ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗ*
Η πρόσφατη εμπειρία των βιωμάτων της πανδημίας κατέδειξε την άνιση και ισοπεδωτική αντιμετώπιση των ζητημάτων που αναφύονται στην εκπαίδευσή μας, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι οποιεσδήποτε κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές και μαθησιακές διαφορές. Ιδιαίτερα κατά τους μήνες του πρώτου κύματος της πανδημίας το ΥΠΠΑΝ κατέδειξε μηδενικό ενδιαφέρον για τα παιδιά με αναπηρίες τα οποία είχαν, ίσως τόσο τα ίδια όσο και οι οικογένειές τους, μεγαλύτερη ανάγκη για στήριξη. Παιδιά με συνοδούς στην τάξη βρέθηκαν χωρίς στήριξη για συμμετοχή σε εξ αποστάσεως διδασκαλία, παιδιά ειδικών σχολείων έμειναν για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς τις θεραπείες από τους ειδικούς, ακόμη και όταν οι άλλες σχολικές μονάδες επαναλειτουργούσαν. Για τα «αόρατα» παιδιά των σχολείων μας τα πρωτόκολλα υγείας καθυστερούσαν και έχριζαν τέτοιας διαφοροποίησης που αναδείκνυαν πρωτοφανή ευθυνοφοβία και έλλειψη πολιτικής βούλησης.
Σήμερα ασκούμε κριτική και καταθέτουμε τις εισηγήσεις μας κοιτάζοντας στα μάτια τα παιδιά μας με αναπηρίες και αγκαλιάζοντας τις οικογένειές τους γιατί διαχρονικά έχουμε καταθέσει ως ΑΚΕΛ συγκεκριμένες προτάσεις και ολοκληρωμένο σχέδιο για την ειδική εκπαίδευση (2016), μετά από διαβούλευση με επιστήμονες του αντικειμένου και λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των άμεσα ενδιαφερόμενων φορέων. Συνοψίζοντας μερικές:
- Όσο πιο γρήγορα γίνει η διάγνωση για αναπτυξιακές διαταραχές ή αναπηρίες (μέχρι την ηλικία των τριών χρόνων) τόσο ουσιαστικότερη είναι η πρώιμη παρέμβαση. Στην παρούσα φάση η αξιολόγηση μπορεί να γίνει με τυχαίο τρόπο χωρίς να συνοδεύεται από πολυθεματική αξιολόγηση των αναγκών και δυνατότητων του παιδιού για να σχεδιαστεί έγκαιρη παρέμβαση των εμπλεκόμενων φορέων. Χρειάζεται η θεσμοθέτηση πλαισίου υποχρεωτικής αξιολόγησης (από ανεξάρτητο φορέα που πρέπει να δημιουργηθεί για να διασφαλίζεται η αξιοποίηση έγκυρων επιστημονικών εργαλείων), η υλοποίηση της οποία προϋποθέτει διεπιστημονική και διυπουργική συνεργασία.
- Η «αυτονόμηση» των ειδικών σχολείων από τις βαθμίδες της γενικής εκπαίδευσης μας επιβάλλεται εφόσον θα επιτρέψει να ενσκήψουμε με ουσιαστικότερο τρόπο στα προβλήματα που αυτά αντιμετωπίζουν. Οι ειδικοί εκπαιδευτικοί, ως αρμόδιοι σε θέματα εκπαίδευσης παιδιών και ατόμων με αναπηρίες, πρέπει να είναι παρόντες σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης ενός παιδιού που χρήζει ειδικής εκπαίδευσης σε όλη του τη μαθητική ζωή.
- Χρειάζεται επανασχεδιασμό η λογική της ένταξης των παιδιών της ειδικής εκπαίδευσης στη γενική τάξη εφόσον η συμμετοχή τους μόνο σε μερικές μαθήματα δεν υλοποιεί τους επιδιωκόμενους στόχους της συνεκπαίδευσης, ιδιαίτερα στο επίπεδο της μέσης εκπαίδευσης όπου η τοποθέτηση ειδικών παιδαγωγών αποτελεί αναγκαιότητα.
- Έχουμε δυστυχώς συνηθίσει ως κοινωνία τη λογική «αποδοχής» ενός παιδιού με αναπηρία, ως μία διαδικασία συνύπαρξης και στήριξης στο πλαίσιο εθελοντικής δράσης, ενώ δεν πράττουμε τα δέοντα για την ουσιαστική κοινωνική τους ενσωμάτωση μετά την ενηλικίωση. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω διυπουργικού σχεδίου συνεργασίας με τοπικούς φορείς για συνέχιση της παροχής κατάλληλων προγραμμάτων στα ενήλικα άτομα.
Η «γύμνια» του εκπαιδευτικού μας συστήματος όπως έχει αποκαλυφθεί κατά την περίοδο της πανδημίας σε πολλαπλά επίπεδα, ήταν ιδιαίτερα προκλητική στην περίπτωση της ειδικής εκπαίδευσης, όπου τα παιδιά αντιμετωπίστηκαν ως «μη υγιή», ως «μη κανονικά», ως άτομα που δεν μπορούσαν να τύχουν «χειρισμού» λόγω του ότι βαφτίστηκαν όλα «ευάλωτα». Είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι η κάθε απόφαση που λαμβάνεται από ένα εκπαιδευτικό σύστημα είναι πολιτική και έχει ιδεολογική και φιλοσοφική βάση, η οποία στην προκειμένη περίπτωση στόχευε πρωτίστως στην «προστασία» των παιδιών με «τυπική» ανάπτυξη. Στη δική μας αντίληψη η αναπηρία είναι αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης και με σθένος εναντιωνόμαστε στις φιλανθρωπικές προσεγγίσεις ότι τα παιδιά με αναπηρίες χρειάζονται προστασία και περίθαλψη, οι οποίες συνήθως αφήνουν την κοινωνία αμέτοχη μετά την ενηλικίωσή τους. Η πρόσφατη εμπειρία της πανδημίας φανέρωσε το ψεύτικο χαμόγελο μιας πολιτείας που θέλει να επιδεικνύει ποικιλοτρόπως την «ευαισθητοποίηση» της, διατυπώνοντας σεβασμό στις διεθνείς συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων του παιδιού και ατόμων με αναπηρία, ενώ υλοποιεί μία ανάλγητη πολιτική διάκρισης των παιδιών την ώρα της κρίσης. Θα συνεχίσουμε να καταθέτουμε τις εισηγήσεις μας, με γνώμονα του ότι το παιδικό χαμόγελο αποτέλεσε και θα αποτελεί πάντοτε την ελπίδα του αύριο. Το κάθε παιδικό χαμόγελο, του κάθε παιδιού, με ή χωρίς αναπηρία. Ας μην επιτρέψουμε ποτέ ξανά το χαμόγελο ενός παιδιού με αναπηρία να γίνει δάκρυ.
*Επαρχιακός Γραμματέας ΑΚΕΛ Λευκωσίας, Υποψήφιος Βουλευτής
