Διευθυντές/Διευθύντριες Σχολείων Μέσης Γενικής και
Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης
Η έναρξη κάθε νέας σχολικής χρονιάς αποτελεί εφαλτήριο για μία καινούρια αρχή για όλους/όλες τους/τις εκπαιδευτικούς και για όλους/όλες τους/τις μαθητές/μαθήτριες. Οι αναδυόμενες προκλήσεις αναδεικνύουν τον κομβικό ρόλο της εκπαίδευσης για τη διαμόρφωση εγγράμματων και ενεργών πολιτών με όλα τα εχέγγυα για την επιτυχή αντιμετώπισή τους, με στόχο τη διασφάλιση ενός καλύτερου αύριο. Στο πλαίσιο αυτό, η αγάπη και ο ζήλος σας για το λειτούργημα που επιτελείτε, η παιδαγωγική κατάρτιση, ο επαγγελματισμός και η μεθοδικότητά σας, θα αποτελέσουν την κινητήρια δύναμη τόσο για την περαιτέρω βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων όσο και για την καταξίωση της παιδαγωγικής και επαγγελματικής σας παρέμβασης.
Η σχολική χρονιά 2023-2024 αρχίζει την Παρασκευή, 1 Σεπτεμβρίου 2023 για τους/τις εκπαιδευτικούς και την Πέμπτη, 7 Σεπτεμβρίου 2023 για όλους/όλες τους/τις μαθητές/μαθήτριες Μέσης Εκπαίδευσης. Περαιτέρω πληροφορίες για τα χρονοδιαγράμματα και την οργάνωση της σχολικής χρονιάς 2023-2024 παρουσιάζονται στο Παράρτημα 1. Οι Διευθυντές/Διευθύντριες προτρέπονται όπως προχωρούν σε άμεση αναφορά οποιωνδήποτε προβλημάτων προκύψουν στις Διευθύνσεις Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, καθώς και σε συνεργασία και συντονισμό με τις τοπικές αρχές και την αστυνομία, για την αντιμετώπιση τυχόν ανεπιθύμητων συμπεριφορών και περιστατικών.
Την ίδια στιγμή, οι Διευθύνσεις Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην επιμόρφωση, καθώς και στην ενδυνάμωση/στήριξη όλων των εκπαιδευτικών. Ως εκ τούτου, η Πέμπτη, 14 Δεκεμβρίου 2023, και η Τετάρτη, 14 Φεβρουαρίου 2024, ορίζονται ως «Ημέρες Εκπαιδευτικού» και θα αξιοποιηθούν για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Τις ημέρες αυτές οι μαθητές/μαθήτριες δεν θα προσέλθουν στα σχολεία. Παράλληλα, τα Επιμορφωτικά Σεμινάρια για τους/τις εκπαιδευτικούς από τους/τις Επιθεωρητές/Επιθεωρήτριες θα πραγματοποιηθούν από την 1η μέχρι την 6η Σεπτεμβρίου 2023. Οδηγίες και σχετικό Πρόγραμμα θα αποσταλούν αργότερα.
Με στόχο τη διασφάλιση της ποιότητας της εκπαίδευσης, οι Διευθύνσεις Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης ενισχύουν ήδη υφιστάμενες δράσεις και προγράμματα και δρομολογούν την εφαρμογή νέων αναπτυξιακών πολιτικών. Ενδεικτικά, αναφέρονται οι ακόλουθες πολιτικές/δράσεις και προγράμματα:
Από τη σχολική χρονιά 2023-2024, εφαρμόζεται αναθεωρημένο σύστημα Αξιολόγησης Μαθητή/Μαθήτριας, με τα εξής βασικά χαρακτηριστικά:
(α) Η αξιολόγηση δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά μέσο ανάπτυξης.
(β) Διαμορφωτική αξιολόγηση και ανατροφοδότηση του/της μαθητή/μαθήτριας σε όλα τα επίπεδα της διδακτικής πράξης.
(γ) Η διαμορφωτική αξιολόγηση είναι άμεση, συστηματική και τακτική, ως αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής διδασκαλίας και μάθησης.
(δ) Έμφαση σε πολλαπλές μορφές και τεχνικές αξιολόγησης.
