«Πάλιν Ηρωδιάς μαίνεται» - Άρθρου μαθήτριας εξ αφορμής

ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ*

Πάλιν Ηρωδιάς μαίνεται…Πάλι αρχίσανε τα όργανα. Αφορμή, η δημοσίευση ενός άρθρου μαθήτριας Λυκείου σε μια σχολική εφημερίδα. Το γεγονός ότι, η μαθήτρια εκφράστηκε έναντι κάποιων καταστάσεων στο σχολείο, από μόνο του αποδεικνύει ότι υπάρχει ελευθερία λόγου ειδικά στα σχολεία. Αν τώρα, κάποιοι το είδαν απειλητικά και προσβλητικά απέναντι σε θεσμούς, είναι καθαρά πρόβλημα δικό τους. Έτσι κι αλλιώς, το φαινόμενο του φανατισμού δεν θα εκλείψει ποτέ από τις κοινωνίες μας. Το μεγάλο πρόβλημα όμως, είναι όταν άλλοι, δήθεν προοδευτικοί και υπερασπιστές της προόδου και της ελευθερίας έκφρασης, βρίσκουν την ευκαιρία να χρησιμοποιήσουν τις απόψεις όλων αυτών ενάντια στους θεσμούς και στο κατεστημένο, θεωρώντας τους ως εκπροσώπους και αντιπροσώπους τους.

Για να γίνω πιο συγκεκριμένος. Κατ’ εμέ, είναι απαράδεκτο ή τουλάχιστον παιδαριώδες, τη στιγμή, που τόσο η κοινή γνώμη όσο και οι ίδιοι οι θεολόγοι στην πλειονότητά τους και με τα συλλογικά όργανα που τους εκπροσωπούν, όσο και η διοικούσα Εκκλησία, καταδικάζουν τα όποια αφοριστικά και κατακριτικά σχόλια ενάντια στη μαθήτριας και στους καθηγητές της, άλλοι πολλοί, επώνυμοι, ανώνυμοι, κοινοί και εξέχοντες θνητοί τα χρησιμοποιούν κατά της Εκκλησίας και του μαθήματος των Θρησκευτικών. Άρα, «αφορμή βοήθα μου»…Όπως ακριβώς συνέβηκε και κατά την περίοδο των περιοριστικών μέτρων γύρω από το θέμα του εκκλησιασμού και της Θείας Κοινωνίας. Και τότε πάλι το ίδιο μένος, το ίδιο μίσος, η ίδια κατακραυγή απέναντι στην Εκκλησία ως θεσμού, παράδοσης και αλήθειας.  

Το άρθρο,  προσωπικά το βρίσκω πολύ καλογραμμένο και δεν θέλω να μπω στη συλλογιστική της αυθεντικότητάς του ή όχι. Βέβαια, υπάρχουν και κάποιες αναλήθειες γύρω από το αν διδάσκονται άλλες θρησκείες κτλ. Διδάσκονται στη Β΄ Λυκείου και τα νέα αναλυτικά προγράμματα του Δημοτικού  κινούνται πλέον σε μια πιο ηθική και κοινωνιολογική βάση παρά θρησκευτική.  Εκφράζει όμως και αλήθειες και εύλογες ανησυχίες, τις οποίες συνέχεια ως εκπαιδευτικοί θεολόγοι αντιμετωπίζουμε και συζητούμε στα σχολεία με μαθητές μας αλλά και με συναδέλφους. Ειδικά το μάθημα των Θρησκευτικών και γενικά η Ορθόδοξη Πίστη στηρίζεται σε αυτήν ακριβώς την ελευθερία λόγου, έκφρασης και στάσης. Αλλιώς, ακυρώνουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας και προσβάλλουμε τον ίδιο τον Χριστό.

