Όρια, σημαίνει ασφάλεια για τα παιδιά!

ΤΗΣ ΝΙΚΟΛΕΤΑΣ ΠΙΤΣΙΛΛΙΔΟΥ*

      Μια από τις δύσκολες υποθέσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν οι γονείς, είναι τα όρια στα παιδιά. Από μικρή ηλικία, τα παιδιά αρχίζουν να δοκιμάζουν τα όρια με αρκετή επιμονή, θέλοντας να δουν μέχρι που μπορούν να φτάσουν.  Η επιμονή τους αυτή, κουράζει πολύ τους γονείς με αποτέλεσμα να χανουν την ψυχραιμία τους, άρα αυτόματα και τα όρια που έθεσαν. Για αποφυγή αυτού, καλό θα ήταν οι γονείς προτού ορίσουν τα όρια να καταλάβουν πως θέτοντας όρια σημαίνει οργανώνω τη ζωή του παιδιού μου, το βοηθάω να ανακαλύψει τον κόσμο του, να αυτονομηθεί και να εξελιχθεί σε ένα υπεύθυνο άτομο στην κοινωνία. Ακόμα, βοηθά το παιδί να αποκτήσει εμπιστοσύνη προς τον εαυτό του και να κάνει υπεύθυνες και ασφαλείς επιλογές.

    Αρκετοί γονείς συνδέουν τα όρια με τιμωρίες, απαγόρευση και συνεχή άρνηση, τα οποία αποτελούν αρνητικές πρακτικές και χωρίς να επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Τα όρια δεν είναι τίποτα περισσότερο, από την θέσπιση δίκαιων, σταθερών και κατανοητών κανόνων που αφορούν το καλό του παιδιού. Το ερώτημα που προκύπτει, είναι πως εφαρμόζονται τα όρια στο παιδί, ούτως ώστε να τα δεχτεί, χωρίς καταπιέση ή άσκηση βίας;

     Για αρχή, είναι πολύ σημαντικό, είναι οι γονείς να συμφωνούν μεταξύ τους για τα ορια που θα θέσουν, να τα τηρούν και να είναι σταθεροί. Θα πρέπει να επιμείνουν σε αυτό που λένε στο παιδί να κάνει, μέχρι να καταλάβει πως ο κανόνας δεν θα αλλάξει. Σίγουρα, ορισμένες φορές μπορεί να μην είστε αρεστοί προς τα παιδιά σας, αλλά δεν σημαίνει πως είστε κακοί. Αντιθέτως, εαν προσφέρεται πάντα αυτό που θέλει το παιδί χωρίς κανένα όρια, τότε θα προκύψουν ανασφαλή και αδύναμα να ανταπεξέλθουν στη ζωή.  

Η διαδικασία αυτή δεν είναι πάντα εύκολη, αλλά  είναι σημαντικό να υπάρχει υπομονή και σταθερότητα. Το παιδί, μεγαλώνοντας θα καταλάβει πως τα όρια το βοήθησαν στην μετέπειτα πορεία του και πιο σημαντικό, ως προς τον ίδιο τον εαυτό του.  Επίσης, με την θέσπιση ορίων, αποφεύγονται ή επιλύονται διάφορες ανεπιθύμητες συμπεριφορές όπως η ανυπακοή, εκδήλωση έντονου θυμού, άρνηση τήρησης κανόνων ή άλλες αποκλίνουσες συμπεριφορές.

Στην συνέχεια δίνονται ορισμένες συμβουλές, που θα σας είναι χρήσιμες στην θέσπιση ορίων. Οι συμβουλές αυτές είναι οι εξής:

