Τηλεκπαίδευση, το νέο ζητούμενο

ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΑΝΤΩΝΕΛΛΟΥ*

Διαβάζω την ομιλία του Bill Gates, δημοσιευμένη το 2015, και διαπιστώνω τελικά πως δεν επρόκειτο για κανένα σενάριο επιστημονικής φαντασίας ή διάθεσης του ίδιου να κινδυνολογήσει. Έλεγε, λοιπόν, πως η ανθρωπότητα θα απειληθεί από την εμφάνιση ενός άγνωστου, επικίνδυνου ιού που θα επιφέρει γενική πανδημία. Βέβαια, ο αντίκτυπος της ομιλίας του δεν είχε απασχολήσει ιδιαίτερα την παγκόσμια κοινή γνώμη και επειδή προέβλεπε το «κακό», θεωρήθηκε ως ακόμη μία θεωρία που γύρευε να ταράξει τα νερά της παγκόσμιας νηνεμίας. Πέρα όμως από αυτό, ο Γκέιτς μιλούσε για έναν πολύ διαφορετικό πόλεμο, έναν ακήρυχτο Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που δεν θα διεξαγόταν με τελευταίας τεχνολογίας όπλα ούτε με τη χρήση πυρηνικής ενέργειας, αλλά με ένα άκρως καταστροφικό, βιολογικό όπλο, έναν ιό που θα προκαλούσε φρίκη και δέος και θα οδηγούσε αναίμακτα και προπάντων χωρίς κανένα οικονομικό κόστος στο θάνατο μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Μιλούσε για έναν πόλεμο που δεν θα διεξαγόταν με κανενός είδους επιστράτευση, με κανένα στρατιώτη να αποχωρεί με τα τρένα για τα πεδία των μαχών και να έχουμε μπαρουτοκαπνισμένα πολεμικά ανακοινωθέντα.

Μέσα σ΄ αυτό λοιπόν το κλίμα των συνεπειών της πανδημίας και της γενικής απομόνωσης από κάθε έκφανση κοινωνικής, πολιτιστικής και οικονομικής δραστηριότητας, το Υπουργείο της Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας έλαβε μια ορθολογική απόφαση δίνοντας οδηγία προς τη Μονάδα Τεχνολογίας, Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) να θέσει στα σχέδιά της την δημιουργία όλων εκείνων των διεργασιών που θα επέτρεπαν την παροχή τηλεκπαίδευσης.

Οι Λειτουργοί της Μονάδας εργάστηκαν μέρα και νύχτα για να μπορέσει να υλοποιηθεί μια νέα διδακτική προοπτική, όπου θα επέτρεπε την εξ αποστάσεως διδασκαλία. Με συνεργάτη την Microsoft 365 οι Λειτουργοί της Μονάδας ΤΠΕ  μπόρεσαν να επιτύχουν το δύσκολο εγχείρημα, έχοντας την στήριξη κυρίως των εκπαιδευτικών που ανταποκρίθηκαν με προθυμία. Αρχικά, βασικός στόχος του Υπουργείου ήταν οι μαθητές και μαθήτριες της Γ΄ Λυκείου, οι οποίοι λόγω Παγκυπρίων Εξετάσεων έχουν απόλυτη προτεραιότητα, και στη συνέχεια για τις τάξεις όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης. Έχουμε χρέος βεβαίως να παραδεχτούμε πως, όπως κάθε τι νέο που έρχεται να διαφοροποιήσει ό,τι μέχρι τώρα συνέβαινε στη διδακτική, ανατρέποντας τον προγραμματισμό μας, που τελεί υπό δοκιμή μέχρι την αξιολόγηση και παγίωσή του. Έτσι και το συγκεκριμένο μέτρο του Υπουργείου και της Μονάδας ΤΠΕ τίθεται a priori και από πολλούς υπό δριμεία κριτική. Αυτό κατ΄ανάγκη δεν είναι αρνητική παράμετρος, αν παρέχει πρόσφορο έδαφος  για καλοπροαίρετη κριτική και άρα για βελτίωση των τρωτών σημείων που κατά την εφαρμογή διαπιστώνονται. Η αλήθεια είναι πως σε θεωρητικό τουλάχιστον επίπεδο φαίνεται αξιόλογο, αν και στην πράξη υπάρχουν σημεία που προκαλούν ανισότητα. Απαιτεί, για παράδειγμα, πλήρη υλικοτεχνικό εξοπλισμό και μάλιστα οικονομικά επαχθή για το κράτος, για τα σχολεία όσο και για τον ήδη επιβαρυμένο οικογενειακό προϋπολογισμό μαθητών, μαθητριών και εκπαιδευτικών που θα αναλάβουν πρωτοβουλία και δράση, άρτιο συντονισμό όλων των συμμετεχόντων, άμεσο εντοπισμό όλων των λειτουργικών προβλημάτων εικόνας και ήχου που ήδη εντοπίστηκαν, πρόσβαση στο διαδίκτυο, κ.λπ. Το Υπουργείο Παιδείας κινήθηκε άμεσα για να αποκτηθούν όλα εκείνα τα μέσα που θα εξασφάλιζαν τη δυνατότητα, ώστε η τηλεκπαίδευση να γίνει πραγματικότητα.

