Δρασεις στα Μαθηματικά σε μαθητες/τριες Μεταναστευτικής Βιογραφίας στο Κυπριακό Εκπαιδευτικό Σύστημα -ΥΠΑΝ

TΗΣ ΔΡΟΣ ΧΡΥΣΟΥΛΑΣ ΧΑΤΖΗΧΡΙΣΤΟΥ*

 Το Υπουργείο Παιδείας Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ) από το 2016 έχει εφαρμόσει Πολιτική που υποστηρίζει την εκπαίδευση των μαθητών/-τριών με μεταναστευτική βιογραφία (ΜΜΕΒ) εξασφαλίζοντας το βασικό αξίωμα ότι όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως των ειδικών συνθηκών της ζωής τους, μπορούν να μάθουν, να δράσουν και να επηρεάσουν τα περιβάλλοντά τους και τους εαυτούς τους (Schmidke, P., 2007).  Στο πλαίσιο της πολιτικής αυτής, και συγκεκριμένα κατά την τριετία 2020-2023,  έχει πραγματοποιηθεί σειρά ενεργειών προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της επιτυχούς ένταξης των μαθητών/-τριών με μεταναστευτική βιογραφία.  Η παρούσα αναφορά αποσκοπεί σε μια ενημέρωση των δράσεων αυτών γενικά, αλλά και ειδικότερα στα Μαθηματικά, αποβλέποντας τόσο στην διάχυση καλών πρακτικών που έγιναν αλλά και στη βελτίωση με νέες ιδέες. 

Γενικά θέματα που αφορούν στην ΜΜΕΒ:

-  Σύνταξη προγραμματισμών ύλης, σε όλα τα αμιγή και μικτά τμήματα ΜΜΕΒ, oι οποίοι συνάδουν απόλυτα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα των υπόλοιπων τάξεων, μεριμνώντας πάντα και για τα ασυνόδευτα παιδιά.

-  Διεξαγωγή αρχικών διαγνωστικών δοκιμίων Μαθηματικών σε (7) διαφορετικές γλώσσες.  Η ενέργεια αυτή δεν είχε αξιολογικό χαρακτήρα, αλλά έδινε τη δυνατότητα στο μαθητή/-τρια για μια αρχική διάγνωση των γνώσεων του/της,  στα Μαθηματικά, χωρίς το εμπόδιο της γλώσσας, ενισχύοντας έτσι την αυτοπεποίθησή του/της.  Επίσης, ο/η εκπαιδευτικός, με τον τρόπο αυτό, είχε την ευχέρεια να γνωρίζει την ακαδημαϊκή εικόνα του μαθητή/-τριας προσαρμόζοντας έτσι την μαθησιακή διαδικασία ανάλογα.

-  Επιμορφώσεις εκπαιδευτικών που διδάσκουν στην ΜΜΕΒ.  Ένας από τους πέντε άξονες προτεραιότητας του κειμένου Πολιτικής για την ένταξη των μαθητών/-τριών με μεταναστευτική βιογραφία στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα (εγκύκλιος με αρ.φακ.Π.Ι.7.1.10.3.4 ημερ. 28.02.2017) είναι και η εκπαίδευση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών.  Ως εκ τούτου, ειδικά στα Μαθηματικά πραγματοποιήθηκαν  την περυσινή σχολική χρονιά 2022-23 οι εξής επιμορφωτικές δράσεις:

1.      Στις 16/09/2022, στο πλαίσιο λειτουργίας των δικτύων σχολείων για υποστήριξη στη διδασκαλία Μαθηματικών ΜΜΕΒ, τη διεξαγωγή 3-ωρου διαδικτυακού σεμιναρίου, για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, το οποίο αφορούσε στα:

        I.  Βασικές οδηγίες χρήσης των προγραμματισμών της ύλης.

        II.  Διδακτικές οδηγίες χρήσης και βελτίωσης του διδακτικού υλικού, στο πλαίσιο ενίσχυσης σε θέματα ορολογίας και βασικών πυρηνικών γνώσεων που άπτονται στα Μαθηματικά.

