ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΒΑΝΕΖΗ*
Ο 21ος αιώνας σηματοδοτείται από μία πληθώρα αλλαγών και μετασχηματισμών στους τρόπους διδασκαλίας, μάθησης και επικοινωνίας. Η ηλεκτρονική μάθηση θεωρείται ως μία καινοτομική μέθοδος διδασκαλίας και μάθησης, η οποία εξελίσσεται με αλματώδεις ρυθμούς και υιοθετείται από όλο και περισσότερα εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης.
Η ραγδαία ανάπτυξη των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.), του Διαδικτύου, καθώς και των κινητών και «έξυπνων» συσκευών έχουν εισβάλλει δυναμικά στη ζωή μας έχοντας μετασχηματίσει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι επικοινωνούν και εκπαιδεύονται. Οι σύγχρονες ανάγκες για μεγαλύτερη αυτονομία και ευελιξία ως προς τον τόπο, το χρόνο και το ρυθμό μάθησης έχουν οδηγήσει σε έναν καινοτόμο τύπο διδασκαλίας και μάθησης, την ηλεκτρονική μάθηση (e-learning). Η ηλεκτρονική μάθηση συνιστά μία ευρύτερη έννοια, καθώς περιλαμβάνει την αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης για την ενσωμάτωση παιδαγωγικών θεωριών μάθησης (Al-Azawei, Parslow, & Lundqvist, 2016). Παράλληλα, η ηλεκτρονική μάθηση υποστηρίζει τις προσεγγίσεις της μαθητοκεντρικής μάθησης και το διαμοιρασμό των γνώσεων μεταξύ των μαθητευομένων από όλο τον κόσμο.
Ο σύγχρονος άνθρωπος λειτουργεί μέσα σε ένα νέο περιβάλλον κοινωνικής αλληλεπίδρασης και σε μια νέα πραγματικότητα διαμοίρασης των γνώσεων και των εμπειριών. Η τεχνολογική εξέλιξη σε συνδυασμό με τις σύγχρονες εκπαιδευτικές ανάγκες, οδηγούν σε μία νέα εποχή εκπαίδευσης – μάθησης (Παγγέ Τ., 2006, Παγγέ Α., 2012, Toki et al., 2010, Garrison, 2011, Punie et al., 2008, Pange et al., 2011, Παγγέ Α. κ.ά., 2011, Τόκη, 2011). Οι Νέες Τεχνολογίες εδραιώνονται σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης και ενισχύουν τη δια βίου μάθηση και την μάθηση από απόσταση (Αναστασιάδης, 2005) παρέχοντας πολλά διαφορετικά μέσα για την υποστήριξη της μάθησης, με ιδιαίτερη ευελιξία, φορητότητα και χρονική ανεξαρτησία. Γενικότερα, η ηλεκτρονική μάθηση περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τεχνολογικώς αναβαθμισμένη μάθηση (technology-enhanced learning, TEL), μάθηση-διδασκαλία βασισμένη σε υπολογιστή (CBI), διδασκαλία μέσω υπολογιστή (computer-assisted instruction or computer-aided instruction, CAI), εκπαίδευση βασισμένη στο Διαδίκτυο (internet-based training, IBT), εκπαίδευση βασισμένη στον Ιστό (webbased training, WBT), εκπαίδευση σε απευθείας σύνδεση, εικονική εκπαίδευση, εικονικά περιβάλλοντα μάθησης (virtual learning environments, VLE) (τα οποία καλούνται επίσης πλατφόρμες μάθησης), φορητή μάθηση (m-learning) η ψηφιακή εκπαιδευτική συνεργασία, περιβάλλοντα STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics)(Toki et al, 2009; Τόκη, 2011; Παγγέ, 2012).
