ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΛΕΚΚΟΥ*
Πριν προλάβουμε, ως σύνολο κι ως πρόσωπα, να ισορροπήσουμε μετά τους κάθε είδους κλυδωνισμούς που έφερε ο πρώτος περιορισμός λόγω πανδημίας, ήρθε ο δεύτερος. Δεν μπορεί κάποιος να πει ότι ήμασταν προετοιμασμένοι γι’ αυτόν, ούτε για την ένταση του ξεσπάσματος της πανδημίας αυτές τις μέρες. Πέρα απ’ την ένταση, την απογοήτευση, την οργή και την αμφισβήτηση σε κοινωνικό επίπεδο εκφράζεται, αν όχι συναίνεση, τουλάχιστον ανοχή. Σε επίπεδο οικογένειας τα πράγματα δεν είναι τόσο συναινετικά. Ο περιορισμός, καθολικός ή μερικός, ανέδειξε με δραματικό τρόπο ελλείψεις κι ανεπάρκειες ανάμεσα σε συζύγους που για χρόνια είτε υποτιμούνταν είτε παραβλέπονταν. Η διαρκής συνύπαρξη, η υποχρεωτικότητα κοινών δράσεων, οι προβληματισμοί για το παρόν αλλά και για ένα μέλλον λιγότερο ευοίωνο, έκανε πολλούς/ές να αναγνωρίσουν τον/την σύζυγο ως αιτία προβλημάτων ή να συνειδητοποιήσουν ότι είναι ένα κεφάλαιο το οποίο έκλεισε για τη ζωή τους.
Η αύξηση των αιτήσεων για διαζύγιο, αλλά και η απόφαση για εν διαστάσει ζωή, είναι αποδείξεις που δεν μπορούν να αγνοηθούν. Κι αν αυτή η νέα συνθήκη είναι ιδιαίτερα δύσκολη, πολλές φορές επώδυνη, για τους ενήλικες, σκεφτείτε πόσο επώδυνη και τραυματική είναι για τα παιδιά αυτού του ζευγαριού. Η δικαιολογία «μένουμε μαζί για τα παιδιά» είναι δηλωτική ατολμίας αλλά και πηγή τοξικότητας για τις ενδοοικογενειακές σχέσεις. Το επόμενο βήμα όμως δεν είναι εύκολο. Ούτε μπορεί να γίνει η ανακοίνωσή του βίαια.
Οι γονείς χρειάζεται να έχουν το δικό τους βοηθητικό περιβάλλον το οποίο θα τους βοηθήσει στα πρώτα δύσκολα βήματα της απόφασης για διαζύγιο (οικογένεια, φίλους, αδέλφια). Η εξασφάλιση αυτού του περιβάλλοντος δείχνει και την ετοιμότητά τους να προχωρήσουν. Το να ζητούν βοήθεια από τα παιδιά τους είναι δυσβάσταχτο βάρος γι’ αυτά. Ποιο παιδί αντέχει να βλέπει το γονιό του να καταρρέει;
Το δυσκολότερο σημείο ενός διαζυγίου είναι η ανακοίνωση της σχετικής απόφασης από τους γονείς. Είναι η στιγμή που σημαδεύει τη ζωή των παιδιών αλλά και κάνει τους γονείς να δειλιάζουν κάνοντας πολλές φορές λάθη, τα οποία την κάνουν αφόρητη. Η ανακοίνωση θα πρέπει να γίνει με τους δύο γονείς παρόντες. Σίγουρα θα πρέπει να έχουν συναποφασίσει τι θα πουν και να έχουν προετοιμαστεί για την αντίδραση του παιδιού (ή των παιδιών) τους. Οι αντιδράσεις διαφέρουν στο είδος και στην ένταση. Μπορεί να είναι κλάμα, θυμός, φωνές, παρακάλια, απόσυρση, σιωπή και πολλές άλλες. Σίγουρα θα υπάρξουν ερωτήσεις. Πολλές και άβολες κάποιες στιγμές. Δικαιολογημένα, γιατί τα παιδιά είναι αυτά που χάνουν την οικογένεια στην οποία ανήκαν. Η σταθερότητα των γονέων στην απόφαση τους και η ψυχραιμία τους πρέπει να είναι εμφανείς. Να εμμένουν σε αυτή ακόμα κι όταν τα παιδιά αναπτύσσουν συμπεριφορές τις οποίες δεν είχαν πριν την είσοδο στη διαδικασία του διαζυγίου. Αν οι γονείς παλινδρομούν, αυτό θα δώσει στα παιδιά την ψευδαίσθηση ότι οι γονείς τους, αν προσπαθήσουν τα ίδια περισσότερο ή αν τους εκβιάσουν, είναι δυνατό να ξανασμίξουν
