποια κατά την άποψη τους είναι τα θετικά και τα αρνητικά της. Στη συγκεκριμένη έρευνα έλαβαν μέρος 42 συμμετέχοντες, με την πλειοψηφία να κατέχει βαθμίδα λέκτορα, ειδικού επιστήμονα και επίκουρου καθηγητή. Υπήρχαν και συμμετέχοντες σε πιο ψηλές βαθμίδες, όπως αναπληρωτές καθηγητές και καθηγητές.
Αρχικά τους ζητήθηκε να αναφέρουν τι κατά την άποψη τους είναι η «Αντεστραμμένη Μέθοδος Διδασκαλίας» χωρίς να τους δοθεί ένας συγκεκριμένος ορισμός. Σχεδόν οι μισοί, με ποσοστό 47.6% ανέφεραν ότι είναι μια μέθοδος διδασκαλίας όπου οι φοιτητές πρέπει να διαβάσουν κάποιο υλικό πριν το μάθημα και κατά την διάρκεια του μαθήματος θα πρέπει να κάνουν διαδραστικές ασκήσεις πάνω στο περιεχόμενο του συγκεκριμένου υλικού για περεταίρω κατανόησή του. Ακόμη, οι συμμετέχοντες σημείωσαν ότι γίνεται με τη χρήση, κυρίως, οπτικογραφημένου υλικού και περιλαμβάνει συζητήσεις, ενεργή μάθηση, διαδραστικότητα, προβληματισμό και συνεργασία. Αυτό το αποτέλεσμα μάς χαροποίησε αρκετά γιατί μας έδειξε ότι ένα μεγάλο ποσοστό γνωρίζει αυτή τη μέθοδο. Αυτό αποδείχτηκε και με την επόμενη ερώτηση όταν τους δόθηκε συγκεκριμένος ορισμός και έπρεπε να πουν πόσο «κοντά» ή όχι έπεσαν στην ερμηνεία τους, με περισσότερους από τα 2/3 να πλησίασαν σε αρκετά μεγάλο βαθμό τον ορισμό.
Όταν οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν εάν έχουν χρησιμοποιήσει στο παρελθόν την μέθοδο αυτή, το 66.7% από αυτούς απάντησαν θετικά, το 23.8% ανέφεραν ότι δεν το έχουν χρησιμοποιήσει ακόμη αλλά το βρίσκουν ενδιαφέρον και ένα 9.5% δεν θέλει καθόλου να τη χρησιμοποιήσει. Άρα, από αυτό το αποτέλεσμα βλέπουμε ότι περίπου ένας στους δέκα ακαδημαϊκούς αρνείται να χρησιμοποιήσει στη διδασκαλία του αυτή την μέθοδο. Ρωτώντας τους λόγους της άρνησής τους, οι απαντήσεις που δόθηκαν ποικίλουν. Αρχικά σχεδόν όλοι αυτοί υποστήριξαν ότι δεν έχουν την κατάρτιση να αναπτύξουν ένα τέτοιο μοντέλο διδασκαλίας. Ακόμη, περίπου το 50% από αυτούς ανέφεραν ότι δεν έχουν την τεχνική υποστήριξη ή/και την απαιτούμενη γνώση και σχεδόν όλοι ανέφεραν ότι δεν έχουν τον χρόνο. Έστω και αν θεωρούν αυτή τη μέθοδο καινοτόμα και βοηθητική οι ακαδημαϊκές τους υποχρεώσεις και ο φόρτος εργασίας τους δεν τους αφήνει περιθώρια για τέτοια ανοίγματα.
Συνεχίζοντας τις αναλύσεις, ακολούθησε μια σειρά ερωτήσεων για αυτούς που ανταποκρίθηκαν θετικά στη χρήση της «Αντεστραμμένης Μεθόδου Διδασκαλίας», αναφορικά με την εμπειρία τους, τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που θεωρούν ότι υπάρχουν τόσο για τους φοιτητές όσο και για τους ακαδημαϊκούς. Αρχικά να πούμε ότι από το 66.7% των συμμετεχόντων που χρησιμοποίησε έστω και μια φορά τη μέθοδο αυτή, περίπου το 70% απ’ αυτούς τη χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια του τελευταίου ακαδημαϊκού έτους. Άρα, βλέπουμε ότι είναι κάτι καινούργιο που τώρα εντάσσεται στην ακαδημαϊκή διδασκαλία. Παράλληλα, πολύ θετικό είναι ότι η μεγάλη πλειοψηφία κατέγραψε την εμπειρία αυτή ως θετική, τόσο για τους ακαδημαϊκούς όσο και για τους φοιτητές, χωρίς βέβαια να αγνοούμε και το ποσοστό του 27.6% που κατέγραψε την εμπειρία αυτή ως αρνητική.
