ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΕΥΑΣ ΠΟΛΥΒΙΟΥ*
ΜΑΘΗΜΑ 1: Μάρτιαι ειδοί ǁ #ΜένουμεΣπίτι
Ρώμη, 44 π.Χ. Ο Ιούλιος Καίσαρας είναι ο πιο ισχυρός άνθρωπος στον ρωμαϊκό κόσμο. Ύπατος, τιμητής, δήμαρχος, μέγας αρχιερεύς και, τέλος, ισόβιος δικτάτορας, έχει κατορθώσει να ελέγχει όλους τους θεσμούς και όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Είναι θέμα χρόνου να καταλύσει τη ρωμαϊκή δημοκρατία, που ούτως ή άλλως ψυχορραγεί προ πολλού, και να ανακηρυχθεί πρώτος ρωμαίος αυτοκράτορας, και μόνο ένας τρόπος υπάρχει να αποτραπεί ο κίνδυνος αυτός: να πεθάνει ο Καίσαρας.
Το βράδυ της 14ης Μαρτίου, ο Καίσαρ περνά ένα ήσυχο βράδυ με φίλους στο σπίτι. Δεν πίνει κρασί, όπως οι άλλοι, προτιμά νερό με λεμόνι⸱ θέλει να είναι διαυγής. Η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τον θάνατο και εκείνος δηλώνει πως το ιδανικό είναι να φεύγει κανείς ξαφνικά, εκεί που δεν το περιμένει. Η αλήθεια βέβαια είναι πως το θέμα του θανάτου δεν τον απασχολεί ιδιαίτερα. Γιατί να τον απασχολεί, άλλωστε; Στα 56 του χρόνια εξακολουθεί να βρίσκεται σε άριστη φυσική κατάσταση και είναι γεμάτος ενέργεια και νέους στόχους. Αλλά και να πέθαινε την επομένη, λίγο τον ένοιαζε. Όπως είχε πει και δημόσια κάποτε, είχε ήδη ζήσει αρκετά. Και όχι απλώς είχε ζήσει, αλλά είχε πετύχει και όσα άλλοι δεν προλαβαίνουν σε τρεις ή και τέσσερις ζωές ακόμα. Στο μυαλό του έρχεται ξαφνικά ο Σπουρίννας, ο οιωνοσκόπος, που λίγες μέρες ενωρίτερα τον είχε προειδοποιήσει να φυλάγεται από τις Ειδούς του Μαρτίου. Να φυλάγεται από τι; Είναι πανίσχυρος και το ξέρει. Οι άνδρες τον φοβούνται, οι γυναίκες τον λατρεύουν, οι νέοι τον αποθεώνουν και αδημονούν να πολεμήσουν δίπλα του, για να του δείξουν τη γενναιότητα και την υποταγή τους. Τίποτε δεν μπορεί να τον σταματήσει πια. Ούτε οιωνοσκόποι ούτε ιερείς. Ούτε καν η σύζυγός του, η Καλπουρνία, που την επομένη το πρωί, με κλάματα και φωνές προσπαθεί να τον πείσει να μείνει σπίτι. Είχε δει, λέει, στον ύπνο της πως τον κρατούσε αγκαλιά σφαγμένο. Οι Ρωμαίοι πίστευαν γενικά στα όνειρα, ο Καίσαρας όμως όχι. Έχει σοβαρότερα πράγματα να σκεφτεί. Άσε που δεν μπορεί και τις υστερίες.
Φεύγοντας από το σπίτι, πέφτει πάλι πάνω στον οιωνοσκόπο. «Οι Ειδοί του Μαρτίου ήρθαν», του λέει χαμογελώντας ειρωνικά. «Ναι, ήρθαν, αλλά δεν πέρασαν», απαντά με νόημα ο Σπουρίννας. Ο Καίσαρ το αντιπαρέρχεται και συνεχίζει τον δρόμο του. Στη Σύγκλητο τον περιμένει μια ακόμα μεγάλη και κουραστική μέρα. Δεν είναι εύκολο πράγμα η εξουσία.