       III.  Έμφαση στον καθοριστικό ρόλο και την αξιοποίηση του αρχικού διαγνωστικού δοκιμίου Μαθηματικών.

       IV.   Παρουσίαση των  τριών “Τετραδίων Μαθηματικών, για Μαθητές/-τριες με Μεταναστευτική Βιογραφία”, της Α΄ & Β΄ Γυμνασίου και Α΄ Λυκείου Κοινού κορμού, στη βάση των σχολικών εγχειριδίων και των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας (ΔΕΕ), διευκολύνοντας το έργο των εκπαιδευτικών, με στόχο τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων ΜΜΕΒ και την ενίσχυση των βασικών πυρηνικών γνώσεων.  Σημειώνεται ότι η συγγραφή των πιο πάνω ήταν μια ιδέα που προέκυψε από την πρώτη στιγμή της ανάθεσης του προγράμματος ΜΜΕΒ και η οποία ολοκληρώθηκε σε τρείς μήνες, με την αγαστή συνεργασία μου, με συναδέλφους που εργάστηκαν με ζήλο μαζί μου, αφιλοκερδώς σε μη εργάσιμο χρόνο, μέχρι και την εκτύπωση τους, σε ελάχιστο χρονικό διάστημα και τους ευχαριστώ.

 2.  Δειγματικές Διδασκαλίες από μάχιμους εκπαιδευτικούς.  Για τον συντονισμό,

τον εμπλουτισμό των δραστηριοτήτων και τη συνεργασία όσο αφορά τις προσπάθειες διδασκαλίας των Μαθηματικών σε μαθητές/-τριες με μεταναστευτική βιογραφία, με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας, έγιναν το 2022-23 συντονισμένες κεντρικά από το τμήμα της ΜΜΕΒ/ ΔΜΓΕ και ειδικά στα Μαθηματικά οι εξής δειγματικές διδασκαλίες:

Στόχος ήταν η ενίσχυση της δικτύωσης μεταξύ των σχολείων με προγράμματα ΜΜΕΒ όπου υλοποιήθηκαν Ad hoc συναντήσεις μεταξύ εκπαιδευτικών ανά επαρχία εντός σχολικής μονάδας.  Στις συναντήσεις αυτές παρουσιάστηκαν η πρώτη βιντεοσκοπημένη παρουσίαση, από την κα Άννα Αγαθοκλέους ΒΔ, που έγινε στο Γυμνάσιο της Θεοσκέπαστης Πάφου, παρουσία της διευθύντριας του και των εκπαιδευτικών των Μαθηματικών σε ΜΜΕΒ, της επαρχία Πάφου.

3. Δημιουργία ομάδας, στην ηλεκτρονική πλατφόρμα MicrosoftTeams, με σκοπό τόσο την ενημέρωση και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που διδάσκουν Μαθηματικά ΜΜΕΒ όσο και για την ανταλλαγή εμπειριών και υλικού μεταξύ των εκπαιδευτικών.  Στα αρχεία της ομάδας περιλαμβάνονται, σε ηλεκτρονική μορφή, τα Τετράδια του/της μαθητή/-τριας των Μαθηματικών ΜΜΕΒ, οι ενδεικτικοί ετήσιοι προγραμματισμοί, τα αρχικά διαγνωστικά δοκίμια, τα τελικά εξεταστικά δοκίμια των προηγούμενων χρόνων με τους οδηγούς διόρθωσής τους, κουΐζ (quiz) που δημιούργησαν οι εκπαιδευτικοί κατά τη διδασκαλία τους σε ΜΜΕΒ, το μαθηματικό λεξικό και οι παρουσιάσεις των σεμιναρίων (2020-24).

