Παιδεία – Μάθημα Θρησκευτικών. Αγία Σοφία. Το παράδειγμα της Γαλλίας


ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΤΩΝΙΑΔΗ*

Υπάρχει κάποια σύνδεση της παρεχόμενης σχολικής εκπαίδευσης στην Κύπρο αλλά και στις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. με το γεγονός της μετατροπής της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη σε τζαμί; Τί είναι αυτό που συνδέει τα δύο; Σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα μάλιστα που πολλοί θεωρούν ως δείγμα προοδευτισμού ή εκσυγχρονισμού τον εξοβελισμό του μαθήματος των Θρησκευτικών από τα σχολεία.

Σε προηγούμενο άρθρο μας είχαμε αναφερθεί στη θέση του μαθήματος των Θρησκευτικών στις διάφορες χώρες της Ευρώπης. Ειδική μνεία έγινε στη Γαλλία, η οποία από το 1905 εφάρμοσε αυστηρή νομοθεσία αποφυγής κάθε θρησκευτικής διδασκαλίας στα σχολεία. Από τα τέλη όμως της δεκαετίας του ΄80 και συγκεκριμένα μετά την Εισήγηση του διανοούμενου Ρεζίς Ντεμπρέ, το 2002, αυτό φάνηκε να αλλάζει. Έτσι, η λαϊκότητα/εκκοσμίκευση (laïcité) στη Γαλλία έχει ανοιχθεί στη συμπερίληψη γνώσης σχετικά με τις θρησκείες και ιδιαίτερα το Χριστιανισμό, σε διάφορα μαθήματα και τώρα είναι υπό συζήτηση μελέτες για εισαγωγή συγκεκριμένου μαθήματος Θρησκευτικών.

Γιατί άραγε το Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα να θέλει να επαναφέρει ένα μάθημα, όπως τα Θρησκευτικά, μετά από τόσες 10ετίες; Τι εφόδια είναι αυτά που προσφέρει στα παιδιά και στους έφηβους για ολοκληρωμένη αντίληψη του κόσμου που τα περιβάλλει που δεν τα βρίσκουν αλλού; Μήπως πρόκειται για μια συντηρητική - ¨μεσαιωνική¨ στροφή της Γαλλίας αυτή η ενέργεια;

Ας δούμε πρώτα ποιος είναι ο Ρεζίς Ντεμπρέ (γενν. 1940) και που κατατάσσεται ιδεολογικοπολιτικά, που έκανε αυτή την εισήγηση. Ο Ντεμπρέ, όπως διαβάζουμε στο Βιογραφικό του, υπήρξε σύντροφος εν όπλοις του Τσε Γκεβάρα. Συνελήφθηκε και καταδικάστηκε το 1967, από στρατοδικείο της Βολιβίας, σε τριάντα χρόνια κάθειρξη και εξέτισε ένα μέρος της ποινής στις φυλακές της. Αδελφικός φίλος του Σαλβαδόρ Αλλιέντε, σύμβουλος του Φρανσουά Μιττεράν, είναι σήμερα πρωτίστως ένας εξαιρετικά δραστήριος διανοούμενος και πολυγράφος συγγραφέας. Το θεωρητικό ενδιαφέρον του συγκεντρώνει τα τελευταία χρόνια η μελέτη των συμβολικών μέσων μετάδοσης και πληροφόρησης (mediologie) και το θρησκευτικό φαινόμενο.