Λίγο πριν φθάσει στη Σύγκλητο, ένας σοφιστής από την Κνίδο, ο Αρτεμίδωρος, τον πλησιάζει για να του δώσει ένα σημείωμα. Έχει μάθει, με κάποιο τρόπο, για τη συνωμοσία και σπεύδει και αυτός να προειδοποιήσει τον Καίσαρα, ελπίζοντας πως θα μπορέσει, έστω και την υστάτη, να τον σώσει. Αυτή θα είναι και η συνεισφορά του στην ιστορία, σκέφτεται. Ο Καίσαρ όμως δεν προλαβαίνει να διαβάσει. Βιάζεται να μπει στη Σύγκλητο. Οι παλιοί του φίλοι και οι συνεργάτες τον περιμένουν ήδη εκεί: ο Κίμβρος, ο Κάσκας, κι ο αγαπημένος του Βρούτος… Και έχουν καλά κρυμμένα τα στιλέτα τους κάτω απ’ τις λευκές τους τόγες.
Ιστορικό δίδαγμα 1: Κανένας δεν είναι πανίσχυρος, ούτε καν ο Καίσαρας. Πόσω μάλλον άτρωτος. Ας μην βάζουμε σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία από αδιαφορία, ξεροκεφαλιά και υπεροψία. Λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη τις προειδοποιήσεις των ειδικών και υπακούμε κατά γράμμα στις οδηγίες χωρίς δράματα και πανικό. #ΜένουμεΣπίτι. Για το καλό το δικό μας και για τους άλλους.
ΜΑΘΗΜΑ 2: Σταύρωσον, Σταύρωσον… ǁ #ΠλένουμεΤαΧέριαΜας
Ιερουσαλήμ, 33 μ.Χ. Στην πόλη επικρατεί πάλι αναταραχή. Το Σάνχεδριν, το Μεγά Συνέδριο των Ιουδαίων έχει συλλάβει και καταδικάσει σε θάνατο τον Ιησού από τη Ναζαρέτ με την κατηγορία της βλασφημίας. Ο Ρωμαίος επίτροπος της επαρχίας της Ιουδαίας, ο Πόντιος Πιλάτος, καλείται να επικυρώσει την καταδίκη και να προχωρήσει άμεσα στη σταύρωση. Πλησιάζει το Ιουδαϊκό Πάσχα και οι άρχοντες φοβούνται πως η όποια καθυστέρηση θα προκαλέσει ίσως αντιδράσεις και αχρείαστη ένταση, ικανή να καταστρέψει το πνεύμα των ημερών.
Ο Πόντιος Πιλάτος παρακολουθεί από το ανοικτό παράθυρο τον οργισμένο όχλο που έχει από νωρίς κατακλύσει την αγορά. Τι λαός, μα τον Δία! Ησυχία δεν βρίσκει… Κι όταν δεν πολεμούν τους Ρωμαίους, τρώγονται μεταξύ τους, σκέφτεται. Καλύτερα βέβαια να τρώγονται μεταξύ τους… Αλλά και πάλι, εκείνος έχει ευθύνη να επιβάλει την τάξη –ο Τιβέριος δεν θα ανεχθεί άλλες φασαρίες. Στο μυαλό του φέρνει πάλι το πρόσωπου εκείνου του ανθρώπου που του στείλανε να ανακρίνει το πρωί. Χλωμός και ταλαιπωρημένος, με το αγκάθινο στεφάνι στο κεφάλι και το αίμα να στάζει σαν βρύση από το μέτωπο, μόνο επίδοξος βασιλεύς δεν του φάνηκε. Πολύ θα ήθελε να τον αθωώσει. Έτσι, για να δώσει και ένα μάθημα savoir faire σ’ αυτούς τους βάρβαρους Ιουδαίους. Ύστερα, είναι και η γυναίκα του, η Κλαυδία, που τον ζαλίζει απ’ το πρωί ότι ο άνθρωπος αυτός είναι αθώος και να τον αφήσει αμέσως ελεύθερο.
Από την άλλη, φοβάται πως, στα επτά χρόνια της θητείας του, έχει ήδη εκτεθεί αρκετά στην Ιουδαία. Η τοπική αριστοκρατία τον κατηγορεί για υπερβολική βιαιότητα και αυθαιρεσία, και ο αυτοκράτορας απειλεί να τον ανακαλέσει πάραυτα στη Ρώμη. Ο υποκριτής! Λες και δεν ξέρουμε όλοι πόσο και εκείνος μισεί τους Ιουδαίους… Στο μεταξύ, πληθαίνουν έξω οι μανιασμένες φωνές: «σταύρωσον, σταύρωσον αυτόν»… Ας κάνουν ό, τι θέλουν λοιπόν. Ας τον σταυρώσουν. Ούτε ο πρώτος θα είναι ούτε ο τελευταίος. Ο Πιλάτος νίπτει τας χείρας του. Έχει πιο σοβαρά θέματα να σκεφτεί: την ειρήνη και την ασφάλεια της επαρχίας πάνω απ’ όλα. Και φυσικά, την καριέρα του. Δεν θα ρισκάρει τους κόπους μιας ζωής για έναν Ναζωραίο.
