Προοδευτική Καθηγητών: «Παγκύπριες Εξετάσεις Τετραμήνων»: Τη μια κόβουν, την άλλη ράβουν

Με ανακοίνωση της η Προοδευτική Κίνηση Καθηγητών αναφέρει:

«H αποσύνδεση του Λυκείου από το σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση είναι πάγια και διαχρονική θέση της ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ. Κι αυτό, γιατί το σχολείο θα πρέπει επιτέλους να αποκτήσει την πραγματική μορφωτική του αξία και να καταστεί ένας αυτόνομος μορφωτικός χώρος, που θα στοχεύει στην ολόπλευρη ανάπτυξη κάθε παιδιού.

Ωστόσο σήμερα, με τις αλλοπρόσαλλες αποφάσεις του ΥΠΠΑΝ, τα δημόσια σχολεία οδεύουν όχι προς την κατεύθυνση της αποσύνδεσης αλλά προς αυτήν της περαιτέρω εμβάθυνσης της σύνδεσης με την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Στην πραγματικότητα έχουν καταστεί διαρκή εξεταστικά κέντρα, που αναπαράγουν και επιβραβεύουν τη στείρα αποστήθιση, που τροφοδοτούν την παραπαιδεία, που περιορίζονται στη διδασκαλία ό,τι είναι χρήσιμου για τις εξετάσεις, που επιτείνουν το άγχος σε παιδιά και εκπαιδευτικούς για την «κάλυψη» της εξεταστέας ύλης, που λειτουργούν υπό το κράτος ασφυκτικών χρονοδιαγραμμάτων και ανώφελων πρακτικών (εξετάσεις επί εξετάσεων), που έχουν απαξιώσει τη χαρά της μάθησης, αδιαφορώντας για τον πολύπλευρο και πολυσύνθετο ρόλο που πρέπει να διαδραματίζει ένα σχολείο στη σύγχρονη εποχή. Στο σημερινό εξετασιοκετρικό σχολείο οι πραγματικοί σκοποί και στόχοι του Δημόσιου Σχολείου μπαίνουν στο περιθώριο, υποσκάπτοντας τον δημοκρατικό και ανθρώπινο χαρακτήρα του, αφού κατά γενική ομολογία ο ρόλος του σχολείου δεν εξαντλείται στη μετάδοση και απόκτηση γνώσεων, αλλά περιλαμβάνει πρωτίστως την καλλιέργεια δεξιοτήτων και ικανοτήτων που απαιτούνται στον 21ο αιώνα, καθώς και την ανάπτυξη στάσεων, αξιών, αρετών και συμπεριφορών που χαρακτηρίζουν τους ενεργούς και δημοκρατικούς πολίτες.

Δυστυχώς, ο εξετασιοκεντρικός χαρακτήρας του Λυκείου ενισχύθηκε περαιτέρω, όπως προαναφέρθηκε, με τις αποφάσεις που λήφθηκαν το 2017 (π.χ. Εξετάσεων Τετραμήνων, Κανονισμοί Λειτουργίας Σχολείων, Παγκύπριες Εξετάσεις). Η φετινή κατάσταση στα Λύκεια δικαιώνει πλήρως τις προβλέψεις και εκτιμήσεις που κάναμε εξαρχής, καθώς υποστηρίζαμε ότι αυτές οι αποφάσεις θα οδηγούσαν:

• στην εντατικοποίηση του εξετασιοκεντρικού χαρακτήρα του σχολείου,
• στο πρακτικά ανεφάρμοστο των περισσοτέρων εισηγήσεων του ΥΠΠΑΝ,
• στη δημιουργία ενός εξαιρετικά πιεστικού και βεβαρημένου σχολικού προγράμματος, που εκ των πραγμάτων θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στους εκπαιδευτικούς, στους/στις μαθητές/-τριες και στη λειτουργία των σχολικών μονάδων,
• σε ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, που όχι μόνο δε θα λειτουργήσουν αλλά θα προκαλέσουν αγκυλώσεις και στρεβλώσεις σε ό,τι αφορά τις διαδικασίες, δημιουργώντας πολλά οργανωτικά προβλήματα και δυσλειτουργία των σχολικών μονάδων,
• στη δραματική μείωση του πραγματικά ωφέλιμου διδακτικού χρόνου, μετατρέποντας ουσιαστικά τα τετράμηνα σε τρίμηνα.