• Να υπάρχει ένα υποστηρικτικό και ασφαλές περιβάλλον.
• Να υπάρχει κατανόηση και σχέση εμπιστοσύνης γονέα-παιδιού.
• Οργανώστε μαζί το πρόγραμμα της μέρας.
• Διδάξετε στο παιδί σωστούς τρόπους συμπεριφοράς, όπως και κοινωνικούς και ηθικούς κανόνες.
• Να είστε λογικοί, σταθεροί και συνεπείς σε αυτά που ζητάτε.
• Θέστε μαζί τα όρια και να εξηγήσετε γιατί είναι σημαντικό να τηρούνται, η εξήγηση να γίνεται εκ των προτέρων και σε ήρεμες στιγμές του παιδιού.
• Δώστε του την ευκαιρία για ελευθερία λόγου και δυνατότητα επιλογής στα πλαίσια ορίων, π.χ. « Ποια παπούτσια θα ήθελες να φορέσεις σήμερα, τα κόκκινα ή τα μπλε;».
• Να δίνετε εξήγηση, για το τι θα συμβεί εαν δεν τηρηθούν-παραβιαστούν τα όρια, να έχετε συγκεκριμένο πλάνο γι’αυτό ούτως ώστε να είστε σίγουροι πως θα τηρηθεί και να γίνεται άμεσα και όχι με καθυστέρηση.
• Αποφύγετε εντελώς τις αυστηρές ποινές και απειλές. Μπορείτε να πείτε στο παιδί τι θα κερδίσει εάν καταφέρει κάτι και όχι τι θα πάθει εαν δεν έχει κάνει κάτι.
• Ανταμείβετε, επιβραβαβεύετε και ενθαρύνετε τις θετικές-σωστές συμπεριφορές του παιδιού αλλά όχι το ίδιο το παιδί, π.χ. « Μπράβο που πήρες το πιάτο σου στο νεροχύτη» και όχι « Τι καλό παιδί που είσαι που πήρες το πίατο σου στο νεροχύτη».
•  Να μην υπάρχει βίαιη τιμωρία. Τιμωρία σημαίνει στέρηση, δηλ. να μην αποκτήσει κάτι που του αρέσει, να μη συμμετέχει σε κάποια ευχάριστη δραστηριότητα κλπ.
• Να δέχεστε και να αναγνωρίζετε τα λάθη σας προς το παιδί. Σημαντικό να ζητάτε συγνώμη, αυτό θα δείξει προς το παιδί ένα καλό πρότυπο και θα σας σέβετε περισσότερο.
• Ενθαρρύνετε και επιβραβεύεται το παιδί κάθε φορά που κάνει κάτι το οποίο εμπίπτει στα όρια που θέσατε, π.χ. μαζεύει τα παιχνίδια του, βλέπει τηλεόραση σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα που ορίσατε.
• Κάντε το παιδί να καταλάβει πως δεν απορρίπτεται το ίδιο, αλλά την πράξη του και να μην βάζετε συχνές τιμωρίες για ασήμαντα ζητήματα.
• Αγνοείστε αρνητικές συμπεριφορές του παιδιού (εφόσον βέβαια δεν είναι ακραίες), που αποσκοπούν την προσοχή σας, να μην δείχνετε ενοχλημένοι και θυμωμένοι, διότι έτσι θα τις ενδυναμώνετε.
•  Μην ασχολείστε τόσο με την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού, αλλά περισσότερο σημαντικό είναι να εξηγήσετε τι έπρεπε να είχε κάνει και γιατί.

     Σημαντικό, να μην νιώθετε άσχημα για οποιαδήποτε όρια θέσετε διότι το παιδί έχει ανάγκη από όρια, μέσα από αυτά θα νιώσει ασφάλεια και σταθερότητα. Πολλές φορές θα αντιδράσει γι’αυτά, αλλά κάποια στιγμή θα τα δεχτεί και θα υπακούση, φτάνοντας στο συμπέρασμα πως αυτό που του επιβάλλεται είναι σωστό και λογικό και όχι μια αυστηρή τιμωρία.

     Να θυμάστε, η παροχή ασφάλειας, σταθερότητας και επικοινωνίας κάνει το έργο σας λιγότερο δύσκολο.

*Εγγεγραμμένη Σχολική/Εκπαιδευτική Ψυχολόγος (Αρ. Μητρ. 489)  

Εκπαιδεύτρια βιωματικών “Zimbaloo” και  Manadoob®