Ιστορικό δίδαγμα 2: Στην περίπτωση αυτή, αν και δεν τρέφουμε καμία απολύτως εκτίμηση στους άκαμπτους και ανεύθυνους γραφειοκράτες, η ιστορία προτείνει να ακολουθήσουμε επακριβώς το παράδειγμα του Πιλάτου. Όχι όμως από ανευθυνότητα, ιδιοτέλεια ή αδιαφορία, αλλά από αλληλεγγύη και υψηλό αίσθημα ευθύνης απέναντι στον εαυτό μας και στο κοινωνικό σύνολο. #ΠλένουμεΤαΧέριαΜας συχνά και σχολαστικά με νερό και σαπούνι.
ΜΑΘΗΜΑ 3: Μη μου άπτου ǁ #ΜηνΑκουμπάς
Ιερουσαλήμ, 33 μ.Χ. Την επομένη της ταφής του Ιησού, η Μαρία η Μαγδαληνή επισκέπτεται τον τάφο του και διαπιστώνει ότι ο βράχος που έκλεινε την είσοδο του τάφου έχει μετακινηθεί. Την ανησυχία και τον φόβο της έρχεται να διαδεχθεί η απορία, όταν αντικρίζει έναν νέο άνδρα να βαδίζει προς το μέρος της. Στη αρχή τον περνά για κάποιο κηπουρό, αλλά γρήγορα το μυαλό της φωτίζεται και αναγνωρίζει στο πρόσωπό του τον Δάσκαλο.
Δεν έχει ακόμα χαράξει καλά-καλά, αλλά είναι βέβαιη⸱ είναι Εκείνος! Τα μάτια του λάμπουν μέσα στην πρωινή πάχνη και στα χείλη του σχηματίζεται ένα αδιόρατο χαμόγελο. Η Μαρία δεν φοβάται πια. Η αβάσταχτη θλίψη που είχε φωλιάσει στην ψυχή της όλες αυτές τις μέρες επιτέλους υποχωρεί και τη θέση της παίρνει μια πρωτόγνωρη γαλήνη. «Ραββουνί», φωνάζει στα αραμαϊκά και αυθόρμητα σκύβει να αγκαλιάσει και να ασπαστεί τα πόδια του. Εκείνος αποτραβιέται. «Μη μου άπτου», της ψιθυρίζει. Μα ασφαλώς! Τι ανόητη που ήταν! Αποτραβιέται και αυτή απότομα με χαμηλωμένο το κεφάλι.
Το βλέμμα του προστατευτικό χαμηλώνει κι ακουμπά απαλά στα μαλλιά της κι ένα αίσθημα ελπίδας νιώθει να την κατακλύζει ξαφνικά. Ο ήλιος έχει ανέβει πια στον ουρανό. Ο αέρας μοσχομυρίζει κρίνα. Τι όμορφη που είναι η Άνοιξη στα μέρη μας!
Ιστορικό δίδαγμα 3: Δεν χρειάζονται αγκαλιές και ασπασμοί για να επιβεβαιωθεί η οικειότητα. Οι δεσμοί της καρδιά και του πνεύματος είναι αρκούντως ισχυροί και, υπό τις περιστάσεις, ασφαλέστεροι. #ΜηνΑκουμπάς κανένα και μην αφήνεις να σε ακουμπούν. Στη γενική οδηγία περιλαμβάνονται και τα αγγίγματα σε επιφάνειες και αντικείμενα χωρίς τη δέουσα προστασία. Στη περίπτωση δε που για οποιονδήποτε λόγο το όποιο άγγιγμα είναι αναπόφευκτο, το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να καταφύγουμε στο Ιστορικό δίδαγμα 2. #ΘαΤαΚαταφερουμε.
*Εκπαιδευτικός (Αγγλική Σχολή Λευκωσίας), ερευνήτρια, συγγραφέας