Όσα βίωσε ο εκπαιδευτικός κόσμος τη φετινή σχολική χρονιά και, ιδιαίτερα, κατά την τρέχουσα ανυπόφορη εξεταστική περίοδο Μαΐου - Ιουνίου στα Λύκεια, απλά επιβεβαιώνουν τα πιο πάνω. Και όλα αυτά, χωρίς να έχουν εφαρμοστεί ακόμα οι αποφάσεις του 2017 στην πιο κρίσιμη για πολλούς και διάφορους λόγους τάξη, αυτή της Γ΄ Λυκείου.

Σε αυτή την ήδη βεβαρημένη κατάσταση, και αφού προφανώς το ΥΠΠΑΝ βρέθηκε αντιμέτωπο με τα αδιέξοδα των αποφάσεών του, έρχεται αιφνιδιαστικά να εισηγηθεί ένα νέο σύστημα πρόσβασης στα Πανεπιστήμια. Η ίδια Κυβέρνηση, ακόμα και οι ίδιοι πρωταγωνιστές εκείνων των αποφάσεων, σήμερα προτείνουν κάτι εντελώς διαφορετικό, αλλά εξίσου προβληματικό: τις ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΤΕΤΡΑΜΗΝΩΝ. Εν ολίγοις, η μία εξέταση για απόλυση και πρόσβαση γίνονται δύο, με το επιχείρημα της μισής ύλης να αποτελεί για μια ακόμα φορά το χρύσωμα του χαπιού.

Κι όμως είναι τόσο προφανές ότι η νέα πρόταση του ΥΠΠΑΝ ακυρώνει όλα τα επιχειρήματα που είχαν χρησιμοποιήσει τότε για να πείσουν τη Βουλή, ώστε να συναινέσει στον διαχωρισμό των Παγκύπριων Εξετάσεων αλλά και την εφαρμογή των Εξετάσεων Τετραμήνων, όπως:

• «το να βάζεις δύο εξετάσεις, που έχουν διαφορετική φιλοσοφία και σκοπό και να τις ενοποιείς, αποτελεί στρέβλωση» (βλ. Έκθεση Ειδικής Επιτροπής για τις Παγκύπριες Εξετάσεις),
• «όπως δείχνουν τα στοιχεία σε αυτό οφείλονται τα χαμηλά αποτελέσματα που έχουμε στις εξετάσεις», (Κώστας Καδής, βλ. Διάλογος, 1 Ιουλίου 2016, «Στη Βουλή οι Κανονισμοί για τον Διαχωρισμό των Εξετάσεων»),
• «Οι Εξετάσεις Τετραμήνων θα έχουν διαμορφωτικό χαρακτήρα και θα διενεργούνται μετά τη λήξη των μαθημάτων κάθε τετραμήνου του σχολικού έτους» (βλ. Πρόταση Ειδικής Επιτροπής, σ. 12).

Τι ακριβώς έχει γίνει και τέσσερα χρόνια μετά, η ίδια Κυβέρνηση, ισχυρίζεται ότι όσα έλεγε το 2017 δεν ισχύουν πλέον; Αλήθεια, τι λένε σήμερα τα μέλη της τότε Επιστημονικής Επιτροπής;

Η πρόταση για κατάργηση των Παγκυπρίων Εξετάσεων και για εισαγωγή των μαθητών/-τριών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση μέσω των Εξετάσεων Τετραμήνων δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή για πολλούς λόγους:  