Η συνεχής βελτίωση των δικτύων δεδομένων καθώς και του λογισμικού μετάδοσης κινούμενης εικόνας (video, 3D video) και ήχου σε ζωντανή μετάδοση, διευκολύνει τη συμμετοχή σε σεμινάρια-συνέδρια από απόσταση που γίνονται με διάφορους τρόπους. Η συμμετοχή μπορεί να γίνει σε ζωντανή μετάδοση (on-line) με αλληλεπίδραση ανάμεσα στους συμμετέχοντες σε πραγματικό χρόνο ή οποιαδήποτε στιγμή επιθυμεί ο εκπαιδευόμενος, εφόσον έχει προηγηθεί η εγγραφή του εκπαιδευτικού υλικού και η αποθήκευσή του. Στην περίπτωση της εγγραφής του εκπαιδευτικού υλικού, παρέχεται η δυνατότητα πρόσβασης στο υλικό οποιαδήποτε χρονική στιγμή από οποιοδήποτε χώρο. Παρόλο που στην Κυπριακή εκπαίδευση δεν έχει ενταχθεί στο αναλυτικό προγράμμα εκπαίδευσης. Το φαινόμενο που παρουσιάστηκε με τον ιό του Κορωνοϊού, καθήλωσε όλο τον πλανήτη αναγκάζοντας όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να διακόψουν τη διδασκαλία τους στις τάξεις και να στραφούν σε άλλου είδους μάθησης, την ηλεκτρονική μάθηση ή και την τηλεκπαίδευση.
Η ηλεκτρονική μάθηση έχει αποδειχθεί ότι έχει σημαντικές θετικές επιπτώσεις παγκοσμίως. Ωστόσο η εφαρμογή της στο εκπαιδευτικό μας σύστημα δεν είναι αρκετά αποτελεσματική. Λόγω του γεγονότος του κορονοϊού, όλες οι βαθμίδες της εκπαίδευσης εφαρμόζουν πρακτικές οδηγίες, όμως υπάρχει η ανεπαρκής προετοιμασία των εκπαιδευτικών σε περιβάλλον διαχείρησης ηλεκτρονικής πλατφόρμας μάθησης, τα ανεπαρκή πρακτικά υλικά διδασκαλίας και επιφανειακή κατανόηση των πρακτικών διδασκαλίας.
Οι μαθητές δεν έχουν εξοικείωση με τη νέα αυτή μέθοδο και δεν γνωρίζουν να χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες μάθησης. Παρουσιάζουν ανεπάρκεια στα μέσα σύνδεσης όπως, να μην έχουν καθόλου υπολογιστή, ή υπολογιστή για όλα τα παιδιά της οικογένειας, να μην έχουν υπολογιστή τύπου ταμπλέτας, παρά μόνο, ένα έξυπνο κινητό τηλέφωνο. Φαίνεται ότι, η οικονομική κρίση που μαστίζει τη χώρα μας, η ύφεση της οικονομίας, να οδήγησε σε αυτή την ταλαίπωρη κατάσταση. Λόγω των μέτρων που λαμβάνονται αποφυγής του κορωνοϊού, με την παραμονή των οικογενειών στο σπίτι, με τα μέτρα ελάχιστης διακίνησης πολιτών, το κλείσιμο των καταστημάτων και των επιχειρήσεων, καθιστούν δύσκολο την αγορά ηλεκτρονικού εξοπλισμού.
Τα μαθήματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης παρέχουν υλικό και υποστήριξη στους μαθητές από απόσταση. Οι μαθητές πρέπει να οργανώσουν το χρόνο σπουδών τους και να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των εκπαιδευτικών τους.
Οι επαγγελματικές δραστηριότητες ανάπτυξης, συνιστούν την επανεκπαίδευση των εκπαιδευτικών και την ένταξη χρήσης ηλεκτρονικών μέσων διδασκαλίας μέσω του αναλυτικού προγράμματος σπουδών όλων των βαθμίδων με πρακτική προσέγγιση.
Ο Κονστρουκτιβισμός περιγράφει την απόκτηση της γνώσης ως μια διαδικασία σταθερής αυτοκαταστροφής που συνδέεται με τη δράση, εμπλέκοντας τους μαθητές με σωματική δράση και πρακτικά βιωματική γνώση (Dewey, 1963, Kolb, 1962, Kuhns, 1962, Matthew, 1998,Piaget, 1968; Vygotsky, 1973). Ο σκοπός του Κονστρουκτιβισμού στη μελέτη, είναι να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς του σχολείου να γνωρίζουν ότι η εφαρμογή χρήσης «hands-on», μπορεί να έχει δυνατότητες αύξησης των επιδόσεων των μαθητών. Οι εκπαιδευτικοί στη σχολική κοινότητα βασίζονται μέχρι σήμερα στην εκπαιδευτική μέθοδο στην τάξη, που αποτελείται από διαλέξεις και ανάγνωση βιβλίων, που οδηγούν κάποτε σε κακή κατανόηση των μαθητών σε διάφορα μαθήματα.
Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να έχουν την ικανότητα να εφαρμόζουν την επιστήμη, την τεχνολογία, τη μηχανική (STEM) με όλα αυτά τα πολύπλοκα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος μας. Για το σκοπό αυτό θα πρέπει να ακολουθηθεί μια νέα στρατιγική όπως,
Η φύση της αξιολόγησης του προγράμματος απαιτεί μια συνεργατική διαδικασία, η οποία απαιτεί την κατανομή της εξουσίας και τη συμμετοχή του προσωπικού του προγράμματος ή των ενδιαφερομένων μερών, ώστε να εξασφαλίζουν την επιτυχία της παρέμβασης (DuFour, DuFour & Eaker, 2008). Σύμφωνα με τους Freeman και Rossi (1993), η συνεργασία είναι το κλειδί για την επιτυχή αξιολόγηση του προγράμματος. Η αξιολόγηση του προγράμματος ως εργαλείου, έχει καταστεί μια πολύ σημαντική συνιστώσα στον τομέα της εκπαιδευτικής έρευνας, με σκοπό να έχει την δυνατότητα να αξιολογήσει την ποιότητα του σχολικού προγράμματος που εφαρμόζονται λόγω του υψηλού κόστους διδασκαλίας, τα υλικά και τα θέματα λογοδοσίας (Astramovich, et al, 2006 · Overbay et al, 2006 · Rudd & Johnson, 2008; Slavin, 2008).
Στο κοινωνικό Κονστρουκτιβισμό, η μάθηση επιτυγχάνεται με την κοινωνική αλληλεπίδραση μεταξύ των μαθητών, στην εκπαίδευση σκαλωσιάς, στην οποία ο εκπαιδευτικός μπορεί να δώσει ανατροφοδότηση και από την άλλη, θα πρέπει να απέχει σταδιακά από τις δραστηριότητες των μαθητών στην παρατήρηση του, επιτρέποντάς τους να αξιοποιήσουν τις προηγούμενες εμπειρίες τους και να ενσωματώσουν νέες πληροφορίες. Τη μεταγνώση.
Η συγκεκριμμένη μάθηση δεν ορίζεται ως συνάρτηση του ενός, μια ατομική προσπάθεια, αλλά μια κοινωνικο-πολιτιστική λειτουργία σε ένα προκαθορισμένο πλαίσιο που υλοποιείται μέσω της επικοινωνίας και της αλληλεπίδρασης μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικού, που συμμετέχουν σε διαφορετικά περιβάλλοντα που αφορούν την μάθηση.
Με εναλλακτικές τεχνικές μάθησης ή προσεγγίσεις, οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές μπορούν να εφαρμόσουν σενάρια εκμάθησης όπως:
α) διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων που χρησιμοποιούν διάφορες μορφές εκπροσώπησης για την επίλυση ενός προβλήματος,
β) πρακτικές εφαρμογές πειράμαος, για πειραματισμό και εξερεύνηση αφηρημένων εννοιών,
γ) συνεργατικές μαθησιακές διεργασίες χρησιμοποιώντας εργαλεία που επιτρέπουν στους μαθητές να εφαρμόσουν τη μαθησιακή διαδικασία υλικού προς τις προτεινόμενες λύσεις.
Η τεχνολογία προσφέρει δυνητικά πολλές ευκαιρίες για επέκταση και επέκταση της εξ αποστάσεως μάθησης στο τομέα της εκπαίδευσης. Η ηλεκτρονική διάσκεψη, οι πλατφόρμες μάθησης ειδικότερα, θεωρούνται ως τεχνικές που προσφέρουν ευκαιρίες για την παράδοση μαθημάτων και τις μεθόδους αλληλεπίδρασης σε απόσταση μαθητών.
Εμείς ως εκπαιδευτικοί πρέπει να είμαστε σαφείς στο κατά πόσο η διαθέσιμη τεχνολογία είναι κατάλληλη για εκπαιδευτικούς σκοπούς, λαμβάνοντας υπόψη και την ηλικία των παιδίων ή αν προσαρμόζουμε τις μεθόδους και τις απαιτήσεις μας για να ταιριάξουμε τη διαθέσιμη τεχνολογία στο κόστος της καλής εκπαιδευτικής πρακτικής.
Καθηγητή Πληροφρικής
Μέσης ΕκπαΊδευση
