Το Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών, του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας διοργάνωσε διήμερο επιστημονικό συνέδριο με τίτλο «Πτυχές της Ιστορίας της Ελληνικής Κυπριακής Εκπαίδευσης, 1800-σήμερα». Οι εργασίες του Συνεδρίου ξεκίνησαν το πρωί της Παρασκευής, 5 Μαΐου και ολοκληρώθηκαν το απόγευμα του Σαββάτου, 6 Μαΐου.
Το Συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου. Στο Συνέδριο έλαβαν μέρος ακαδημαϊκοί, ερευνητές και εκπαιδευτικοί οι οποίοι παρουσίασαν τα πορίσματα της έρευνάς τους σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων που αφορούν την ιστορία της ελληνικής κυπριακής εκπαίδευσης. Ανάμεσα σε άλλες, οι θεματικές που εξετάστηκαν ήταν: η εκπαίδευση κατά τον 19ο αιώνα, πηγές και μεθοδολογικά ζητήματα, πολιτική και εκπαίδευση κατά τη βρετανική αποικιοκρατία, φύλο και εκπαίδευση κατά τη βρετανική αποικιοκρατία, εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και εξής οι οποίες κάλυψαν χρονολογικά την περίοδο των αρχών του 19ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας και που αφορούσαν την Ιστορία της Προδημοτικής, της Δημοτικής, της Μέσης και της Τεχνικής Εκπαίδευσης.
Η Τελετή Έναρξης πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Παρασκευής, 5 Μαΐου. Η Τελετή περιελάμβανε χαιρετισμούς από τη Διευθύντρια του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου, δρ Ιωάννα Χατζηκωστή, τον Διευθυντή Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης και Αναπληρωτή Διευθυντή του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών δρ Κυπριανό Δ. Λούη και την Υπουργό Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, δρ Αθηνά Μιχαηλίδου. Κεντρικοί ομιλητές ήταν ο Παναγιώτης Π. Περσιάνης, πρώην Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου και ο Δημήτρης Φ. Χαραλάμπους, Καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής για τη δημιουργία Αρχείου Ιστορίας της Ελληνικής Κυπριακής Εκπαίδευσης στην Κύπρο. Την εκδήλωση πλαισίωσε με καλλιτεχνικό πρόγραμμα το οποίο περιλάμβανε τρία τραγούδια το Γυμνάσιο Ακρόπολης. Τα τραγούδια δίδαξαν στους μαθητές/ριες η κα Μαρία Λουκαΐδου και η κα Ιωάννα Αποστόλου, καθηγήτριες Μουσικής. Τα τραγούδια εναρμόνισε και ενορχήστρωσε η κα Μαρία Λουκαϊδου, καθηγήτρια Μουσικής. Τη Διεύθυνση της Χορωδίας και της Ορχήστρας είχε υπό την ευθύνη του ο Διευθυντής του Γυμνασίου Ακροπόλεως κος Μάριος Ιωάννου.
Στον χαιρετισμό της η δρ Ιωάννα Χατζηκωστή, Διευθύντρια του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου, ανέφερε ότι τόσο το Συνέδριο όσο και το ερευνητικό πρόγραμμα δημιουργίας του Αρχείου Ιστορίας της Ελληνικής Κυπριακής Εκπαίδευσης αποτελούν κομβικές στιγμές για την ιστορία του τόπου μας. Σημείωσε ότι το πρόγραμμα του Συνεδρίου και η επιλογή των ομιλητών δημιουργούν μεγάλες προσδοκίες.
Ο Διευθυντής Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης και Αναπληρωτής Διευθυντής του Κέντρου Επιστημονικών, δρ Κυπριανός Δ. Λούης, αναφέρθηκε αρχικά στους σκοπούς του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών καθώς και στη συγκρότηση του Προγράμματος Αρχείου Ιστορίας της Ελληνικής Κυπριακής Εκπαίδευσης. Όπως σημείωσε, στο Συνέδριο μετείχαν με πρωτότυπες ανακοινώσεις τριάντα ομιλητές από το χώρο της έρευνας και της εκπαίδευσης. Ακολούθως ευχαρίστησε τους κεντρικούς ομιλητές, κ. Περσιάνη και κ. Χαραλάμπους αλλά και τους ομιλητές του Συνεδρίου καθώς και το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου για τη φιλοξενία.
