Προσέγγιση ανοίγματος των σχολείων για το σχολικό έτος 2020-2021

Απαραίτητοι σχεδιασμοί και προγραμματισμοί από πλευράς ΥΠΠΑΝ και των σχολικών μονάδων – αποφυγή επανάληψης προηγούμενων λαθών ή παραλείψεων

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΙΩΣΗΦΙΔΗ*

Εισαγωγή 

Η υγεία, η ασφάλεια και η ευημερία των μαθητών και του προσωπικού  θα πρέπει να είναι ύψιστη προτεραιότητα, καθώς το ΥΠΠΑΝ  σχεδιάζει την έναρξη και την λειτουργία των σχολείων για την επόμενη σχολική χρονιά. 2020-21.  Έχει ήδη ανακοινωθεί ότι οι εκπαιδευτικοί επιστρέφουν στα σχολεία από την 1^η Σεπτεμβρίου και οι μαθητές στις 4-09-2020.

Είναι σαφές ότι το ΥΠΠΑΝ  θα ήθελε να επαναφέρει τους μαθητές στην τάξη αυτόν τον Σεπτέμβριο σε καθεστώς πλήρους ομαλότητας, με το σχολείο να λειτουργεί σε καθημερινή βάση, με μεγέθη τάξεων που αντικατοπτρίζουν τους ισχύοντες κανονισμούς, με τακτική κοινωνική αλληλεπίδραση και εξωσχολικές δραστηριότητες.

Κατά τον προγραμματισμό για την επανάληψη της διδασκαλίας το φθινόπωρο, είναι ζωτικής σημασίας να εξισορροπηθεί ο κίνδυνος άμεσης μόλυνσης και μετάδοσης του COVID-19 σε παιδιά με τον αντίκτυπο του κλεισίματος του σχολείου στη σωματική και ψυχική τους υγεία. Τα τρέχοντα στοιχεία και η εμπειρία συνηγορούν  ότι τα παιδιά μπορούν να επιστρέψουν στο σχολείο με προσεκτικά δομημένο τρόπο που προστατεύει την υγεία τους και ελαχιστοποιεί τους κινδύνους από την άποψη της δημόσιας υγείας.

Σχολική οργάνωση

Οι τρέχουσες συνθήκες δημόσιας υγείας που σχετίζονται με το COVID-19 θα απαιτήσουν από τις σχολικές μονάδες να προετοιμαστούν για μια σειρά από εναλλακτικούς τρόπους επαναλειτουργίας  για το σχολικό έτος 2020-21.

Υπό το φως της συνεχιζόμενης αβεβαιότητας σχετικά με τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία, οι σχολικές μονάδες θα κληθούν να προετοιμαστούν για τρία πιθανά σενάρια:

• κανονική ρουτίνα σχολικής ημέρας με βελτιωμένα πρωτόκολλα δημόσιας υγείας
  
  
• τροποποιημένη ρουτίνα σχολικής ημέρας με βάση μικρότερα μεγέθη τάξης,  ή  και φοίτηση κατά ομάδες τάξης  και
  
  
• εξ  ολοκλήρου μάθηση στο σπίτι με συνεχή βελτιωμένη απομακρυσμένη παράδοση

Το ΥΠΠΑΝ έχει την αποκλειστική ευθύνη καθορισμού του οποιοδήποτε πιθανού σεναρίου που θα εφαρμοστεί ημερολογιακά και παράλληλα πολύ έγκαιρα, πριν την 1^η Σεπτεμβρίου, να δώσει σαφείς οδηγίες στις σχολικές μονάδες πως ενεργούν για κάθε σενάριο:

• Να μεριμνήσει στη διάρκεια του καλοκαιριού να προχωρήσει και να ολοκληρωθεί η απαιτούμενη τεχνολογική υποδομή στις σχολικές μονάδες ( αναβάθμιση ταχύτητας διασύνδεσης των σχολείων στο διαδίκτυο, ολοκλήρωση της δομημένης καλωδίωσης σε όλες τις τάξεις και τα γραφεία, εγκατάσταση συστήματος WIFI που θα καλύπτει εάν είναι δυνατό όλο το σχολικό κτίριο )
• Από τη 1^η Σεπτεμβρίου να είναι έτοιμη η ομάδα διαχείρισης του προγράμματος TEAMS να δώσει κωδικούς πρόσβασης στους νέους μαθητές της Α’ λυκείου και Α’ γυμνασίου. ( Νοείται ότι οι υπόλοιποι μαθητές θα διατηρήσουν τους κωδικούς πρόσβασης που τους είχαν δοθεί τη σχολική χρονιά 2019-20)
• Να συμπληρώσει εάν αυτό είναι αναγκαίο, των απαιτούμενο αριθμό σε tablets που θα πρέπει να δοθούν σε μαθητές που δεν έχουν συσκευή πρόσβαση στο διαδίκτυο. Ο αριθμός αυτός θα προκύψει μετά από σχετική ενημέρωση από τις σχολικές μονάδες μέχρι και τις 10 Σεπτεμβρίου 2020.
• Το ίδιο θα πρέπει να γίνει με τις περιπτώσεις που μαθητές δεν διαθέτουν στο σπίτι τους πρόσβαση στο διαδίκτυο.
• Να δοθεί οδηγία ώστε η κάθε σχολική μονάδα να είναι έτοιμη με 3 διαφορετικά ωρολόγια προγράμματα, ένα για κάθε σενάριο λειτουργίας, το αργότερο μέχρι της 15 Σεπτεμβρίου 2020.
• Για να είναι εφικτή η εκπόνηση των ωρολογίων προγραμμάτων έγκαιρα και χωρίς να χρειάζονται διαρκώς αλλαγές, το ΥΠΠΑΝ θα πρέπει να έχει οριστικές αποφάσεις για τα ακόλουθα: (1) πόσες περίοδοι εξ αποστάσεως διδασκαλίας θα γίνονται καθημερινά (2) ποια θα είναι η διάρκεια της κάθε περιόδου ( οπωσδήποτε όχι 30 λεπτά! ) (3) η βαρύτητα διδασκαλίας για όλα τα μαθήματα (4) κατάργηση των ζωνών που είχαν καθιερωθεί την προηγούμενη χρονιά ( δεν θα υπάρχει αυτή η δέσμευση αφού ΟΛΟΙ οι μαθητές θα έχουν τη προσωπική συσκευή πρόσβασης στο διαδίκτυο)
• Η εξ αποστάσεως διδασκαλία θα πρέπει να γίνεται συνδυαστικά και με τις δυο μορφές της (σύγχρονη και ασύγχρονη με ευθύνη παρακολούθησης από τις σχολικές μονάδες)
• Για τη σύγχρονη τηλεκπαίδευση εφόσον το ΥΠΠΑΝ έχει συμφωνία για τη χρήση του προγράμματος TEAMS, να γίνει σαφές ότι θα χρησιμοποιείται ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ από όλους τους εκπαιδευτικούς.
• Δεν μπορεί η εξ αποστάσεως διδασκαλία να περιορίζεται μόνο σε επαναλήψεις ή εμπέδωση της διδαχθείσας δια ζώσης ύλης αλλά να προχωρά η διδασκαλία σύμφωνα με τα αναλυτικά προγράμματα τα οποία όμως θα πρέπει να τύχουν των αναγκαίων αλλαγών για να συνάδουν με τις νέες ώρες διδασκαλίας, ως προς την έκταση και την εμβάθυνση. Αυτό είναι ευθύνη του ΥΠΠΑΝ σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς της κάθε ειδικότητας. Η δομή των «νέων αναλυτικών» θα πρέπει να κοινοποιηθεί στα σχολεία ταυτόχρονα με την έναρξη της εξ αποστάσεως διδασκαλίας.
  