Καρπός της ενασχόλησης του Ρ. Ντεμπρέ με το θρησκευτικό φαινόμενο είναι και το Υπόμνημα που υπέβαλε στο γαλλικό Υπουργείο Παιδείας (2002), κατόπιν παραγγελίας του Υπουργού Παιδείας Ζακ Λανγκ, για την επιτακτική ανάγκη διδασκαλίας των θρησκειών στα γαλλικά σχολεία. Η διδασκαλία αυτή, κατά τον Ντεμπρέ, όχι μόνο δεν έρχεται σε αντίθεση με τον ουδετερόθρησκο χαρακτήρα της γαλλικής εκπαίδευσης (λαϊκότητα/εκκοσμίκευση (laïcité), αλλά, απεναντίας, προσφέρει στους μαθητές γνώσεις και εργαλεία για να ερμηνεύουν σωστά ό,τι τους περιβάλλει και να είναι ολοκληρωμένα και σωστά πεπαιδευμένα πρόσωπα. Τα ερωτήματα που τέθηκαν αρχικά ήταν: ¨είναι σωστό να τελειώνει κάποιος νέος το σχολείο και να μην γνωρίζει βασικά στοιχεία για την Παναγία των Παρισίων (Notre-Dame de Paris) ή για τον Καθεδρικό ναό του Στρασβούργου ή για τις υπέροχες τοιχογραφίες της Καπέλα Σιξτίνα του Μιχαήλ Άγγελου; Είναι σωστό να αγνοεί ποιό θρησκευτικό φαινόμενο δημιούργησε αυτή την Τέχνη και τι συμβαίνει μέσα όταν λειτουργούν; Πως μπορείς να κατανοήσεις ιστορικά και πολιτισμικά την ίδιά σου την ταυτότητα ή άλλους λαούς αν δεν διδαχθείς την επικρατούσα θρησκεία του τόπου που μεγαλώνεις εσύ ή ο άλλος που στην παγκόσμια διάσταση συναντάς;¨ Ο προβληματισμός αυτός επανέφερε στο προσκήνιο το θέμα της διδασκαλίας του μαθήματος των Θρησκευτικών στη Γαλλία.

Ερχόμαστε τώρα στην Αγία Σοφία που είναι στην επικαιρότητα. Είναι εκπαιδευτικά εκσυγχρονιστικό να αποβάλεις από την εκπαίδευση ένα μάθημα, όπως αυτό της θρησκευτικής αγωγής, που σε φέρνει σε επαφή με την μεταφυσική που γέννησε αυτό τον οικουμενικών διαστάσεων Ναό, τις γνώσεις γύρω από την αρχιτεκτονική, τις τοιχογραφίες, την ιστορία αλλά και τον λειτουργικό του χαρακτήρα; Είναι εκπαιδευτικά εκσυγχρονιστικό να μην γνωρίζεις ότι ο Ναός αυτός έγινε πρότυπο στη βάση του οποίου κτίστηκαν χιλιάδες άλλοι ναοί ανά τον κόσμο; Είναι εκπαιδευτικά εκσυγχρονιστικό να αγνοείς την επικρατούσα θρησκεία στη χώρα (Τουρκία) που από το 1453 έχει στην κατοχή της τον Ναό της Αγίας Σοφίας;

Πιστεύω ότι την καλύτερη απάντηση στα πιο πάνω ερωτήματα την δίνει ο Χρήστος Γιανναράς: «Μόλις τελειώνεις τον ελληνικό κύκλο παιδείας, είτε είσαι μικρός Αφγανός, είτε Τούρκος, απαιτώ να μάθεις ποια μεταφυσική γέννησε τον Παρθενώνα και ποια την Αγία Σοφία. Δε σου ζητώ να την ασπαστείς αλλά να την ξέρεις. Όχι ως υποχρεωτική ιδεολογία αλλά ως στοιχεία πολιτισμού».

Στην αιχμή του δόρατος της ανθρωπιστικής παιδείας βρίσκεται το μάθημα των Θρησκευτικών υπηρετώντας άοκνα όλους τους πιο πάνω στόχους. Γιατί θέλουμε τα παιδιά μας να οικοδομούν ολοκληρωμένη παιδευτικά προσωπικότητα με θέση και άποψη στις σύγχρονες προκλήσεις στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.

*Γραμματέα Συνδέσμου Θεολόγων ΟΕΛΜΕΚ




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










1455