(ε) Αυθεντική διδασκαλία, μάθηση και αξιολόγηση, έτσι ώστε οι μαθητές/μαθήτριες να αποκτούν την ικανότητα να εφαρμόζουν βασικές-πυρηνικές γνώσεις και δεξιότητες σε νέα προβλήματα και νέα περιβάλλοντα, καθώς και προβλήματα και καταστάσεις του πραγματικού κόσμου.
(στ) Διαφοροποίηση της διδασκαλίας και της αξιολόγησης, έτσι ώστε να ενισχύεται η ανάπτυξη των μαθητών/τριών μέσω της διάγνωσης των αδυναμιών και του σχεδιασμού κατάλληλων παρεμβάσεων με στόχο τη βελτίωσή τους.
(ζ) Μέσω της ανατροφοδότησης, προάγεται τόσο η πρόοδος των μαθητών/τριών, όσο και η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών.
(η) Η συχνή ανατροφοδότηση προς όλους τους εμπλεκομένους (Διεύθυνση σχολικής μονάδας, εκπαιδευτικούς, μαθητές/μαθήτριες, γονείς/κηδεμόνες) συμβάλλει έτσι ώστε να επισημαίνονται τα προβλήματα και να πραγματοποιούνται υποστηρικτικές ενέργειες, ανάλογα με τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες των μαθητών/τριών.
Στο πλαίσιο της αναθεώρησης του συστήματος Αξιολόγησης Μαθητή/Μαθήτριας, οι περί Λειτουργίας των Δημόσιων Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης (Τροποποιητικοί) (Αρ. 2) Κανονισμοί του 2023 (Παράρτημα 2), όπως αυτοί έχουν εγκριθεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, προνοούν τα ακόλουθα:
(α) Κατάργηση της ενιαίας γραπτής αξιολόγησης στο τέλος κάθε τετραμήνου και εισαγωγή της ενιαίας τελικής γραπτής εξέτασης μετά τη λήξη των μαθημάτων, την περίοδο Μαΐου- Ιουνίου.
(β) Για τα μαθήματα που δεν εξετάζονται γραπτώς μετά τη λήξη των μαθημάτων, ο βαθμός του έτους θα είναι ο μέσος όρος των βαθμών των δύο τετραμήνων, ενώ για τα μαθήματα που εξετάζονται γραπτώς μετά τη λήξη των μαθημάτων, ο βαθμός του έτους θα είναι το άθροισμα των βαθμών των δύο τετραμήνων, σε ποσοστό 35% για κάθε τετράμηνο και του βαθμού της ενιαίας τελικής γραπτής εξέτασης, σε ποσοστό 30%.
(γ) Ο βαθμός κάθε τετραμήνου θα προκύπτει από τη συντρέχουσα (προφορική και γραπτή) αξιολόγηση. Θα αφορά στην απόδοση του/της μαθητή/μαθήτριας κατά τη διάρκεια του τετραμήνου η οποία αξιολογείται στη βάση διαγωνισμάτων, γραπτών εργασιών- πρότζεκτ, προφορικής επίδοσης και άλλων εναλλακτικών μορφών αξιολόγησης, οι οποίες θα διενεργούνται στο πλαίσιο της επίτευξης των επιδιωκόμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων, σε όλα τα μαθήματα.
(δ) Ο αριθμός των εξεταζόμενων μαθημάτων στην Α΄ τάξη Γυμνασίου μειώνεται από τέσσερα σε δύο μαθήματα, τα οποία θα είναι τα Νέα Ελληνικά και τα Μαθηματικά.
Οι πιο πάνω βελτιωτικές αλλαγές στοχεύουν τόσο στην αύξηση του διδακτικού χρόνου όσο και στην ενίσχυση των υφιστάμενων διαδικασιών, με απώτερο σκοπό τη διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου συστήματος αξιολόγησης στη βάση παιδαγωγικών αρχών και κριτηρίων. Σημειώνεται ότι οι εκπαιδευτικοί θα ενδυναμωθούν μέσω προγράμματος επιμόρφωσης που θα ανακοινωθεί σύντομα.
