Δερματολογικοί ασθενείς: COVID-19 και ψυχαναγκαστικό πλύσιμο χεριών


TOY ΔΡΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΚΩΣΤΕΡΗ*

Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και η συναισθηματική κατάσταση των αναγνωστών/θεατών ποτέ δεν ήταν τόσο στενά συνδεδεμένα όπως είναι σήμερα. Παράλληλα, υπάρχουν όλο και περισσότερες ενδείξεις ότι οι αρνητικές ειδήσεις επηρεάζουν τη διάθεση, αλλά και τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας. Αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι το δέρμα είναι ο βιολογικός μανδύας που μας προστατεύει από την επίδραση πολλών περιβαλλοντικών παραγόντων, είναι και το ίδιο που βρίσκεται εκτεθειμένο τόσο στην ηλιακή ακτινοβολία, όσο και σε ιούς και βακτήρια.

Εκτός από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες όμως, το δέρμα «αντιδρά» επίσης και σε εσωτερικούς παράγοντες όπως τα συναισθήματα, οι αρνητικές σκέψεις και το άγχος. Η ψυχοδερματολογία είναι ένα σχετικά καινούριο πεδίο επιστήμης που μελετά τη σύνδεση ανάμεσα στην ψυχική κατάσταση και στις δερματικές διαταραχές, αλλά και τη θεραπεία τους. Αρκετές έρευνες αποδεικνύουν τη σύνδεση πολλών δερματολογικών διαταραχών με παράγοντες που σχετίζονται με την ψυχική κατάσταση του ατόμου. Πολλές από αυτές είναι το έκζεμα, η ατοπική δερματίτιδα και ο χρόνιος λειχήνας, ως αποτέλεσμα του επαναλαμβανόμενου (καταναγκαστικού) πλυσίματος των χεριών.

Στην παρούσα φάση, ανά το παγκόσμιο προτείνεται στους πολίτες όλων των χωρών να προβαίνουν τακτικά σε πλύσιμο των χεριών τους με τη χρήση σαπουνιού ή αντισηπτικού (alcohol-based hand rub), αλλά και να στεγνώνουν τα χέρια τους με χάρτινες πετσέτες, ούτως ώστε να προληφθεί η μετάδοση του κοροναϊού και εξάπλωση της νόσου COVID-19. Οι ιατρικές αυτές οδηγίες προτείνονται ανά το παγκόσμιο, σε συνδυασμό με μέτρα που περιορίζουν την κοινωνική επαφή, την αλληλεπίδραση και τη φυσική επικοινωνία.

Για αρκετά άτομα είναι δύσκολο να αντιληφθούν τη σύνδεση, ανάμεσα στο ψυχαναγκαστικό πλύσιμο των χεριών, της αρνητικής σκέψης που αφορά την πιθανότητα νόσου με Coronavirus Disease (COVID-19) και το άγχος που κατακλύζει τον ψυχοδερματολογικό ασθενή. Ακόμα πιο δύσκολη είναι και η κατανόηση των επιστημονικών στοιχείων που δείχνουν ότι ο εγκέφαλος μπορεί να αλληλεπιδράσει με το δέρμα μέσω του νευρικού συστήματος. Ωστόσο, απαιτείται περαιτέρω έρευνα προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα πως ορισμένα άτομα με ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή επηρεάζονται από τις αλλεπάλληλες ειδήσεις (αληθείς και ψευδείς), οι οποίες μας μεταφέρονται παθητικά μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή της τηλεόρασης, ενώ βρισκόμαστε σε κοινωνική απομόνωση (καραντίνα).  

Παρόλα αυτά, για τα άτομα με ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή που έχουν λάβει στο παρελθόν φαρμακολογικές ή/και ψυχοθεραπευτικές υπηρεσίες, είναι πιο εύκολο να αντιληφθούν και να περιορίσουν τις επαναλαμβανόμενες αρνητικές τους σκέψεις, αλλά και τις καταναγκαστικές συμπεριφορές που αφορούν το πλύσιμο των χεριών (ως απάντηση στη μείωση του άγχους και την ανησυχίας που αφορά τις επαναλαμβανόμενες σκέψεις). Δυστυχώς, για τα άτομα που δεν έχουν στο παρελθόν ανταποκριθεί θετικά σε φαρμακολογική ή/και ψυχοθεραπευτική παρέμβαση, η αναγνώριση και διαχείριση τόσο των σκέψεων, όσο και των συμπεριφορών που επαναλαμβάνονται (καταναγκαστικό πλύσιμο χεριών), αποτελεί δυσπροσαρμοστική πρόκληση  με την εμφάνιση κάποιας καινούριας ασθένειας όπως το Coronavirus Disease (COVID-19). Ο πρώτος λόγος για αυτό αφορά τον πανικό που επικρατεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με πληροφορίες που δύσκολα μπορούν να απορροφηθούν, ενώ ο δεύτερος λόγος που αφορά την απομόνωση, ενισχύει αρνητικά τον πρώτο, καθώς οποιοδήποτε αρνητικό συναίσθημα στην απομόνωση μπορεί να είναι πιο δύσκολα διαχειρίσιμο.

