Πεποίηκά τι κοινωνικώς; Ουκούν ωφέλημαι (Μάρκος Αυρήλιος)


ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ ΠΕΡΣΙΑΝΗ*  

Μια ρητορική εικόνα που χρησιμοποίησαν πολλοί πολιτικοί αρχηγοί σε διάφορες χώρες τους τελευταίους δυο μήνες, για να υπογραμμίσουν τη σοβαρότητα του προβλήματος που συνιστά ο κορωνοϊός όχι μόνο στην υγεία και στη ζωή των ανθρώπων, αλλά και στην οικονομία και στην ομαλή κοινωνική ζωή των πολιτών  της χώρας τους είναι εκείνη της παρομοίωσης της πανδημίας με  πόλεμο και μάλιστα, έναν πόλεμο εναντίον ενός αόρατου και ύπουλου εχθρού.

Η ευστοχία της παρομοίωσης αυτής επιβεβαιώνεται καθημερινά με πολλούς τρόπους. Πρώτα πρώτα από την ανάγκη που ένιωσαν πολλοί αρχηγοί κρατών να απευθύνουν διαγγέλματα προς τον λαό τους, ακριβώς όπως γινόταν κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου (η βασίλισσα του Ηνωμένου Βασιλείου Ελισάβετ και η Καγκελάριος της Γερμανίας Άγγελα Μέρκελ απηύθυναν διάγγελμα ύστερα από πολλά χρόνια, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας τέσσερα και ο Πρόεδρος της Κύπρου δυο) για να εκφράσουν τη συμπαράστασή   τους προς τον δοκιμαζόμενο λαό και να  απευθύνουν έκκληση για ενότητα και συνεργασία  στην τήρηση  πειθαρχίας για την εφαρμογή των αναγκαίων μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης για τον περιορισμό της διασποράς του ιού.

Πολύ ενδεικτική είναι επίσης  η υιοθέτηση θεσμών που ακολουθούνται μόνο στη διάρκεια του πολέμου (επίσημος τρόπος με τον  οποίο  ανακοινώνονται τα θύματα από τα ΜΜΕ, έκδοση λεπτομερών  ’πολεμικών’ ανακοινωθέντων σε τακτά χρονικά διαστήματα (το πρωί στην Ιταλία, το μεσημέρι στην Ισπανία, το βράδυ στην Ελλάδα και στην Κύπρο) για τον αριθμό των νέων κρουσμάτων και των νεκρών, τον αριθμό των θυμάτων μεταξύ των στρατιωτών της πρώτης γραμμής (επαγγελματιών υγείας) και τη χρησιμότητα των όπλων  (μάσκας)που έχει  στη διάθεσή του ‘ο άμαχος πληθυσμός’. Τέλος, χρησιμοποιούνται τρόποι εμψύχωσης του λαού, όπως ανακοίνωση των ευχάριστων νέων που περιμένει να ακούσει με αγωνία όλος ο κόσμος (παρασκευή νέων όπλων, εμβολίου και φαρμάκων, και ενδείξεις ότι πλησιάζει το τέλος του ‘πολέμου’).

Υπάρχει ωστόσο μια  μεγάλη διαφορά στον τρόπο ‘είσπραξης’ από τον λαό των  ‘πολεμικών ανακοινωθέντων’ των πραγματικών πολέμων και του σημερινού ‘ωσεί πολέμου’, αφού σήμερα όλοι οι πολίτες παγκοσμίως  θεωρούν  ότι όλα τα θύματα αυτού του πολέμου είναι δικοί τους άνθρωποι, ότι δεν υπάρχουν θύματα της αντίπαλης παράταξης. Όλα τα θύματα της πανδημίας ανήκουν  στο ανθρώπινο γένος, αποτελούν μέλη της μεγάλης ανθρώπινης οικογένειας που ζει και αναπνέει με τα ίδια όνειρα και τους ίδιους φόβους σ ’όλο το μήκος και πλάτος του  μικρού μας πλανήτη.

Θα μπορούσε ίσως  να πει κανείς ότι η ψυχολογική κατάσταση πολλών ανθρώπων, όπως έχει διαμορφωθεί διεθνώς από το φόβο της διασποράς του ιού σ’ όλες τις χώρες του κόσμου, αλλά και από το μηνύματα που εκπέμπουν διεθνώς οι πράξεις  διεθνούς αλληλεγγύης στις οποίες έχουν προβεί πρόσφατα οι κυβερνήσεις της Κίνας και άλλων κρατών με την αποστολή  νοσηλευτικού υλικού και φαρμάκων προς άλλες χώρες, να έχουν  επηρεάσει έναν αριθμό ανθρώπων να νιώσουν εκείνο τον μοναδικό ψυχικό συγκλονισμό που ένιωσε για τη γη ο πρώτος άνθρωπος που αντίκρυσε για πρώτη φορά από το διάστημα τον πλανήτη μας να λούζεται από το φως του ήλιου, την ξαφνική δηλαδή συνειδητοποίηση πως η γη είναι η κατοικία μιας μόνο φυλής πλασμάτων που είναι αδέλφια μεταξύ τους,  τροφοδότρα  μητέρα γη, όπως τη λάτρευαν οι πρώτοι κάτοικοί της σαν θεά.

Το μεγάλο ερώτημα βέβαια είναι αν  θα μπορέσει ποτέ στη σημερινή εποχή του εγωιστικού ατομισμού και του απέραντου μηδενισμού ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων να νιώσει το αίσθημα που ένιωσε ο Ρωμαίος αυτοκράτορας και στωικός φιλόσοφος Μάρκος Αυρήλιος, την ταύτιση δηλαδή του ατομικού καλού με το  γενικό. «Πεποίηκά τι κοινωνικώς; ουκούν ωφέλημαι (έχω κάνει κάτι για το κοινωνικό σύνολο, άρα έχω κάνει κάτι ωφέλιμο για μένα) που αποτελεί τον τίτλο του σημερινού άρθρου. Να πιστέψει δηλαδή δυνατά  μέσα του πως είναι μέλος του κοινωνικού συνόλου το οποίο πρέπει να συντρέχει ο καθένας μας όπως φροντίζει για τον εαυτό του, όπως μας συμβούλευσε ο Μάρκος Αυρήλιος: «Πρέπει πάντα να θυμούμαι ποια είναι του συνόλου η φύση και ποια η δική μου και τι σχέση έχει μ’ εκείνη και ποιο μέρος ποιου συνόλου είναι, καθώς και ότι κανείς δεν μ’ εμποδίζει να κάνω πάντα και να λέω ό,τι είναι συνεπές με την παγκόσμια φύση της οποίας είμαι ένα τμήμα».

Αυτό, όπως αποδεικνύεται καθημερινά εδώ και χιλιάδες χρόνια πολιτισμένης ανθρώπινης ζωής, είναι πολύ δύσκολο, πιθανό αδύνατο. Ακόμα και στην περίπτωση της έκκλησης να μείνουμε στο σπίτι τις μέρες αυτές της πανδημίας αρνούμαστε  να συμμορφωθούμε, παρόλο που Εκκλησία και Πολιτεία μας παρακαλούν να το κάνουμε ως πράξη συμβολής στο γενικό καλό, ως εκδήλωση αγάπης προς τον πλησίον.

*Πρωην αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου 




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










1077