Τη φετινή σχολική χρονιά 2023-2024, συνεχίζεται η λειτουργία του Ολοήμερου Γυμνασίου Διαθεματικής - Διεπιστημονικής Μάθησης στο Παγκύπριο Γυμνάσιο στη Λευκωσία και στο Λανίτειο Γυμνάσιο στη Λεμεσό, ενώ, επιπλέον, ο θεσμός επεκτείνεται στο Ευρυβιάδειο Γυμνάσιο στη Λάρνακα, στο Γυμνάσιο Παραλιμνίου στην Αμμόχωστο και στο Νικολαΐδειο Γυμνάσιο στην Πάφο.
Η λειτουργία Ολοήμερου Γυμνασίου είναι συμπληρωματική προς τη λειτουργία του τακτικού Γυμνασίου και δεν αποτελεί επέκταση των πρωινών μαθημάτων. Στον απογευματινό χρόνο, δίνεται η δυνατότητα να αναπτυχθεί ένα ξεχωριστό πρόγραμμα με παράλληλη λειτουργία δύο κατευθύνσεων – Κατεύθυνση «STEAM» και Κατεύθυνση «Ελληνική Γλώσσα και Πολιτισμός» (https://www.pio.gov.cy/assets/pdf/newsroom/2023/02/OLOHMERO%20GYMNASIO.pdf).
Η φοίτηση των μαθητών/τριών, κατά τον πρωινό χρόνο, πραγματοποιείται βάσει του υφιστάμενου ωρολογίου προγράμματος των Γυμνασίων, ενώ οι απογευματινές συναντήσεις πραγματοποιούνται μεταξύ των ωρών 14:00 – 15:20.
Ιδιαίτερα σημαντική προτεραιότητα ανάμεσα στις πολιτικές του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) αποτελεί η ομαλή μετάβαση των παιδιών από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο (εγκύκλιος ypp14295, ημερ. 24/08/2022). Για τον σκοπό αυτόν, συνεχίζεται η εφαρμογή και ενίσχυση του σχετικού προγράμματος, με σειρά επιμορφωτικών δράσεων στο πλαίσιο του έργου της αρμόδιας Διατμηματικής Επιτροπής. Συγκεκριμένα, έχουν προγραμματιστεί δράσεις για εκπαιδευτικούς με στόχο την επιμόρφωσή τους σχετικά με την ομαλή μετάβαση σε ό,τι αφορά στον γνωστικό τομέα (εγκύκλιος ypp15845, ημερ. 04/08/2023), καθώς επίσης και στους τρόπους έγκαιρης αναγνώρισης και αντιμετώπισης των συναισθηματικών δυσκολιών που είναι δυνατόν να παρουσιάσουν οι μαθητές/μαθήτριες κατά τη μετάβασή τους από τη μία βαθμίδα στην άλλη (εγκύκλιος ypp15816, ημερ. 18/07/2023).
- Ενιαίο Σχέδιο Δράσης Βελτίωσης της Σχολικής Μονάδας
Σύμφωνα με την Ενιαία Πολιτική για την Επαγγελματική Μάθηση, όλα τα σχολεία θα πρέπει να αναπτύξουν το δικό τους Σχέδιο Δράσης Επαγγελματικής Μάθησης, στη βάση των προτεραιοτήτων του σχολείου και των εκπαιδευτικών τους, ως αναπόσπαστο μέρος του Ενιαίου Σχεδίου Δράσης Βελτίωσης της Σχολικής Μονάδας (εγκύκλιος ypp6154, ημερ. 28/8/2017). Η ανάπτυξη του Σχεδίου Δράσης Επαγγελματικής Μάθησης των εκπαιδευτικών θα πρέπει να γίνει μετά από διάγνωση των αναγκών των εκπαιδευτικών του σχολείου, οι οποίοι/ες θα επιλέξουν τα θέματα προτεραιότητας, στη βάση των ιδιαιτεροτήτων της σχολικής μονάδας. Στην ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου υπάρχει αναρτημένο υλικό για τα στάδια και τη διαδικασία εκπόνησης του Σχεδίου Δράσης Επαγγελματικής Μάθησης.
Πρόσθετες πληροφορίες για το θέμα αυτό, όπως επίσης οδηγίες και αναθεωρημένο εργαλείο/ερωτηματολόγιο που αφορούν στην ανάπτυξη του Ενιαίου Σχεδίου Δράσης Βελτίωσης της Σχολικής Μονάδας, θα αποσταλούν στην αρχή της νέας σχολικής χρονιάς.