Οι απαντήσεις που θα δοθούν από τους γονείς θα πρέπει να συναντούν την ηλικία του παιδιού. Τα παιδιά δεν είναι ενήλικες, ακόμα κι αν ανακουφιστικά κάποιες φορές οι γονείς σε αυτές τις περιστάσεις επιλέγουν να τα βλέπουν ώριμα «σαν μεγάλους». Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο στα παιδιά ότι η απόφαση του χωρισμού είναι αποκλειστικά απόφαση των γονέων και τα ίδια δεν είναι υπαίτια για αυτήν. Επίσης είναι ολέθριο να γίνεται επίρριψη των ευθυνών στον ένα γονέα. Για τα παιδιά δεν υπάρχει φταίχτης. Υπάρχουν μόνο οι δύο γονείς τους, τους οποίους δεν ξέρουν αν θα ξαναδούν. Οι γονείς πρέπει να εξηγήσουν στα παιδιά ότι δεν χρειάζεται να πάρουν το μέρος κανενός γονιού γιατί η απόφαση του χωρισμού δεν είναι τιμωρία για κάποιον απ’ τους δύο αλλά η καλύτερη επιλογή. Τους τονίζεται σε κάθε ευκαιρία και τόνο ότι οι γονείς θα εξακολουθήσουν να τα αγαπούν το ίδιο και θα είναι παρόντες στη ζωή τους. Ίσως όχι με τον τρόπο που ήταν ως εκείνη τη στιγμή αλλά με ένα τρόπο εξίσου αγαπητικό, φροντιστικό και προστατευτικό. Μιλήστε τους για τα διαδικαστικά…. ποιος αποχωρεί από το σπίτι, πότε θα πηγαίνει για να τα δει. Να κατανοήσουν ότι δεν υπάρχει διώκτης και διωκόμενος γονέας.
Είναι πολύ βοηθητικό για τα παιδιά μιας οικογένειας να είναι παρόντα όταν γίνεται η ανακοίνωση του χωρισμού και μετά να εξειδικεύονται οι επεξηγήσεις ανάλογα με το ηλικιακό ή νοητικό επίπεδο του κάθε παιδιού. Και σίγουρα δεν πρέπει κανείς να περιμένει ότι συζητήσεις για το ίδιο θέμα δεν θα ξαναγίνουν ποτέ.
Εάν υπάρχει θυμός και οργή στους γονείς, ας μην καταφύγουν στο να αναγκάζουν τα παιδιά να μεταφέρουν μηνύματα τους ενός στον άλλο, ούτε πριν την ανακοίνωση της απόφασης για χωρισμό είτε μετά από αυτή. Τα παιδιά είναι καρποί αγάπης, άσχετα με την εξέλιξη των σχέσεων των ενηλίκων, άσχετα με την ακύρωση των επιδιώξεων ή των ονείρων τους για τη ζωή τους. Τα παιδιά για να μεγαλώσουν σωστά πρέπει να εκτιμούν, να σέβονται, να θαυμάζουν και να αγαπούν και τους δύο γονείς τους. Μόνο τότε θα αναπτυχθούν συναισθηματικά και θα μπορέσουν ως ενήλικες να έχουν μια κατά το μέγιστο καλή κοινωνική, ερωτική και οικογενειακή ζωή
Το διαζύγιο δεν είναι ντροπή, Δεν είναι κάτι που πρέπει να κρυφτεί ή να δικαιολογηθούν οι γονείς τον περίγυρό τους. Πολλοί γονείς αποφεύγουν να ενημερώσουν το σχολείο των παιδιών τους, φοβούμενοι λανθασμένα ότι θα στιγματιστούν τα παιδιά τους. Το σχολείο μπορεί να δώσει στα παιδιά το ασφαλές εκείνο περιβάλλον που χρειάζονται για να ανταπεξέλθουν στην φόρτισή του πρώτου καιρού της νέας κατάστασης. Είναι πάντα ένα πλαίσιο που μπορεί να δώσει στους γονείς την ευκαιρία να αναδείξουν με τρόπο καθησυχαστικό για το παιδί τον γονεϊκό τους ρόλο και την αγάπη τους.
Όταν είμαστε γονείς, οι αποφάσεις μας δεν αφορούν μόνο εμάς. Έχουν τεράστιο αντίκτυπο και στα παιδιά μας. Ας τις υποστηρίζουμε με αξιοπρέπεια και λογική. Και βέβαια όταν δεν μπορούμε μόνοι μας να περπατήσουμε αυτό το δρόμο, οι ειδικοί μπορούν να μας καθοδηγήσουν να τον περπατήσουμε με μεγαλύτερη σιγουριά.
Δάσκαλος (Β.Δ.)
Msc Συμβουλευτικής