Ακολούθως, όταν οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν τους λόγους που τους ώθησαν να τη χρησιμοποιήσουν, ανέφεραν πως ο κύριος λόγος ήταν γιατί κουράστηκαν με την κλασσική μέθοδο διδασκαλίας των διαλέξεων και ήθελαν να εντάξουν στα μαθήματά τους δραστηριότητες με επίκεντρο τον/την φοιτητή/τρια. Ο δεύτερος λόγος που ανέφεραν ήταν γιατί ήθελαν να αυξηθεί η συμμετοχή των φοιτητών με στόχο να βελτιωθεί η μάθησή τους. Παράλληλα, οι ακαδημαϊκοί θεωρούν ότι η «Αντεστραμμένη Μέθοδος Διδασκαλίας» φέρνει νέα πνοή στο μάθημα και βελτιώνει το ακαδημαϊκό περιβάλλον.
Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες που χρησιμοποιήσαν αυτή τη μέθοδο στη διδασκαλία τους ρωτήθηκαν αν είδαν αλλαγές στο μαθησιακό αποτέλεσμα των φοιτητών τους. Περίπου το 50% είπαν ότι οι φοιτητές είχαν πιο ενεργή συμμετοχή, ότι οι βαθμοί τους είχαν βελτιωθεί, έγιναν πιο συνεργάσιμοι, και ότι αυξήθηκαν οι εποικοδομητικές συζητήσεις μέσα στην τάξη. Όλο αυτό έδειξε, είπαν, ότι βελτιώθηκαν πολύ και οι σχέσεις τόσο μεταξύ ακαδημαϊκού και φοιτητών όσο και μεταξύ των ίδιων των φοιτητών. Βέβαια, υπήρξαν και αρνητικά σχόλια γύρω από τη συμπεριφορά των φοιτητών σ’ όλη αυτή την προσπάθεια. Συγκεκριμένα, ένα 62.1% από αυτούς τους συμμετέχοντες, όταν ρωτήθηκαν αν υπήρξε και κάποια μορφής αντίσταση από φοιτητές απάντησαν θετικά. Υπήρξαν αναφορές ότι κάποιοι φοιτητές δεν έδειξαν ενδιαφέρον, δεν πήγαιναν προετοιμασμένοι.
Η επόμενη ενότητα αφορούσε την άποψή τους για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της χρήσης της «Αντεστραμμένης Μεθόδου Διδασκαλίας». Ως προς τα πλεονεκτήματα, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα φάνηκε να είναι η εμπλοκή των φοιτητών στο μάθημα, η βελτίωση της ατμόσφαιρας και της συνεργασίας και το ότι οι φοιτητές πήγαιναν πιο ενθουσιασμένοι στο μάθημα. Ως προς τα μειονεκτήματα, βλέπουμε ότι ακόμα και αυτοί που τη χρησιμοποίησαν, είχαν τους ίδιους ενδοιασμούς με αυτούς που δήλωσαν από την αρχή ότι δεν θέλουν να τη χρησιμοποιήσουν. Συγκεκριμένα, ο χρόνος ήταν το πρώτο μειονέκτημα που διατυπώθηκε από το 80% των συμμετεχόντων αυτών κι ακολουθήσε η έλλειψη δημιουργικότητας. Μια από τις δυσκολίες που αναφέρθηκαν ήταν ότι δεν νιώθουν ότι έχουν τις γνώσεις για να γίνουν αρκετά δημιουργικοί και να αναπτύξουν ιδέες ώστε να εφαρμόσουν την «Αντεστραμμένη Μέθοδο Διδασκαλίας». Το τελευταίο μειονέκτημα που αναφέρθηκε έντονα ήταν η έλλειψη τεχνικής υποστήριξης. Πέρα από αυτά τα 3 μειονεκτήματα που αναφέρθηκαν σχεδόν από όλους, διατυπώθηκαν σε μικρότερα ποσοστά και κάποια άλλα, όπως ότι δοκίμασαν τη μέθοδο αυτή και δεν τη βρήκαν ενδιαφέρουσα, ή/και ότι κανένας δεν εκτίμησε την προσπάθειά τους, ώστε να θέλουν να την ξαναδοκιμάσουν.
Η τελευταία ερώτηση που αφορούσε αυτούς που εφάρμοσαν στο παρελθόν αυτή την μέθοδο, ήταν να μας πουν το είδος των μαθημάτων στα πλαίσια των οποίων τη χρησιμοποίησαν. Από τα αποτελέσματα φάνηκε πως τα 2/3 του δείγματος αυτού την εφάρμοσαν σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά μαθήματα, θεωρητικού -κυρίως- περιεχομένου, γιατί όπως υποστήριξαν, δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε εργαστηριακά μαθήματα ή ακόμα και σε μαθήματα μεγάλων ακροατηρίων.