Σύμφωνα με τους Κανονισμούς Λειτουργίας των Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης του 2017 και με βάση σχετική εγκύκλιο του ΥΠΑΝ (ypp4464, ημερ. 30/08/2016), οι Διευθυντές/Διευθύντριες των σχολείων οφείλουν να συστήνουν Επιτροπή Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Ενδοσχολικής Βίας, η οποία εκπονεί Σχέδιο Δράσης μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου. Το Σχέδιο Δράσης στοχεύει στην πρόληψη της αντικοινωνικής και παραβατικής συμπεριφοράς και στη βελτίωση και προαγωγή της σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας των μαθητών/τριών. Πρόσθετα, το σχολείο λαμβάνει όλα τα κατάλληλα διοικητικά και παιδαγωγικά μέτρα προκειμένου να προστατεύει τους/τις μαθητές/μαθήτριες από οποιαδήποτε μορφή βίας. Το Σχέδιο Δράσης περιλαμβάνει δραστηριότητες των οποίων η υλοποίηση δεν εξαντλείται στην τάξη, αλλά επεκτείνεται στο σύνολο της σχολικής μονάδας µε την εμπλοκή μαθητών/τριών, γονέων, εκπαιδευτικών, κυβερνητικών υπηρεσιών, ή/και οργανισμών/ατόµων της ευρύτερης κοινότητας, καθώς και αξιοποίηση θεσμών όπως ο/η καθηγητής/καθηγήτρια ΣΕΑ, ο/η Υπεύθυνος/η Τμήματος και Υπηρεσίες του ΥΠΑΝ (ΠΑΒΙΣ, ΟΑΠ, ΕΑΥΠ, ΥΕΨ, ΥΣΕΑ).
Στο πλαίσιο της δημιουργίας Ιστορικού Αρχείου Ελληνικής Εκπαίδευσης της Κύπρου, έχει αρχίσει η διαδικασία συγκέντρωσης, καταγραφής και ψηφιοποίησης ιστορικών αρχείων των σχολείων, με στόχο την ευαισθητοποίησή τους ως προς την ανάγκη διατήρησης και φύλαξης των αρχείων και άλλου υλικού σχετικού με την ιστορία τους (ypp14710, ημερ. 10/11/2022). Ανάμεσα στις δράσεις που προτείνονται στη σχετική εγκύκλιο είναι ο ορισμός μίας τριμελούς ή πενταμελούς, ανάλογα με το προσωπικό του κάθε σχολείου, επιτροπής (Επιτροπή διάσωσης και αξιοποίησης του σχολικού αρχείου), με επικεφαλής τον/τη Διευθυντή/Διευθύντρια ή έναν/μία Βοηθό Διευθυντή/Διευθύντρια. Πρόσθετες πληροφορίες για το θέμα αυτό θα αποσταλούν κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς.
Η εν λόγω πρωτοβουλία αποσκοπεί στη λειτουργία ενός κεντρικού συνεκτικού Ιστορικού Αρχείου της Ελληνικής Εκπαίδευσης στην Κύπρο, στη δημιουργία συνείδησης στα σχολεία, ενημέρωσης και αυτογνωσίας των μαθητών/μαθητριών και των εκπαιδευτικών και στην αναγνώριση των προσπαθειών των προηγούμενων γενεών και συγκεκριμένων κατά τόπους προσώπων που προσέφεραν σε ένα εκπαιδευτήριο, εργάστηκαν ή μαθήτευσαν σε αυτό.
«Σχολεία: Μαζί χτίζουμε το μέλλον» (PASCH)
Τη φετινή σχολική χρονιά 2023-2024 θα εφαρμοστεί πιλοτικό πρόγραμμα εκμάθησης της γερμανικής γλώσσας σε σχολεία των επαρχιών Λευκωσίας και Λεμεσού. Συγκεκριμένα, το πρόγραμμα θα λειτουργήσει για την Α΄ τάξη στο Γυμνάσιο Αρχ. Μακαρίου Γ΄ (Πλατύ) και στο Λύκειο Αρχ. Μακαρίου Γ΄ (Δασούπολη) στη Λευκωσία και για την Α΄ τάξη στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο Λινόπετρας στη Λεμεσό. Τα μαθήματα θα διεξάγονται δύο ώρες εβδομαδιαίως μετά τη λήξη των πρωινών μαθημάτων.