Η Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, δρ Αθηνά Μιχαηλίδου στον χαιρετισμό της σημείωσε ότι η ιστορία της Ελληνικής Κυπριακής Εκπαίδευσης έχει απασχολήσει διαχρονικά πολλούς ερευνητές και έχει εμπλουτισθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια με νέα ερευνητικά δεδομένα. Τόνισε ότι το ευρύ χρονικό φάσμα που καλύπτει η θεματική του συνεδρίου, η περίοδος από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι τις μέρες μας, δίνει την ευκαιρία στους ερευνητές να παρουσιάσουν νέα και ενδιαφέροντα στοιχεία. Τα νέα αυτά δεδομένα, συνέχισε η Υπουργός, φωτίζουν άγνωστες πτυχές της εκπαιδευτικής δραστηριότητας και των εκπαιδευτικών ζητημάτων της τελευταίας περιόδου της Τουρκοκρατίας, της Αγγλοκρατίας, των πρώτων χρόνων από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι και σήμερα, διασυνδέοντας τις διάφορες φάσεις της εκπαίδευσης και της ιστορίας του τόπου μας και συμβάλλοντας στην οικοδόμηση της συλλογικής μνήμης.
Επιπλέον, η δρ Μιχαηλίδου τόνισε ότι είναι αξιοσημείωτο και ελπιδοφόρο το γεγονός ότι μεγάλος αριθμός των συνέδρων είναι μάχιμοι εκπαιδευτικοί, με επιστημονική κατάρτιση και ιδιαίτερο ενδιαφέρον προς το συγκεκριμένο επιστημονικό αντικείμενο. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι η διδασκαλία της Ιστορίας στα σχολεία μας, στη Μέση και Δημοτική εκπαίδευση, γίνεται από επαρκώς καταρτισμένους εκπαιδευτικούς, με ιδιαίτερες ευαισθησίες απέναντι στον εντοπισμό, καταγραφή, επεξεργασία και διάσωση ιστορικών τεκμηρίων που συνθέτουν το ψηφιδωτό της ιστορίας της ελληνικής κυπριακής εκπαίδευσης.
Στην ομιλία του ο κ. Περσιάνης επικεντρώθηκε σε μία ανασκόπηση της Ιστορίας της Ελληνικής Κυπριακής Εκπαίδευσης από το 1800 – σήμερα. Η ομιλία επικεντρώθηκε σε τρεις σκοπούς: στη συνοπτική παρουσίαση της ανάπτυξης της ελληνικής κυπριακής εκπαίδευσης από το 1800 μέχρι τις μέρες μας, στην επισήμανση των κύριων χαρακτηριστικών της και στην ανάδειξη και τεκμηρίωση του βασικού ρόλου που διαδραμάτισε η εκπαίδευση της Κύπρου στην ιστορική μοίρα του νησιού. Στην εισήγησή του, ο κ. Περσιάνης αναφέρθηκε στη θεωρία του Robert Cowen, σύμφωνα με την οποία κάθε σχολικό ίδρυμα είναι μια ροζέτα που εξιστορεί νοερά τις συνθήκες της εποχής στην οποία ιδρύθηκε, βοηθά δηλαδή να καταλάβουμε πώς προέκυψε και ποιες ήταν οι πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και πνευματικές διεργασίες και οι άλλες συνθήκες που συνέβαλαν στην ίδρυσή και στήριξή της. Ακολούθως αναφέρθηκε στους κύριους τύπους σχολείων που υπήρχαν στην Κύπρο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, της Αγγλοκρατίας και κατά τα πρώτα χρόνια της Ανεξαρτησίας. Στη συνέχεια επικεντρώθηκε σε κάποια από αυτά, όπως για παράδειγμα στην Ελληνική Σχολή που ίδρυσε ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός το 1812. Ο κ, Περσιάνης εξέτασε τέλος την ιστορία των αναλυτικών προγραμμάτων κάνοντας επίσης αναφορά στη σημασία του ζητήματος του πολιτιστικού κεφαλαίου.