Συμπερασματικά, να πούμε ότι από αυτά τα αποτελέσματα βλέπουμε ότι άρχισε πρόσφατα να υπάρχει μια τάση προς την ένταξη της «Αντεστραμμένης Μεθόδου Διδασκαλίας» στα πανεπιστήμια, γεγονός αρκετά ενθαρρυντικό, αλλά καλό θα ήταν να υπάρξει μια γενικότερη στρατηγική προώθησης αυτής της μεθόδου από πλευράς πανεπιστημίων, ώστε να μετριαστούν οι ενδοιασμοί και τα μειονεκτήματα που φαίνεται να προβληματίζουν τους ακαδημαϊκούς και να αυξηθεί η χρήση της προς όφελος όλων.
Βιβλιογραφικές αναφορές:
Abeysekera, L. & Dawson, Ph. (2015). Motivation and cognitive load in the flipped classroom: definition, rationale and a call for research. Higher Education Research & Development. 34 (1), 1–14. doi:10.1080/07294360.2014.934336. hdl:10536/DRO/DU:30070647. S2CID 26589773.
Altemueller, L.; Lindquist, C. (2017). Flipped classroom instruction for inclusive learning. British Journal of Special Education. 44 (3), 341–358. doi:10.1111/1467-8578.12177
Alvarez, B (2011). Flipping the classroom: Homework in class, lessons at home. Education Digest: Essential Readings Condensed for Quick Review, 77 (8), 18–21.
An Introduction to Flipped Learning. Leslie University. https://lesley.edu/article/an-introduction-to-flipped-learning
Baker, J. W. (2000). The "classroom flip": Using web course management tools to become the guide by the side. In Selected Papers from the 11th International Conference on College Teaching and Learning (pp. 9-17).
Estes, M., & Liu, J. C. (2014). A review of flipped classroom research, practice, and technologies. International HETL Review, 4(7).
FLN (2015). Flipped Classroom Trends: A Survey of College Faculty. www.FacultyFocus.com
Flipped Classroom. Wikipedia Free Encyclopaedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Flipped_classroom
Lo, Chung (2017). A critical review of flipped classroom challenges in K-12 education: possible solutions and recommendations for future research. Research and Practice in Technology Enhanced Learning, 12 (1), 4. doi:10.1186/s41039-016-0044-2. PMC 6302872. PMID 30613253.
Mok, H. N. (2014). Teaching Tip: The Flipped Classroom. Journal of Information Systems Education, 25 (1), 7.
Nielsen, L. (2012). Five Reasons I’m Not Flipping Over The Flipped Classroom. www.techlearning.com
Nouri J. (2016). The Flipped classroom: for active, effective and increased learning- especially for low achievers. International Journal of Educational Technology in Higher Education. 13, 33. doi: 10.1186/s41239-016-0032-z.
Radcliffe, D., Knappenberger, T, Daigh, A. L. M., D. (2016). Using Khan Academy Videos in Flipped Classroom Mode to Bolster Calculus Skills in Soil Physics Courses. Natural Sciences Education, 45, nse2016.04.0008. doi:10.4195/nse2016.04.0008.
Rosenberg, T. (2013). In 'Flipped' Classrooms, a Method for Mastery. The New York Times.
Sams, A. (2011). The Flipped Class: Shedding Light on the Confusion, Critique, and Hype. The Daily Riff. Retrieved 7 April 2015.
Schuman, R. (2014). The Flipped Classroom. Slate. ISSN 1091-2339. Retrieved 2018-03-09.
Sparks, S. D. (2011). As schools ‘Flip’ for lesson model promoted by Khan Academy: Lectures are homework in schools following Khan Academy lead. Education Week, 31(5), 1-14. Retrieved from http://www.edweek.org/ew/articles/2011/09/28/05khan_ep.h31.html.
Strayer, J. F. (2012). How learning in an inverted classroom influences cooperation, innovation and task orientation. Learning Environments Research, 15 (2), 171–193. doi:10.1007/s10984-012-9108-4. S2CID 43993532.
TeachTeacher website (2021). https://techteacher.gr/
Thompson C. (2011). How Khan Academy is Changing the Rules of Education. Wired.
Vitta, J. P. & Al-Hoorie, A. H. (2020). The flipped classroom in second language learning: A meta-analysis. Language Teaching Research. Advance online publication. doi:10.1177/1362168820981403. S2CID 234415591.
[1] Flipped Learning Network: Διαδικτυακή πηγή που βοηθά τους εκπαιδευτικούς να ενημερωθούν για τη Flipped Teaching Method και να μετακινηθούν από την παραδοσιακή (μετωπική) διδασκαλία στην «Αντεστραμμένη Μέθοδο Διδασκαλίας».