Σύμφωνα με τον περί της Ολιστικής Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης Νόμο του 2022 (Ν. 205(Ι)/2022), καθίσταται υποχρεωτική η διδασκαλία του εν λόγω γνωστικού αντικειμένου σε όλες τις τάξεις Γυμνασίων, Λυκείων και ΤΕΣΕΚ. Στα Γυμνάσια, η Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση υλοποιείται ήδη, από το 2011, μέσα από το Πρόγραμμα Σπουδών και τα Αναλυτικά Προγράμματα των μαθημάτων της Αγωγής Υγείας (Οικιακής Οικονομίας) και της Βιολογίας.
Στα Λύκεια και ΤΕΣΕΚ, για τη σχολική χρονιά 2023-2024, θα εφαρμοστεί πρόγραμμα εργαστηρίων έξι διδακτικών περιόδων για κάθε τμήμα, από ειδικά αποσπασμένους εκπαιδευτικούς. Οι απαιτούμενες διδακτικές περίοδοι θα παραχωρούνται από μη εξεταζόμενα μαθήματα. Στα εν λόγω σχολεία, θα τοποθετηθεί συγκεκριμένος εκπαιδευτικός για καθορισμένο χρονικό διάστημα, ανά τετράμηνο, με συγκεκριμένες ημερομηνίες, στη βάση προγραμματισμού που θα αποσταλεί, μέσω σχετικής εγκυκλίου, κατά την έναρξη της σχολικής χρονιάς.
Η Διεύθυνση κάθε Λυκείου και ΤΕΣΕΚ θα πρέπει να προβεί στις απαιτούμενες ενέργειες για εκπόνηση προγράμματος, έτσι ώστε σε κάθε τμήμα να παραχωρηθούν τρεις περίοδοι εκπαίδευσης ανά τετράμηνο, εντός του προκαθορισμένου χρονικού πλαισίου που θα κοινοποιηθεί και στη βάση περαιτέρω οδηγιών που θα αποσταλούν.
Για κάθε μία από τις πολιτικές/δράσεις/προγράμματα που υλοποιούνται έχουν ήδη αποσταλεί ή θα αποσταλούν προσεχώς στα σχολεία ξεχωριστές οδηγίες και άλλες πληροφορίες, ενώ προγραμματίζονται, παράλληλα, ανάλογες επιμορφωτικές δράσεις και ενημερώσεις.
Τέλος, στο πλαίσιο της προώθησης της αποκέντρωσης και της αυτονομίας της σχολικής μονάδας, οι στόχοι της σχολικής χρονιάς καθορίζονται από τη σχολική μονάδα μέσα από διάλογο και δημοκρατική διαδικασία, με γνώμονα τις ιδιαίτερες ανάγκες και τη φυσιογνωμία της. Επιπλέον, συστήνεται όπως τεθεί ως στόχος η ενδυνάμωση των μαθητών/τριών ως προς την καλλιέργεια των γλωσσικών τους δεξιοτήτων, κυρίως ως προς τη σωστή χρήση της ελληνικής γλώσσας, όπως επίσης και η περιβαλλοντική εκπαίδευση, με έμφαση στην ευαισθητοποίηση για την κλιματική κρίση και τις συνέπειές της, οι οποίες έχουν διαφανεί έντονα και ταλανίζουν ολόκληρο τον πλανήτη. Ο διαχρονικός στόχος «Δεν Ξεχνώ και Αγωνίζομαι», όπως αναλύεται στις σχετικές εγκυκλίους, παραμένει ως ένας από τους στόχους της σχολικής χρονιάς 2023- 2024, ειδικότερα ενόψει της συμπλήρωσης 50 χρόνων, το 2024, από την τουρκική εισβολή του 1974.
Δρ Κυπριανός Δ. Λούης Δρ Ηλίας Μαρκάτζιης
Διευθυντής Διευθυντής Μέσης Τεχνικής και
Μέσης Γενικής Εκπαίδευσης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης
Κοιν.: Σχολικές Εφορείες
Ο.Ε.Λ.Μ.Ε.Κ. Ο.Λ.Τ.Ε.Κ.
