Σχολική επίδοση, επιτυχία και ευτυχία στη ζωή

ΤΟΥ ΔΡΑ ΣΩΚΡΑΤΗ ΚΤΙΣΤΗ* 

Όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά πρέπει να έχουν δικαίωμα στην επαγγελματική, κοινωνική και προσωπική ευτυχία. Και το έχουν. Είναι θέμα επιλογών.

Παρακολουθώ και βιώνω σχεδόν καθημερινά, πολύ προβληματισμένος, το ταξίδι των μαθητών (ή των γονέων καλύτερα) στο κυνήγι της επαγγελματικής επιτυχίας αλλά και της ευτυχίας. Η οποία, δυστυχώς, στο μυαλό ίσως και της πλειοψηφίας των γονέων και εκπαιδευτικών συνδέεται άμεσα και άρρηκτα με τις υψηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις ή ακόμη χειρότερα με το κοινωνικό στάτους. Ναι, επηρεάζουν και όχι, δεν είναι το Α και το Ω.

Η πολύ δημοφιλής έρευνα Corley (Rich Habits research) είναι μόνο μία από πληθώρα ερευνών, οι οποίες αποδεικνύουν ότι η προέλευση και το κοινωνικοοικονομικό στάτους των ανθρώπων ΔΕΝ είναι το σημαντικότερο κριτήριο επαγγελματικής επιτυχίας. Ούτε βέβαια οι υψηλοί ακαδημαϊκοί βαθμοί.

Αυτό που πραγματικά μετράει, σύμφωνα με τον Corley, είναι οι συνήθειες, οι οποίες μπορούν να αλλάξουν, αλλά και η πεποίθηση για τον καθένα ότι είναι ικανός και ότι μπορεί να επιτύχει. Σύμφωνα με την έρευνά του, ορισμένες από αυτές τις συνήθειες είναι η μελέτη βιβλίων αυτοβελτίωσης και αυτοεκπαίδευσης, η συστηματική γυμναστική, η επιμονή στην επίτευξη στόχων, η θετική αντιμετώπιση της ζωής, η αντικειμενική αυτοκριτική, η συνήθεια να μην ακολουθούν το κοπάδι, η συνεργασία, ο εσωτερικός αναστοχασμός, η τάση να μαθαίνουν από τα λάθη τους και το έλλογο ρίσκο.

Μία πρώτη απλή ανάλυση της έρευνας αυτής καταλήγει στο συμπέρασμα ότι εμείς οι ίδιοι είμαστε οι αρχιτέκτονες της επιτυχίας μας. Οι συνήθειες της ζωής μας είναι αυτές, οι οποίες καθορίζουν το μέλλον μας.

Ποιο είναι, όμως, το βασικότερο εμπόδιο στην επιτυχία; Θεωρώ ότι το βασικότερο εμπόδιο πολλών ανθρώπων στο να αλλάξουν στάση ζωής και να επιτύχουν είναι η παραποιημένη αυτοεικόνα τους και η έλλειψη αυτοπεποίθησης, η οποία πολλές φορές προέρχεται είτε από το εκπαιδευτικό σύστημα είτε από συντηρητικές αντιλήψεις του κοινωνικού μας περίγυρου.

Ευτυχώς, η θεωρία των πολλαπλών νοημοσύνων του Gardner και έρευνες όπως αυτή του Corley, τοποθετούν τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση. Δεν γεννιόμαστε όλοι εγκέφαλοι στα Μαθηματικά, ούτε μαθαίνουμε στο πι και φι ξένες γλώσσες. Δεν καταλαβαίνουμε όλοι εύκολα τα τρισδιάστατα σχέδια ούτε έχουμε μνήμη υπολογιστή. Δεν είμαστε όλοι Beethoven ούτε Nantia Komanetsi. Και οι έρευνες περί ανάπτυξης νοημοσύνης αποδεικνύουν πέραν πάσης αμφιβολίας ότι οι γενετικές καταβολές διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην απόδοση και επίδοση κάθε παιδιού στα μαθήματα.
Και επιστρέφω, λοιπόν, εδώ στην αρχική μου τοποθέτηση. Η επιτυχία του κάθε παιδιού/ανθρώπου είναι τις περισσότερες φορές θέμα επιλογών.

Πολλές φορές δεν μπορούμε να αλλάξουμε το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο αξιολογεί κυρίως την επιτυχία στα παραδοσιακά μαθήματα και οδηγεί παιδιά με περιορισμένες γενετικές καταβολές (IQ) σε κάποια πεδία, σε χαμηλή αυτοεκτίμηση και σε παραποιημένη αυτοεικόνα. Μπορούμε όμως να αλλάξουμε την οπτική γωνία της ζωής μας αναθεωρώντας κάποιες αντιλήψεις και θέτοντας τα πράγματα σε νέα βάση. Ας προσπαθήσουμε τα εξής:

• Να αποσυνδέσουμε τις προοπτικές μας για επαγγελματική επιτυχία από την ακαδημαϊκή μας επιτυχία. Τονίζεται, όμως, εδώ ότι το πιο σημαντικό είναι ο κάθε μαθητής μας να μάθει στο σχολείο να παλεύει με κάθε τρόπο για συνεχή βελτίωση και να μην απογοητεύεται από «αποτυχίες» σε διαγωνίσματα. Αν δεν είμαι καλός σε κάποιο μάθημα ΔΕΝ σημαίνει ότι έχω λιγότερες πιθανότητες επιτυχίας στη ζωή μου και ούτε πρέπει να νιώθω άσχημα για αυτό.

• Να αναπτύξουμε τις δεξιότητες που χρειάζεται η επαγγελματική επιτυχία του 21ου αιώνα: Κριτική Σκέψη, Δημιουργικότητα, Επικοινωνία, Συνεργασία.

• Να ανακαλύψουμε τα πεδία στα οποία όχι μόνο είμαστε ικανοί αλλά και μας αρέσουν, και να επενδύσουμε χρόνο σε αυτά για να τα αναπτύξουμε και να τα αναδείξουμε.

• Να υιοθετήσουμε τη φιλοσοφία ότι «εγώ ο ίδιος είμαι αρχιτέκτονας της επιτυχίας μου» και να μην επιρρίπτουμε ευθύνες στη μοίρα μας.

• Να δώσουμε έμφαση, να αφιερώσουμε χρόνο και ενέργεια στην ανάπτυξη της συναισθηματικής μας νοημοσύνης (EQ, διαπροσωπικής και ενδοπροσωπικής) επειδή αυτή καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ευτυχία μας στη ζωή.

• Να μην φοβόμαστε να αποτύχουμε ούτε να επιδιώκουμε την τελειομανία. Είναι εντελώς μάταιο να επιδιώκω να είμαι πάντα ο καλύτερος. Η τελειομανία, μαζί με την αλαζονεία, είναι ίσως τα πιο έντονα αρνητικά χαρακτηριστικά των χαρισματικών παιδιών.

Ναι, σε μεγάλο βαθμό, η επιτυχία στη ζωή είναι στο χέρι μας, ασχέτως γενετικών καταβολών. Είναι θέμα επιλογών. Να επενδύσω στους τομείς που είμαι ικανός και να μην αφήσω ακαδημαϊκές «αποτυχίες» να καθορίσουν την αυτοεικόνα μου.

Οι βιογραφίες των Winston Churchill, Alan Gerry , Oprah Winfrey, Howard Schultz (Starbucks), Bill Gates και πολλών άλλων, έχουν πολλά να μας πουν.

*Ακαδημαϊκός Διευθυντής, Ιδιωτικης Σχολής Φόρουμ