Κυπριακή διάλεκτος και πολιτιστική ταυτότητα των Ε/Κ


ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*

 Όταν άρχισα να δουλεύω ως φιλόλογος στα μέσα της δεκαετίας του 1950, διαπίστωσα πως σχεδόν όλοι οι ελληνοκύπριοι γλωσσολόγοι της Κύπρου και πολλοί φιλόλογοι μελετούσαν επισταμένα την  κυπριακή διάλεκτο με σκοπό να επισημάνουν λέξεις της με αρχαία ελληνική (ακόμα και Ομηρική) ρίζα για να τις χρησιμοποιήσουν ως αδιάψευστα τεκμήρια για την ελληνικότητα  της Κύπρου και ως μέσο για την ενίσχυση της ελληνικής πολιτιστικής ταυτότητας των Ε/Κ.  Θυμούμαι τον μακαρίτη μεγάλο φιλόλογο Γιάννη Κουτσάκο που μας μιλούσε για λέξεις αρχαίες ελληνικές που χρησιμοποιούνταν στη διάλεκτο της Πάφου, όπως τα ιμάτια (θα πάει να πλύνει τα μάτια της), εμπελάζω=συναντώ (μπλάζω), κατά γης χεύω (καταησιεύκω), αναδοκεί μοι (αναδόγνει μου), και μας έκανε να θαυμάζουμε την αντοχή αυτής της γλώσσας για τριάντα και πλέον αιώνες.

Ουδέποτε φανταζόμουν ότι θα έλθει μέρα που την «αγαπημένη», όπως λέει ο  Μόντης για τη θάλασσα της Κερύνειας, κυπριακή διάλεκτο, που εκφράζει τη λαϊκή ψυχή και την εθνική κουλτούρα, που κράτησε ζωντανή την ελληνική ψυχή σε μακρούς αιώνες δουλείας και που χρησιμοποίησε ο εθνικός ποιητής της Κύπρου Βασίλης Μιχαηλίδης για να ερμηνεύσει αριστοτεχνικά την ψυχή και τους πόθους του υπόδουλου κυπριακού ελληνισμού μέσα από τα λόγια του εθνομάρτυρα Κυπριανού, θα την χρησιμοποιούσαν Ε/Κ πολιτικοί και διανοούμενοι, ακόμα και στις επίσημες ομιλίες τους (μερικές φορές κατά γελοίο τρόπο με υπερτονισμό του τζιαι) για ακριβώς τους αντίθετους πολιτικούς σκοπούς. Για να δώσουν δηλαδή το μήνυμα σ’ όλους μας ότι πρέπει να κάνουμε χαλαρώσεις και υποχωρήσεις στην πολιτιστική ταυτότητά μας (είμαστε Κύπριοι και όχι Έλληνες), έτσι ώστε να διευκολυνθεί η γλωσσική και πολιτιστική προσέγγισή  μας προς την Τ/Κ κοινότητα και επομένως και η λύση του Κυπριακού.

Αυτό αποτελεί, πιστεύω, πραγματική τραγική ειρωνεία, όχι μόνο γιατί προσβάλλει και θέτει σε κίνδυνο την εκτίμηση και τον σεβασμό προς το  βασικό  συστατικό της εθνικής μας κουλτούρας και ταυτότητας, αλλά και γιατί αποτελεί μια εντελώς  λανθασμένη ανάγνωση της πραγματικότητας. Το επόμενο βήμα θα είναι, φαντάζομαι, να καταβληθεί προσπάθεια να επανέλθουν στη διάλεκτο όλες οι τουρκικής προέλευσης λέξεις που απορρίφθηκαν από την  ίδια τη διάλεκτο με την εξάπλωση της ελληνικής παιδείας για να διευκολυνθούν οι Τ/Κ στην επικοινωνία τους αλλά και για υπάρχει ισότητα και σ’ αυτό τον τομέα.