Παρόλα αυτά όμως, σ΄ αυτή τη δύσκολη και πρωτόγνωρη κατάσταση, οφείλουμε όλοι να διαθέτουμε σύμπνοια και επιθυμία να συνεργαστούμε, για την αντιμετώπιση των όποιων αντιξοοτήτων. Χιλιάδες ακόμη μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων παραμένουν στο σπίτι , την εποχή της άνοιξης, τώρα που ο καθένας παρασύρεται ποικιλότροπα από τα χρώματα και τις μυρωδιές της φύσης. Τη ίδια στιγμή, εξαιτίας του σύγχρονου τρόπου ζωής και ψυχαγωγίας, ως μοναδικός τρόπος φυγής από τη δύσθυμη κατάσταση φαντάζει το κινητό τηλέφωνο και ο Η/Υ. Αυτή τη δυνατότητα των νέων ανθρώπων, να χειρίζονται επιδέξια και γρήγορα όλα όσα η ηλεκτρονική τεχνολογία συμπεριλαμβάνει, χρειάζεται να  εκμεταλλευτούμε και να αξιοποιήσουμε προς όφελος της μάθησης.  Πολλοί εκπαιδευτικοί, αξιέπαινοι πραγματικά, είναι ικανότατοι να βοηθήσουν άλλους συναδέλφους τους να καταστούν ικανοί της χρήσης της τεχνολογίας ανά σχολείο. Κι επειδή πολλά ακούγονται για τη διαδικτυακή αδυναμία πολλών σχολείων, καλό είναι να γνωρίζουμε πως μεγάλη ευθύνη έχουν για το θέμα αυτό και οι διευθύνσεις των σχολείων, που έχουν καθήκον να διευθετούν όποιες αδυναμίες υπάρχουν στα κτήριά τους, ζητώντας την ανάλογη βοήθεια από τους ειδικούς.

Κατά τους μήνες έντασης της πανδημίας και μέχρι το Υπουργείο Παιδείας να προσαρμοστεί στη νέα , ξαφνική κατάσταση  και να προμηθευτεί τα ηλεκτρονικά μέσα που απαιτούνταν να έχουν όλοι οι μαθητές και μαθήτριες, διδακτικές ώρες χάθηκαν και θα χαθούν. Όσο τον κίνδυνο εξαιτίας της μαζικής συγκέντρωσης του συνόλου των διδασκόντων, αυτό κανείς δεν αμφισβητεί ότι είναι απολύτως δικαιολογημένο, αλλά εδώ ακριβώς θα πρέπει  να προνοήσουν οι ίδιοι και να ακολουθήσουν με υπευθυνότητα  και σοβαρότητα τους νέους κανόνες υγείας.

Προβλήματα υπάρχουν και σαφώς απαιτείται μέριμνα και σχεδιασμός πάνω στις ουσιαστικές ανάγκες των σχολείων  και με δεδομένες τις ιδιαίτερες οικονομικές συνθήκες που βιώνουμε, ώστε η εξ αποστάσεως εκπαίδευση  να μην υποκαταστήσει επουδενί τη δια ζώσης διδασκαλία. Είναι γνωστό τοις πάσι πως τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει μια ανθρώπινη,  διαλεκτική, παιδαγωγική  σχέση, αλλά απλώς να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο, όταν παρουσιάζονται αντικειμενικές δυσκολίες και ανάγκες (ασθένεια μαθητή, ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, κ.λπ.), καθιστώντας με τον τρόπο αυτό τη μάθηση αδιαμφισβήτητο δικαίωμα όλων και χρέος κάθε κράτους να εξασφαλίζει.

Οι νέες τεχνολογίες δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση μια πολιτική που μπορεί να έχει τα ίδια αποτελέσματα σε κάθε σχολική μονάδα κι ούτε η εφαρμογή τους μπορεί να επιφέρει τα ίδια θαυμαστά αποτελέσματα παντού. Την περίοδο αυτή χρειάζεται να καταγραφούν οι ιδιάζουσες συνθήκες που επικρατούν, το Υπουργείο Παιδείας και η Μονάδα ΤΠΕ να προβούν στη χάραξη πολιτικής τέτοιας που θα βασιστεί στα νέα αυτά δεδομένα και θα προχωρήσει στην ενδυνάμωση των μεθόδων που η τηλεκπαίδευση θα παρέχεται. Γνωρίζοντας καλά και τους κινδύνους που παραμονεύουν για ένα νέο παιδί, όταν παραμένει προσκολλημένο σε μια άκρως μηχανιστική μέθοδο γνώσης, της επικράτησης της εικόνας και όχι του λόγου και ο εγκλωβισμός του στο δωμάτιό του, χωρίς την αλληλεπίδραση και την άμεση εμπλοκή του κατά τη διδασκαλία αλλά και τον αυθορμητισμό που έχει η διαπροσωπική εμπλοκή, χρειάζεται να είναι ο καθένας μας πολύ προσεκτικός. Άλλωστε, η τηλεκπαίδευση δεν είναι κάτι το οποίο θα καταργήσει το σχολείο ούτε ως χώρο ούτε ως ιδέα.

Ας δούμε όλοι την τεχνολογία ως συνεπίκουρό μας σε δύσκολες φάσεις που περνάμε ή ενδέχεται να περάσουμε κι ας αντιληφθούμε ότι μπήκαμε απότομα, λίγο ανέτοιμοι σε μια νέα εποχή, όπου κάθε αυθόρμητη εκδήλωση δράσης και πορείας μπορεί να μας φέρνει αντιμέτωπους με τέτοιες ή πολύ χειρότερες καταστάσεις. Αυτό που ζητάμε είναι να συνεχίσουμε να ζούμε όχι συγκρίνοντας το πριν με το τώρα, αλλά να εξοικειώνεται ο καθένας από εμάς σε τέτοιες δύσκολες συνθήκες.

Πρώτος Λειτουργός Εκπαίδευσης

Προϊστάμενος Μονάδας Τ.Π.Ε.