Τόσο λοιπόν για τα άτομα με ψυχαναγκαστική καταναγκαστική διαταραχή που γνωρίζουν πως να διαχειριστούν γνωσιο-συμπεριφορικά τις ψυχοδερματολογικές δυσκολίες που παρουσιάζονται υπό την επήρεια των αρνητικών πληροφοριών από τα ΜΜΕ, όσο και για τα άτομα που δεν έχουν απευθυνθεί στο παρελθόν σε ειδικό ψυχικής υγείας, η αποφυγή της έντονης ενασχόλησης με τις διαδυκτιακές πληροφορίες γύρω από το Coronavirus Disease (COVID-19)  αποτελεί την έναρξη για διαχείριση των αρνητικών τους σκέψεων. Ο καθορισμός συγκεκριμένου χρόνου μέσα στη μέρα για ενημέρωση από αναγνωρισμένες ιατρικές ιστοσελίδες νέων πληροφοριών που αφορούν την ασθένεια, μπορεί να μειώσει το άγχος και τον πανικό. Επιπλέον, ο καθορισμός συγκεκριμένων στιγμών που το άτομο θα προβαίνει σε πλύσιμο των χεριών (μετά την κοινωνική επαφή ή για λόγους υγιεινής), αλλά και η χρονική διάρκεια της συμπεριφοράς, μειώνει την εσωτερική του ένταση. Ως αντιστάθμιση αυτού, η ενασχόληση με δραστηριότητες που επιφέρουν θετικά συναισθήματα (άσκηση, διάβασμα, τηλεφωνική/διαδικτυακή επικοινωνία με αγαπημένα πρόσωπα), μπορούν να αποφορτίσουν το άτομο και να του επιτρέψουν να ανακτήσει τη νευροφυσιολογική του αυτορρύθμιση/αυτοέλεγχο.

Η φυσική/τηλεφωνική/διαδυκτιακή επαφή με επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορεί να παρέχει μια βασική εκπαίδευση σε ικανότητες γνωστικής τροποποίησης, οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν την ικανότητά του ατόμου να εντοπίζει ή/και να διορθώσει τις αρνητικές του σκέψεις, αλλά και τις επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές που αφορούν το πλύσιμο των χεριών. Αυτό θα έχει και ως αποτέλεσμα τη μείωση της περαιτέρω βλάβης του ιστού της δερματολογικής νόσου που επιβαρύνεται με το επαναλαμβανόμενο αχρείαστο πλύσιμο. Ακόμα, η επαφή με Δερματολόγο μπορεί να παρέχει ανακούφιση, εάν το δέρμα έχει υποστεί βλάβη και το άτομο βασανίζεται από αρνητικές αυτοαναφορές (πχ. «λόγω του άγχους μου έκανα κακό στο δέρμα μου»).

Η επαφή με τους ειδικούς μπορεί αρχικά να βοηθήσει το άτομο να εκτεθεί σταδιακά σε πληροφορίες που αφορούν την καινούρια για τα παγκόσμια δεδομένα ασθένεια, έπειτα να ενεργοποιήσει τους νευροφυσιολογικούς του μηχανισμούς που είναι συνυφασμένοι με το άγχος του, με απώτερο σκοπό να καταφέρει σταδιακά να απευαισθητοποιηθεί, χωρίς να προκαλείται περεταίρω ερεθισμός στο δέρμα του. Με τη σωστή καθοδήγηση των ειδικών, τόσο ο πανικός, όσο και η ανησυχία μειώνονται, ενώ θα βελτιώνεται και η δερματική αλλοίωση. Ολιστικός σκοπός της ψυχοδερματολογικής παρέμβασης είναι οι άμεσα ενδιαφερόμενοι να αντιληφθούν πρωτίστως ότι τα συναισθήματα τους, οι σκέψεις τους, αλλά και οι συμπεριφορές τους βρίσκονται κάτω από τον δικό τους έλεγχο, αλλά και το ότι έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στην ψυχική και σωματική τους υγεία από όσο ήδη γνωρίζουν.

*Εγγεγραμμένος Κλινικός Ψυχολόγος #234

Μέλος του Συνδέσμου Ψυχολόγων Κύπρου

Κλάδος Κλινικής Ψυχολογίας και Ψυχολογίας Υγείας (ΣΨΚ)




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










1112