Μέρος της τραγικής ειρωνείας έγκειται στην αφελή παράβλεψη του γεγονότος ότι η Τουρκία και οι Τ/Κ ηγέτες φρόντισαν από καιρό να διασφαλίσουν ότι δεν θα υπάρξει καμιά υποχώρηση από δική τους πλευρά σε θέματα ταυτότητας, με την ανέγερση  δυνατών  διαχωριστικών  συνόρων, αυτών που οι ειδικοί της γεωπολιτικής ονόμασαν Εικονογραφία (βλέπε Γ.Πρεβελάκη, Ποιοι Είμαστε), συνόρων πολύ πιο ισχυρών από τα φυσικά (βουνά, ποταμούς, λίμνες, δάση).  Όπως μου δόθηκε η ευκαιρία να αναφέρω  σε προηγούμενο άρθρο μου, τα συστατικά της σημερινής Τ/Κ Εικονογραφίας είναι πολλά  και πολύ ισχυρά και κτίστηκαν μεθοδικά και με πολλή επιμονή σε μακρά διάρκεια χρόνου: α) ίδρυσαν χωριστό κράτος, β) καθιέρωσαν σύνορα και σε πρώτο στάδιο δεν δίστασαν να σκοτώσουν Ελληνοκύπριους που τα πέρασαν κατά λάθος, θέλοντας να δώσουν το μήνυμα   σε μας αλλά και στα μέλη της κοινότητάς τους πως τα σύνορα είναι εκεί  όχι για τον τύπο, αλλά για να χωρίζουν τις δυο κοινότητες φυσικά και ψυχικά, γ) χάραξαν την έγχρωμη τουρκική σημαία στην πλαγιά του Πενταδακτύλου που είναι τόσο μεγάλη, ώστε να τη βλέπουν όχι μόνο οι ίδιοι και οι Ελληνοκύπριοι αλλά και οι επιβάτες των αεροπλάνων που διασχίζουν την Κύπρο μέρα και νύχτα, δ) ίδρυσαν μουσείο στο οποίο αναπαριστάνουν «σκηνές ελληνοκυπριακών βιαιοπραγιών σε βάρος τους το 1963», ε) έδωσαν τουρκικά ονόματα σ’ όλα τα ελληνικά χωριά που κατέλαβαν, στ) έδιωξαν τους Ελληνοκύπριους κατοίκους από τα χωριά τους και ζ) υπογραμμίζουν με κάθε ευκαιρία την οντότητα αυτού του κράτους μέσω της απαίτησης να υποβάλλουν αίτηση οι Ελληνοκύπριοι για κάθε ευκολία που ζητούν (για παράδειγμα, να λειτουργήσουν μια εκκλησία).Υποβολή αίτησης ζητούν ακόμα και από τους αξιωματικούς της Ουνφικύπ, όπως φάνηκε από το επεισόδιο με τον συνταγματάρχη Φρίλι στα Στροβίλια  στις 27 Μαρτίου 2019!

Αυτά τα σύνορα θα παραμείνουν και μετά τη λύση, όποια και αν είναι αυτή, γιατί είναι κτισμένα μέσα στο μυαλό των Τ/Κ και γιατί ενισχύονται καθημερινά με τις ομιλίες του Τούρκου προέδρου Ερντογάν για ανασύσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με την προπαγάνδα για τα 400 χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα  γαλάζιας πατρίδας και με την καθημερινή περιφρόνηση των διεθνών νόμων και την παραβίαση των συνόρων και των κανονισμών πτήσεως.

Αν υπάρχει κάτι που πρέπει  να κάνουν οι Ε/Κ στο στάδιο αυτό είναι να διατηρήσουν την ψυχραιμία, τη σύνεση και την υπομονή τους, ώστε να μην πανικοβληθούν από τις απειλές της Τουρκίας και να μη δεχθούν  προτάσεις που θα οδηγήσουν στην καταστροφή, γιατί θα είναι ανεφάρμοστες. Προπαντός όμως, δεν πρέπει να επιτρέψουν να εξασθενήσει η  αίσθηση της εθνικής ταυτότητας και η εθνική  αξιοπρέπειά τους. Χωρίς αυτά δεν θα υπάρχει τίποτε που θα τους σταματήσει να υποκύπτουν σε κάθε τουρκικό bullying, που, όπως πολύ σωστά σημειώνει στην εφημερίδα Καθημερινή Αθηνών ο αρθρογράφος Άγγελος Στάγκος (27 Μαρτίου 2019) αποβλέπει στην καθιέρωση σχέσης πασά-αγά ανάμεσα στην  Ελλάδα και την Τουρκία. Μετά από κάθε υποχώρηση της Ε/Κ πλευράς θα ακολουθεί άλλη και άλλη χωρίς τελειωμό. Δεν μπορεί να νοηθεί λύση χωρίς  αμοιβαίο σεβασμό. Η αυτογελοιοποίηση με τη θυσία της κυπριακής διαλέκτου και της εθνικής ταυτότητας θα επιφέρει, εκτός των άλλων δεινών, και εθνικό εξευτελισμό, χωρίς να αποφέρει οποιοδήποτε πολιτικό κέρδος.

Πρώην αν. καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου 




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










378