Ωστόσο, τα επιχειρήματα περί ελευθερίας στην επιλογή του μαθητή για το μάθημα των Θρησκευτικών ή της συμμετοχής του ή όχι στις λατρευτικές εκδηλώσεις του σχολείου είναι ένα εντελώς άλλο ζήτημα. Στην Κύπρο και στην Ελλάδα των δύο χιλιάδων χρόνων ελληνικού χριστιανισμού και δη ορθόδοξου δεν δικαιολογείται να μιλάμε για απαγκίστρωση της πολιτείας και της παιδείας από την ορθόδοξη πίστη. Όπως στην περίπτωση της ελευθερίας λόγου, εδώ αν υφίστατο τέτοιο ενδεχόμενο θα ακυρώνουμε την ίδιά μας την ιστορία, την ταυτότητα, τη γλώσσα, όλη την ύπαρξή μας. Διότι, ό,τι έχουμε διασώσαμε σήμερα πνευματικά, γεωγραφικά, πολιτιστικά και γλωσσικά ως λαός οφείλεται κατά μέγιστο βαθμό στην Εκκλησία. Ουδείς πιστεύω να αντιλέγει περί τούτου.

Καλώ, λοιπόν, όλους όσοι προβάλλουν το περίφημο και λάγνο επιχείρημα της ανάγκης για αλλαγής, προόδου και φιλελευθεροποίησης των επιλογών των νέων από κατεστημένα και θεσμούς, να τοποθετηθούν απέναντι στους μεγάλους έλληνες και κύπριους δημιουργούς, καλλιτέχνες, ποιητές, λογοτέχνες κ.α. Απέναντι στον Ελύτη, απέναντι στον Σεφέρη, απέναντι στον Θεοδωράκη, απέναντι σε όλους όσοι σφράγισαν με τις δημιουργίες τους τη σύγχρονή μας ιστορία και ταυτότητα, πατώντας γερά και ξεκάθαρα πάνω στην θρησκευτική παράδοση και εμπειρία της πατρίδας μας. Πώς μπορείς να καυχιέσαι και να παινεύεσαι για όλα αυτά τα πνευματικά μεγαθήρια, νομπελίστες και παγκόσμια αναγνωρισμένους δημιουργούς, και την ίδια στιγμή να αμφισβητείς το πολιτιστικό, πνευματικό και θρησκευτικό τους υπόβαθρο αλλά και όραμα; Αχαρακτήριστο.

Όσο για την πρόοδο, ας κοιτάξουμε τις προοδευτικές κοινωνίες του σήμερα, ειδικά της Δύσης. Ας μας προσκομίσουν όλοι οι υποστηρικτές και παιανιστές της προόδου και του «μπροστά», τα προϊόντα αυτών των κοινωνιών; Να μας εξηγήσουν τι ακριβώς εννοούν με την πρόοδο. Αυτή τη στιγμή, και δεν είμαι καθόλου υπερβολικός, τα κινήματα ελευθερίας ή ελευθεριότητας, βιώνουμε τη σαθρότητα και την καταβαράθρωση κάθε αξίας, ιδανικού, ηθικής και σεβασμού σε όλο τους το μεγαλείο. Ψυχολογικά αδιέξοδα, καταθλίψεις, αυτοκτονίες, ερωτικά ναυάγια, εκφυλισμός της αγάπης και των σχέσεων, διάλυση του οικογενειακού ιστού, σαρκολατρεία και πορνοδιαστροφισμός, παιδοφιλία, σεξουαλική εκμετάλλευση, καπιταλιστική καταδυνάστευση, πτώχευση, οικονομική παρακμή, κοινωνική εξαθλίωση, σκάνδαλα επί σκανδάλων, οικονομική εκμετάλλευση και εξαθλίωση, έξαρση και απογείωση την χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών και βάλε, και βάλε άλλα τόσα. Όσο κι αν θέλουμε να τα ωραιοποιούμε, όσο κι αν φαντάζουν ρομαντικά τα συνθήματα της προόδου και της ελευθερίας, αυτή είναι η ωμή πραγματικότητα. Και δεν επιτρέπεται σήμερα, ειδικά εκπαιδευτικός της μέσης εκπαίδευσης να μην έχει παρατηρήσει ακόμα και στην πατρίδα μας, την χρόνο με τον χρόνο δυσχεραίνουσα ηθική και κοινωνική παρακμή στους σημερινούς νέους μας.