  
• Να γίνει σαφές προς όλους, πως ότι διδάσκεται εξ αποστάσεως υπόκειται σε αξιολόγηση και σε περίπτωση που θα γίνουν προαγωγικές εξετάσεις, θα συμπεριλαμβάνεται στην εξεταστέα ύλη των τετραμήνων.
• Η συμμετοχή των μαθητών στα εξ αποστάσεως μαθήματα να είναι υποχρεωτική και να τηρούνται παρουσίες. Για κάθε μάθημα, ανάλογα με το βαθμό βαρύτητας που θα του δοθεί κεντρικά από το ΥΠΠΑΝ, να καθοριστεί ένας ελάχιστος αριθμός παρουσιών που θα πρέπει να έχει ο μαθητής στο μάθημα, ώστε να θεωρηθεί ότι είχε επαρκή παρακολούθηση. Διαφορετικά θα πρέπει να παραπέμπεται σε ανεξετάσεις ( κάτι παρόμοιο με τον κανονισμό για τα 7πλασια των απουσιών που υπάρχει στους κανονισμούς).
• Το ΥΠΠΑΝ θα πρέπει να αποστείλει από τις αρχές Σεπτεμβρίου τα χρονοδιαγράμματα για τις εργασίες των σχολικών μονάδων για όλα τα σενάρια.
  
  
• Το ΥΠΠΑΝ θα πρέπει να αξιολογήσει με σωστό επιστημονικό τρόπο, προβλήματα που πιθανό να δημιουργήθηκαν με την αυτόματη προαγωγή όλων των μαθητών στην επόμενη τάξη και να μεριμνήσει ώστε να μην υπάρχει επανάληψη στη νέα σχολική χρονιά.

Επιμόρφωση εκπαιδευτικών και μαθητών

Η συντριπτική πλειονότητα των σημερινών εκπαιδευτικών δεν είχαν ποτέ διδαχθεί με τη χρήση υπολογιστών. Δεν έχουν ( ή τουλάχιστον δεν είχαν πριν το καθολικό κλείσιμο των σχολείων το περασμένο Μάρτιο) από πρώτο χέρι εμπειρία  στη χρήση υπολογιστών για τη διδασκαλία και τη μάθηση και μπορεί ακόμη και να θεωρούσαν  ότι οι υπολογιστές αποτελούν απειλή για τη δουλειά τους. 
Η βοήθεια σε αυτούς τους εκπαιδευτικούς για να γίνουν αποτελεσματικοί στην εξ αποστάσεως διδασκαλία  εκπαιδευτικοί απαιτεί μια συστηματική πολυεπίπεδη  προσέγγιση στην επαγγελματική τους ανάπτυξη.