-   Τελική Κεντρική Εξέταση, με κοινό εξεταστικό δοκίμιο, για την αξιολόγηση της συνολικής επίδοσης των μαθητών/-τριών με μεταναστευτική βιογραφία, στα Μαθηματικά,  στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς.  Τα αποτελέσματα των τελικών -  κοινών εξεταστικών δοκιμίων αξιοποιήθηκαν τόσο διαμορφωτικά (assessment for learning) όσο και συγκριτικά το 2022-23, στο τι επιτεύχθηκε.

Παρουσίαση δεδομένων και αποτελεσμάτων 2022-23:

Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται δεδομένα που αφορούν τους αριθμούς και τα ποσοστά των μαθητών/-τριών με μεταναστευτική βιογραφία, που παρακολούθησαν το πρόγραμμα διδασκαλίας Μαθηματικών ΜΜΕΒ.

Όπως παρατηρούμε από τους 612 μαθητές/-τριες Γυμνασίου που παρακολούθησαν το πρόγραμμα των Μαθηματικών ΜΜΕΒ, παρακάθησαν στις εξετάσεις οι 444 (72%) και από τους 154 μαθητές/-τριες Λυκείου, παρακάθησαν στις εξετάσεις 98 μαθητές/-τριες (64%).

ΠΙΝΑΚΑΣ 1

 Παρουσίαση – Ανάλυση δεδομένων τελικής αξιολόγησης 2022-23:

Τα κοινά εξεταστικά δοκίμια απευθύνονταν σε μαθητές/-τριες με μεταναστευτική βιογραφία που φοιτούσαν στην Α΄ και Β΄ τάξη Γυμνασίου και στην Α΄ Λυκείου κοινού κορμού.

Όπως παρουσιάζεται στον Πίνακα 2, από τους 444 μαθητές/-τριες Γυμνασίου που παρακάθησαν στις εξετάσεις 213 μαθητές/-τριες, ποσοστό 48%, πήρε βαθμό από το 10-20 (ΕΠΙΤΥΧΙΑ) και 223 μαθητές/-τριες, ποσοστό 50%, από το 1-9 (ΑΠΟΤΥΧΙΑ).  Το  2% των μαθητών/-τριών παρακάθησαν σε γραπτό της Β΄ σειράς.  Από τους 98 μαθητές/-τριες Λυκείου, 46 μαθητές/-τριες, ποσοστό 47%, πήρε βαθμό από το 10-20 (ΕΠΙΤΥΧΙΑ) και 53 μαθητές/-τριες, ποσοστό 53% από το 1-9 (ΑΠΟΤΥΧΙΑ).

ΠΙΝΑΚΑΣ 2

 Στον Πίνακα 3 και στο Διάγραμμα 1 παρουσιάζεται η κατανομή, ανά τάξη, του αριθμού μαθητών/-τριών και του ποσοστού επιτυχίας (βαθμός 10-20) και αποτυχίας (βαθμός 1-9), στο τελικό εξεταστικό δοκίμιο Μαθηματικών.

ΠΙΝΑΚΑΣ 3

 Με βάση το Διάγραμμα 1, ενισχύεται η άποψη ως προς την επαφή με τη γλώσσα. Η συστηματική έκθεση των παιδιών στη γλώσσα - στόχο σε διάφορα μαθησιακά πλαίσια είναι σημαντική, εφόσον, περισσότερος χρόνος έκθεσης οδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα γλωσσικής επάρκειας (Munoz, 2012; Ojiima et al., 2011).

Όπως φαίνεται και από το Διάγραμμα 1, οι μαθητές της Β΄ Γυμνασίου, που παρακολούθησαν για δεύτερη χρονιά το πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, έχουν επιτύχει στην εξέταση των Μαθηματικών με μεγαλύτερο ποσοστό.  Ακόμη, η ανομοιογένεια του ποσοστού επιτυχίας Γυμνασίου- Λυκείου αφορά διαφορετικό αριθμό δείγματος.  Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η Α΄ Γυμνασίου και η Α ΄Λυκείου έχουν σχεδόν το ίδιο ποσοστό επιτυχίας (46%-47%) αντίστοιχα και αυτό ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι οι μαθητές τοποθετούνται στην πλειοψηφία με την άφιξη τους, σε αυτές τις δύο τάξεις, είτε λόγω ηλικίας είτε λόγω συνθηκών άφιξης τους.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1

Μελετώντας τα δεδομένα αυτά, γίνεται εμφανής η ανάγκη για συστηματικότερη έρευνα σχετικά με τη συσχέτιση της γλωσσικής επίδοσης των μαθητών/-τριών με μεταναστευτική βιογραφία και της επίδοσης τους στα Μαθηματικά.

