Γλώσσα χωρίς… πνεύμα και τόνο


ΤΗΣ ΔΑΝΑΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ* 

Το 1982, σε μία συνεδρία στην οποία ήταν παρόντα μόνο 30 εκ των 300 μελών της, και αφού η ώρα είχε πάει 2:00 το πρωί, η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε εντελώς ξαφνικά την κατάργηση των τόνων και των πνευμάτων της ελληνικής γλώσσας. Η ψιλή και η δασεία καταργήθηκαν, η οξεία, η περισπωμένη και η βαρεία αντικαταστάθηκαν από έναν απλό τόνο στην ισχυρή συλλαβή κάθε λέξης δισύλλαβης ή μεγαλύτερης. Το νέο σύστημα ονομάστηκε μονοτονικό.  

Στην πορεία, και έπειτα από σχεδόν τέσσερεις δεκαετίες εφαρμογής του, αποδεικνύεται ότι το μονοτονικό επέφερε ισχυρό πλήγμα στη γλώσσα μας κι έθεσε τις βάσεις για εσωτερική διάβρωση, με τρόπο ταχύ και πιο οδυνηρό από αυτόν που επέβαλαν διά της βίας οι κατά καιρούς κατακτητές ή από αυτόν που επιφέρει συχνά το πέρασμα του χρόνου. Μη μαθαίνοντας και μη σεβόμενοι το τι συμβόλιζαν οι τόνοι και τα πνεύματα που εξοβελίσαμε, και αγνοώντας γενικότερα τα στοιχειώδη για την ιστορική ορθογραφία της γλώσσας μας, σιγά σιγά αυθαίρετα περάσαμε και σε άλλες, δήθεν απλουστεύσεις» και σε γενικότερη σύγχυση.

Έτσι, κάποιοι από μόνοι τους καταργούν εντελώς το τονικό σημάδι, καθιστώντας την Ελληνική «άτονη», κάτι σαν την Αγγλική. Ακόμα, έχοντας χάσει το αισθητήριο της δασείας -αυτής της ελαφριάς εκπνοής (όπως ένα ελαφρύ «χ») μπροστά από το αρχικό φωνήεν κάποιων λέξεων- ή ακόμα και προσπαθώντας συνειδητά να την απαλείψουν, πολλοί αντικαθιστούν τύπους που μας έρχονται από τα βάθη των αιώνων με άλλους καινοφανείς, και λένε «από όταν» αντί «αφότου», «πενταήμερος» αντί «πενθήμερος» κτλ. Άλλοι, παραγνωρίζοντας τη σημασία και την αξία των πολλών «ι», των δύο «ο», των δύο «ε», και πάλι αυθαίρετα, τα «απλουστεύουν» όλα και χρησιμοποιούν κατά το δοκούν όποιο έρθει στο μυαλό τους. Τέλος, αφού έγιναν όλες οι δυνατές «εκπτώσεις» και εκχωρήσεις από τα μέχρι τώρα επιτρεπτά όρια, τα τελευταία χρόνια, ακόμα χειρότερα, πολλοί αποδίδουν την ελληνική γλώσσα με γράμματα αγγλικά (τα γνωστά greeklish)!

Τα πράγματα θα ήταν σίγουρα διαφορετικά αν από μικρούς μάς πρόσφεραν στο σχολείο στοιχειώδεις γνώσεις για την ιστορία της γλώσσας μας. Ότι, δηλαδή, η ελληνική γλώσσα πρωτογράφτηκε -τουλάχιστον με τα μέχρι στιγμής δεδομένα- πριν από περίπου 3,500 χρόνια σε μία γραφή που ονομάζεται Γραμμική Β΄ και στην οποία κάθε γράφημα (=γράμμα) αποδίδει μία συλλαβή. Ότι μερικούς αιώνες μετά οι Έλληνες δημιούργησαν το γνωστό αλφάβητο, που ήταν το πρώτο φωνητικό αλφάβητο της αρχαιότητας και που με ελάχιστα γραφήματα απέδωσε με θαυμαστή ακρίβεια όλους τους ήχους της γλώσσας μας. Κι ότι λίγο αργότερα, γύρω στον 8ο αι. π.Χ., το αλφάβητό μας το πήραν οι Ρωμαίοι από Έλληνες εμπόρους στην Κύμη της Κάτω Ιταλίας και με μικρές αλλαγές το προσάρμοσαν στη γλώσσα τους (τη Λατινική). Οι Άγγλοι δε, τους οποίους ασφαλώς και δεν υποτιμούμε καθόλου, και οι περισσότεροι λαοί της Ευρώπης, δεν υπήρχαν καν τότε στον παγκόσμιο χάρτη και, όταν τελικά εμφανίστηκαν κάποιους αιώνες μετά Χριστόν, βρήκαν έτοιμο το λατινικό αλφάβητο και το υιοθέτησαν. Ακόμα, θα ήταν σημαντικό να ξέραμε ότι υπάρχει λόγος που υπάρχουν τα πολλά ομόηχα φωνήεντα στη γλώσσα μας, αφού κατά την κλασική εποχή μόνο το ι (γιώτα) προφερόταν ως «ι» και μόνο το ο (όμικρον) ως «ο»: το η προφερόταν ως μακρό ε (=εε), το υ ως ου, το ει, οι και υι προφέρονταν διφθογγικά (=εϊ, οϊ, ουϊ, αντίστοιχα), το ω ως μακρό ο (=οο), το αι ως αϊ. Συνεπώς κάθε γράμμα αντιπροσώπευε διαφορετικό ήχο -γι’ αυτό και υπήρχε!

Αν τα είχαμε βιώσει και εμπεδώσει όλα αυτά, ίσως να προβληματιζόμασταν περισσότερο πριν τολμήσουμε να προβούμε σε «απλοποιήσεις» στην ορθογραφία και πριν πιθηκίσουμε γράφοντας στο αγγλικό αλφάβητο και εκθέτοντας τη γλώσσα μας σε πολλούς και ανυπολόγιστους κινδύνους.       

*Φιλόλογος Β.Δ., Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων στο ΥΠΠΑΝ, Μ.Α. στην Κλασική Φιλολογία

 




Comments (1)

  1. ΑΝΝΑ ΤΕΝΕΖΗ:
    May 13, 2021 at 09:38 PM

    Είναι μια άποψη, αλλά καθόλου σφαιρική και μη τεκμηριωμένη.
    Για τα περίφημα greeklish δεν μπορεί να φταίει (μόνο) το μονοτονικό.
    Αν η γράφουσα το άρθρο θέλει να βρει την αιτία ή τις αιτίες πρέπει να ψάξει και αλλού.


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










927