Και ακόμα κάποιοι να επιμένουν να αλλάξουν συστήματα και θεσμούς. Λες και αυτό είναι το πρόβλημα της παιδείας. Το μάθημα των θρησκευτικών και ο εκκλησιασμός. Το πρόβλημα της παιδείας είναι η έλλειψης σαφούς πυξίδας. Είναι αποδεδειγμένο, και ας το καταλάβουμε καλά, ότι λαός χωρίς πυξίδα την γλώσσα, τη θρησκεία και την ιστορία είναι καταδικασμένος. Επίσης, αν όντως θέλουμε να «ελευθερώσουμε», λες και δικτατορία έχουμε στα σχολεία, τους μαθητές, τότε ας εφαρμόσουμε την επιλογή και σε άλλα μαθήματα ταυτότητας και «δέσμευσης», όπως Ιστορία και Νέα Ελληνικά. Ας θέσουμε και ζήτημα ελεύθερης ερμηνείας ποιημάτων και θέματος έκφρασης λόγου ακόμα και στις παγκύπριες εξετάσεις και να μην «δεσμεύουμε» τους μαθητές με μονοδιάστατες ερμηνείες και κατευθυνόμενες αναλύσεις θεματικών έκθεσης κ.α.

Ας μην κοροϊδεύομαστε. Τα κίνητρα είναι άλλα πίσω από όλη τη φιλολογία. Η Ηρωδιάς πάλιν μαίνεται… Μας ενοχλεί ο Χριστός, μας ενοχλεί η Εκκλησία. Δεν υποστηρίζω ότι εκπρόσωποι ή άνθρωποι της Εκκλησίας διαχρονικά δεν ενεργούν και δεν εκφράζονται λανθασμένα έως και εντελώς αντίθετα με το πνεύμα του Ευαγγελίου. Έτερον εκάτερον. Κατακριτέες οι συμπεριφορές αυτές από όλους μας γενικά. Ωστόσο, δεν μπορούμε να τραβήσουμε το σκαμνί κάτω από τα πόδια των νέων μας σήμερα, στο τίμημα της λύτρωσής τους από την δήθεν εκφραστική τους «δυναστείας». Να αλλάξουμε πνεύμα διδασκαλίας, ναι. Όχι όμως να αποχρωματίσουμε τα  πάντα. Είναι λυπηρό, απογοητευτικό, είναι επικίνδυνο. Τα παιδιά μας θέλουν οδηγό, θέλουν πυξίδα, θέλουν καθοδήγηση, πάντα φυσικά με πνεύμα ελευθερίας, ανοχής και αποδοχής τους. Και θα έρθει η ώρα που θα ανοίξουν τα φτερά τους για αμφισβήτηση, αντίδραση, προβληματισμό, αυτοκριτική και αυτοκατάφαση. Ας αλλάξουμε εμείς οι «μεγάλοι» και «ώριμοι» μυαλά, ας ελευθερωθούμε από εμπάθειες, μισαλλοδοξίες και μικροπολιτικές και μετά να εμποτίσουμε τα παιδιά μας με υπεύθυνη και ουσιαστική ελευθερία.

Ως κατακλείδα, δανείζομαι από τον Σεφέρη: Κάποτε ένας ξένος συνομιλητής ρώτησε τον Γιώργο Σεφέρη το εξής: "Μα πιστεύετε σοβαρά ότι είστε απόγονοι του Λεωνίδα και του Θεμιστοκλή;"Η απάντηση του νομπελίστα ποιητή μας: "Όχι, είμαστε απόγονοι μονάχα της μάνας μας, που μας μίλησε ελληνικά, που προσευχήθηκε ελληνικά, που μας νανούρισε με παραμύθια για τον Οδυσσέα, τον Ηρακλή, τον Λεωνίδα και τον Παπαφλέσσα, και ένιωσε την ψυχή της να βουρκώνει τη Μεγάλη Παρασκευή μπροστά στο ξόδι του νεκρού Θεανθρώπου".

*Θεολόγος, Εκπαιδευτικός

Πρόεδρος Πολιτιστικού Συλλόγου ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