Στο Διάγραμμα 2 παρουσιάζεται η κατανομή ποσοστών επιτυχίας, ανά τάξη, στην τελική κεντρική αξιολόγηση Ελληνομάθειας και Μαθηματικών.

Με βάση το Διάγραμμα 2, ενισχύεται η άποψη ως προς την επαφή με τη γλώσσα. Η συστηματική έκθεση των παιδιών στη γλώσσα - στόχο σε διάφορα μαθησιακά πλαίσια είναι σημαντική, εφόσον, περισσότερος χρόνος έκθεσης οδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα γλωσσικής επάρκειας (Munoz, 2012; Ojiima et al., 2011).

Όπως φαίνεται από το Διάγραμμα 2, ίσως υπάρχει μια συσχέτιση μεταξύ της γλωσσικής κατανόησης  και της επίδοσης στα Μαθηματικά.  Για το Γυμνάσιο, οι μαθητές της Β΄ τάξης, που παρακολούθησαν για δεύτερη χρονιά το πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής ως 2^ης γλώσσας, έχουν επιτύχει στην εξέταση των Μαθηματικών και Ελληνικών με μεγαλύτερο ποσοστό.  Η σημαντική μείωση του ποσοστού επιτυχίας στο τελικό εξεταστικό δοκίμιο Α΄ Λυκείου στα Ελληνικά και Μαθηματικά (Κοινού Κορμού), αφορά διαφορετικό αριθμό δείγματος μαθητών/-τριών, εξού και η ανομοιογένεια στα αποτελέσματα Γυμνασίου και Λυκείου.                    

Μελετώντας τα δεδομένα αυτά, γίνεται εμφανής η ανάγκη για συστηματικότερη έρευνα σχετικά με τη συσχέτιση της γλωσσικής επίδοσης των μαθητών/-τριών με μεταναστευτική βιογραφία και της επίδοσης τους στα Μαθηματικά.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2

Συμπερασματικά, η εφαρμογή των ενεργειών που έγιναν σταδιακά αλλά και κατά τη σχολική χρονιά 2022-2023, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην ομαλή ένταξη των μαθητών/-τριών με μεταναστευτική βιογραφία στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα.  Τόσο η αρχική διαγνωστική αξιολόγηση, που βοήθησε στον εντοπισμό των μαθητών/-τριών που έχριζαν στοχευμένης στήριξης όσο και η τελική κεντρική αξιολόγηση, που παρείχε πληροφορίες για την πρόοδο των εμπλεκόμενων μαθητών/-τριών, παρείχαν την κατάλληλη ανατροφοδότηση για τη λήψη αποφάσεων στη βάση πραγματικών δεδομένων.  Τα στοιχεία που προέκυψαν από την ανάλυση των αποτελεσμάτων της τελικής εξέτασης, αποτελούν εργαλείο για την αξιολόγηση και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της διδασκαλίας των Μαθηματικών σε μαθητές/-τριες με μεταναστευτική βιογραφία. 

Τέλος, η επιμόρφωση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών που ανέλαβαν να διδάξουν Μαθηματικά σε μαθητές/-τριες με μεταναστευτική βιογραφία και η ανάπτυξη υποστηρικτικού υλικού, ενίσχυσε την Πολιτική του ΥΠΑΝ για ομαλή ένταξη των μαθητών/-τριών με μεταναστευτική βιογραφία.

*Επιθεωρήτρια Μαθηματικών Μέσης Εκπαίδευσης

Υπεύθυνη Μαθηματικών του προγράμματος ΜΜΕΒ