Στη δική του εισήγηση ο Καθηγητής Δημήτρης Χαραλάμπους ανέφερε ότι το βασικό επιχείρημα της ομιλίας του είναι ότι ο κυρίαρχος προσανατολισμός του ελληνοκυπριακού εκπαιδευτικού συστήματος από τα μέσα του 19ου αιώνα έως τουλάχιστον και το 1960 ήταν η διαμόρφωση του πολίτη του ελληνικού έθνους. Ο προσανατολισμός αυτός ήταν λογικά και λειτουργικά ευθυγραμμισμένος, με τον πολιτικό προσανατολισμό, ο οποίος τοπικά είχε εκφραστεί με την επιδίωξη της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Όπως σημείωσε ο Καθηγητής Χαραλάμπους η σχέση έθνους και παιδείας ήταν ο βασικός σκοπός του ελληνοκυπριακού σχολικού δικτύου ο οποίος υποστηριζόταν από το ελληνικό κράτος και τους εντόπιους θεσμούς που συνέπλεαν με αυτό και, το κυριότερο, αποτελούσε τη καθημερινό βίωμα των ιστορικών υποκειμένων που είχαν μια άμεση ή έμμεση επαφή με την εκπαίδευση. Στη συνέχεια, ο Καθηγητής Χαραλάμπους αναφέρθηκε επίσης σε έγγραφα που έχουν σχέση με την εκπαίδευση, του 19ου αιώνα τα οποία τεκμηριώνουν, με τον τρόπο τους την είσοδο στο νέο ιδεολογικό τοπίο που το χαρακτήριζε αφενός η οριστική απομάκρυνση από τις επιδράσεις του Διαφωτισμού και αφετέρου η ταχεία άνοδος της Eνωτικής Iδεολογίας. Έγινε αναφορά στην ίδρυση του Παγκυπρίου Γυμνασίου καθώς και στα χαρακτηριστικά της δημοτικής εκπαίδευσης σε σχέση με την μέση εκπαίδευση, όπως επίσης και στην εκπαίδευση των διδασκάλων και διδασκαλισσών. Τόνισε επίσης ότι «συμβατικά από το 1920 έως και την ίδρυση του ανεξάρτητου κυπριακού κράτους, η ιστορία της κυπριακής εκπαίδευσης είναι ταυτισμένη με την διελκυστίνδα ανάμεσα στην ελληνοκυπριακή και την αγγλική πλευρά, με μήλον της έριδος τον έλεγχο του εκπαιδευτικού συστήματος.» Έγινε τέλος ανάλυση της περιόδου της δεκαετίας 1930 μέχρι τη δεκαετία του 1950 τονίζοντας ότι «θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η συνολική εικόνα που παρουσιάζει η ελληνοκυπριακή εκπαίδευση κατά την περίοδο 1955-59 είναι το απότοκο της μακράς κοινωνικοποιητικής διαδικασίας που επιδιώχθηκε συνειδητά και σχεδιασμένα από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και εξής.»
Την Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου αποτελούν οι δρ Κυπριανός Δ. Λούης (Διευθυντής Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης/Αναπληρωτής Διευθυντής Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών), ο δρ Κωνσταντίνος Γεωργίου (Εκπαιδευτικός-Ερευνητής Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών), η δρ Αναστασία Γιάγκου (Εκπαιδευτικός-Ιστορικός) και η δρ Πόπη Θεοφάνους (Εκπαιδευτικός-Λειτουργός Γραφείου Διευθυντή Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης).
