Ένα παραμύθι συμπερίληψης «βγάζει φτερά» στη σκηνή
ΤΗΣ ΚΥΡΙΑKHΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*
Αν μπορούν ακόμα τα παραμύθια να μας ταξιδεύουν, είναι γιατί έχουμε εμείς ακόμα την ανάγκη να περιπλανηθούμε σε κόσμους αληθοφανείς ή μαγικούς και να φορέσουμε στολές και συναισθήματα ηρώων. Αφού «παραμυθία» σημαίνει παρηγοριά, φαίνεται πως έχουμε διά βίου την ανάγκη να «παιδευόμαστε» και να λυτρωνόμαστε μέσα από ιστορίες.
Η συγγραφέας και δασκάλα, Ειρήνη Μοράρη, στο παραμύθι της «Η δασκάλα και ο γλάρος» που επανεκδίδεται (πρώτη έκδοση 2015), δανείζεται τα φτερά του Φιλόθεου για να μας πει μια ιστορία βασισμένη στα δικά της βιώματα και να μας ταξιδέψει σε εκπαιδευτικά μονοπάτια που ανοίγουν τις αυλές της αποδοχής, της συμπερίληψης και του αντιρατσισμού.
Όταν ο δάσκαλος περνάει την πύλη του σχολείου καθημερινά -εκτός από ανάγνωση και γραφή- αναλαμβάνει την ευθύνη να διδάξει ευαισθησία και καλαισθησία, «παραμυθιάζοντας» τα τραύματα και τις πληγές των παιδιών της τάξης του. Στους σχολικούς τοίχους και αυλές υπάρχουν παιδιά που απομονώνονται, περιθωριοποιούνται και δακτυλοδείχνονται ως «ξένο και διαφορετικό στοιχείο». Καθώς το σχολείο είναι μια κοινωνική μικρογραφία, τούτο καθρεφτίζει και όσα συμβαίνουν στην έξω κοινωνία με τον ρατσισμό να αναβιώνει επικίνδυνα.
Η δασκάλα του παραμυθιού τολμά να κάνει μάθημα έξω από την τάξη και έξω από την ύλη. Είναι μια δασκάλα, ενδεχομένως, διαφορετική και η ίδια από τους υπόλοιπους συναδέλφους της. Μια δασκάλα που χρησιμοποιεί μεθόδους διδασκαλίας σύγχρονους, βιωματικούς και εναλλακτικούς. Αυτό που πετυχαίνει η δασκάλα είναι να γνωρίσει στους μαθητές της τον κόσμο των γλάρων και μέσα από τη γνωριμία αυτή να χτιστεί μια γερή φιλία. Πολλές φορές το «άγνωστο», το «ανοίκειο» και το «διαφορετικό» είναι η αιτία της απόστασης και κατ’ επέκταση της καχυποψίας και της απόρριψης. Αυτό που υπογραμμίζει το παραμύθι είναι πως η γνωριμία και η εξοικείωση αποτελεί την αναγκαία βάση της αποδοχής της διαφορετικότητας και της ανάπτυξης της φιλίας.
Η φιλία που χτίζεται ανάμεσα στον γλάρο Θεόφιλο, στη δασκάλα και στα παιδιά χρειάζεται χρόνο και συνέπεια για να φτιαχτεί. Ο Φιλόθεος είναι πιστός στο ραντεβού του και αυτή του η συνέπεια είναι ένα από τα βασικά συστατικά του χτισίματος εμπιστοσύνης σε αυτή τη σχέση φιλίας. Η σχέση αυτή δοκιμάζεται όταν η δασκάλα αλλάζει σχολείο, μα βγαίνει τελικώς νικήτρια. Ο γλάρος πέφτει θύμα έλλειψης αποδοχής από τα περιστέρια του παραμυθιού, μα αυτό δίνει στη δασκάλα την ευκαιρία να δοκιμάσει εκ νέου τα υλικά της διδασκαλίας της. Μέσα στο παραμύθι που διαβάζουμε, η δασκάλα φτιάχνει ένα άλλο παραμύθι για να βοηθήσει τον κάθε «γλάρο» και το κάθε παιδί που απορρίπτεται εξαιτίας της διαφορετικότητάς του. Ένα παραμύθι που ως «παραμυθία» παρηγορεί και ενδυναμώνει τα θύματα ρατσισμού.
Η Ειρήνη Μοράρη με τη συντομία και την πυκνότητα των λίγων λέξεων ενός παραμυθιού για παιδιά αλλά και για ενήλικες, προβάλλει τον μεγαλειώδους αξίας ρόλο του εκπαιδευτικού να ανοίγει μονοπάτια και αυλές συμπερίληψης, εκεί και όταν μέλη της κοινωνίας κτίζουν τείχη βίας και φράκτες απόρριψης.
Είναι ένα παραμύθι αυτοβιογραφικό που αμφισβητεί τον «μύθο» του, το ψέμα του, το «φτιαχτό» του και διεκδικεί την ιστόρηση αληθειών. Είναι ένα σύγχρονο, αληθινό παραμύθι που, μέσα από τα βιώματα της δασκάλας- δημιουργού του, στόχο έχει να ποιήσει το αξιακό σύστημα των επόμενων γενιών και να ιστορήσει την ομορφιά της αποδοχής, της ανοικτής αγκαλιάς και της συμπερίληψης.
H επανέκδοση του παραμυθιού συγχρονίζεται με τη θεατρική διασκευή του από τη Χρυσταλλένη Παντελή και τη σκηνική του απόδοση από την παιδική σκηνή των Φώσηθoι. Το παραμύθι της Ειρήνης Μοράρη σηκώνει την αυλαία και τις φτερούγες της αντιρατσιστικής εκπαίδευσης με την πρεμιέρα της παράστασης να λαμβάνει χώρα στο Δημοτικό Θέατρο ΄Ύψωνα την Κυριακή 22 Οκτωβρίου στις 11 π.μ. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.
Ακολουθούν παραστάσεις σε άλλες πόλεις και περιοδεία στα σχολεία της Κύπρου.
*Φιλόλογος