• Πρώτον, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι πεπεισμένοι για τη δέσμευση του ΥΠΠΑΝ για την συνέχιση και στοχευόμενη αξιοποίηση της ηλεκτρονικής διδασκαλία ακόμη και σε περιόδους πλήρους ομαλότητας.
• Εάν αφεθεί να περιπέσει σε αδράνεια η τεχνογνωσία και η εμπειρία που αποκτήθηκε από τους εκπαιδευτικούς κατά τη φετινή σχολική χρονιά, σε μικρό χρονικό διάστημα θα βρεθούμε ξανά στον ίδιο παρονομαστή.
• Προτείνεται να γίνεται με βάση προγραμματισμού και σε περιόδους πλήρους ομαλότητας παράλληλη χρήση της δια ζώσης και της εξ αποστάσεως διδασκαλίας. Με τον τρόπο αυτό θα υλοποιηθεί και η επιμόρφωση των μαθητών στη χρήση του λογισμικού και η ανάπτυξη εκείνων των δεξιοτήτων που είναι αναγκαίες για τη διαδικτυακή μάθηση. Προτείνεται από την αρχή της σχολικής χρονιάς, από τη πρώτη εβδομάδα, οι εκπαιδευτικοί να προχωρήσουν στην οργάνωση των διαδικτυακών τους ομάδων μέσω του TEAMS.
• Οι εκπαιδευτικοί, χρειάζονται υποστήριξη και καθοδήγηση καθώς κινούνται σε διάφορα επίπεδα κατανόησης και ανησυχίας για το τι είναι η διαδικτυακή μάθηση και τον ρόλο και την αξία της στην εκπαίδευση. Το πόσο πετυχημένη θα είναι η διαδικτυακή διδασκαλία δεν απαιτεί μόνο εκπαίδευση στη χρήση ενός λογισμικού ( αυτό είναι το τεχνικό μέρος που είναι και το πιο εύκολο και έχει σε μεγάλο βαθμό αποκτήθηκε κατά τη σχολική χρονιά 2019-2020 ) αλλά και το πλέον βασικό, παιδαγωγική εκπαίδευση και κατάρτιση για το πως θα πρέπει να γίνεται η διδασκαλία διαδικτυακά.
   Σε αυτό το κομμάτι απαιτείται ακόμη πολύ δουλειά. Έχει ευθύνη το ΥΠΠΑΝ σε συνεργασία με το Παιδαγωγικό ινστιτούτο και τις εκπαιδευτικές οργανώσεις για ανάπτυξη προγραμμάτων επιμόρφωσης ΟΛΩΝ των εκπαιδευτικών, σε οργανωμένη συστηματική και υποχρεωτική παρακολούθηση.

Καταληκτικές επισημάνσεις.

• Παρόλα τα πολλά προβλήματα και αδυναμίες που παρουσιάστηκαν στους σχεδιασμούς του ΥΠΠΑΝ σχετικά με την εξ αποστάσεως διδασκαλία και τη λειτουργία των σχολείων κατά τη φετινή χρονιά, θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι το εκπαιδευτικό μας σύστημα και ιδιαίτερα οι εκπαιδευτικοί μας, χάρις στην ευσυνειδησία και τον επαγγελματισμό τους, έχουν κάνει άλματα στο τομέα αυτό. Εάν κάποιος παρακολουθήσει τι γίνεται σε άλλες χώρες, με αναγνωρισμένα εκπαιδευτικά συστήματα, με περισσότερους οικονομικούς πόρους ( για παράδειγμα η Αγγλία και ο Καναδάς) αυτά που υλοποιήθηκαν στο δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα, τα προβλήματα που αντιμετωπίστηκαν, για αυτούς ακόμη βρίσκονται στο στάδιο των σχεδιασμών για το προσεχή Σεπτέμβριο.

• Δεν μπορεί όμως να υπάρχει εφησυχασμός και καλοκαιρινή αδράνεια. Έχουν πολλά να γίνουν ακόμη για περαιτέρω βελτίωση. Δεν θα πρέπει να περάσει αναξιοποίητη η καλοκαιρινή περίοδος. Για το ΥΠΠΑΝ θα πρέπει να είναι περίοδος εντατικής και εμπεριστατωμένης προετοιμασίας.

• Εάν έχουμε έκτακτες συνθήκες στο πρώτο τετράμηνο, σε αντίθεση με τα μέσα του δευτέρου τετραμήνου που είχαμε κατά τη φετινή σχολική χρονιά, δεν θα υπάρχουν περιθώρια πειραματισμών. Κινδυνεύει να χαθεί μια ολόκληρη χρονική χρονιά. Επομένως είναι επιτακτική η ανάγκη να υπάρχουν ολοκληρωμένοι σχεδιασμοί για όλα τα σενάρια, αξιοποιώντας τις εμπειρίες, τις παραλήψεις και τα λάθη  που έγιναν κατά τη φετινή χρονιά.

*Διευθυντής Λανιτείου Λυκείου

Πρόεδρος ΣΕΔΜΕΚ