• Άλλους σκοπούς υπηρετεί η εξέταση απόλυσης από τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και άλλους σκοπούς η πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
• Δεν μπορεί εξετάσεις διαμορφωτικού χαρακτήρα να επέχουν θέση τελικής αξιολόγησης.
• Διπλασιάζονται οι εξετάσεις Πρόσβασης, με αποτέλεσμα να διπλασιάζονται οι πιθανότητες αποτυχίας ή/και απώλειας των εξετάσεων (π.χ. για λόγους υγείας) με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει για τον μαθητή και τη συνέχιση της φοίτησής του στο σχολείο.
• Απόφοιτοι παλαιοτέρων ετών θα πρέπει τώρα να παρακαθίσουν σε δύο εξετάσεις αντί σε μία.
• Οι μαθητές/-τριες θα πληροφορούνται για τους βαθμούς των εξεταζόμενων τουλάχιστον μαθημάτων τους περί τα τέλη Φεβρουαρίου. Είναι προφανές σε ποια κατάσταση θα περιέλθουν τα μη εξεταζόμενα μαθήματα (μαθήματα γενικής παιδείας).
• Οι μαθητές/-τριες θα πρέπει να λάβουν το Φθινόπωρο οριστικές και κρίσιμες αποφάσεις για την επιλογή των μαθημάτων πρόσβασης και απόλυσης, χωρίς να έχει υπάρξει προετοιμασία και ενημέρωση και χωρίς να έχουν στη συνέχεια δικαίωμα αλλαγής, αφού θα τους δεσμεύουν οι επιλογές πριν από τις εξετάσεις του Α’ τετραμήνου. Σημειώνουμε ότι, οι εν λόγω διαδικασίες διαρκούσαν παραδοσιακά μέχρι τον Μάρτιο, δίνοντας στους/στις μαθητές/-τριες και τους γονείς τους το χρονικό περιθώριο ενημέρωσης και ωρίμανσης των αποφάσεών τους. Υπογραμμίζουμε, επίσης, την τεράστια πίεση που θα έχουν οι συνάδελφοι Καθηγητές/-ριες ΣΕΑ να προχωρήσουν στην αναγκαία ενημέρωση των μαθητών/-ριών σε μικρό χρονικό διάστημα, λόγω και της υποστελέχωσης των σχολείων με Καθηγητές/-τριες ΣΕΑ.
• Είναι απορίας άξιον με ποια ψυχολογία θα συνεχίζουν οι μαθητές/-ριες την προσπάθειά τους στο Β’ τετράμηνο, σε περίπτωση που καταγράφουν μία ή περισσότερες αποτυχίες στις εξετάσεις του Α’ τετραμήνου, με βάση τους στόχους που έχουν θέσει για την πρόσβαση στα Πανεπιστήμια και χωρίς να έχουν το δικαίωμα διαφοροποίησης των επιλογών τους.
• Στην Έκθεση της Ειδικής Επιτροπής για τις Παγκύπριες Εξετάσεις που είχε συσταθεί το 2014 επισημάνθηκε η αναγκαιότητα έγκαιρης ανατροφοδότησης των μαθητών/-τριών για τα αποτελέσματά τους. Σημειώνουμε ότι το τέλος Ιανουαρίου τότε δεν είχε θεωρηθεί ικανοποιητικός χρόνος. Τώρα, που με βάση την πρόταση του ΥΠΠΑΝ ο χρόνος ανακοίνωσης των αποτελεσμάτων των Παγκυπρίων Εξετάσεων του Α’ τετραμήνου θα είναι στην καλύτερη περίπτωση το τελευταίο δεκαήμερο Φεβρουαρίου, ο χρόνος ανατροφοδότησης θα είναι ικανοποιητικός;
• Με τις δύο εξετάσεις πρόσβασης θα μειωθεί αισθητά ο ωφέλιμος διδακτικός χρόνος, αυξάνοντας την πίεση σε εκπαιδευτικούς και μαθητές/-τριες. Ουσιαστικά, ολόκληρος ο Ιανουάριος θα χαθεί για σκοπούς διδασκαλίας, όχι μόνο για τη Γ’ Λυκείου αλλά και για τις άλλες δύο τάξεις, αφού είναι αδύνατον να γίνονται ταυτόχρονα Παγκύπριες Εξετάσεις στη Γ’ Λυκείου και μαθήματα για την Α’ και Β’ Λυκείου.
• Από την πρόταση του ΥΠΠΑΝ προκύπτουν σοβαροί κίνδυνοι για το -μέχρι σήμερα- δυνατό σημείο των Παγκύπριων Εξετάσεων, που ήταν το αδιάβλητό τους.

Με βάση τα όσα έχουν αναφερθεί είναι προφανές ότι το ΥΠΠΑΝ παραδέχεται εμμέσως πλην σαφώς ότι οι αποφάσεις του 2017 δεν μπορούν να εφαρμοστούν, διαφορετικά δεν θα υπήρχε λόγος να καταθέσει Νομοσχέδιο με μια διαφορετική διαδικασία πρόσβασης. Από  την άλλη είναι αυτονόητο ότι δυόμιση μήνες πριν από την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς, δεν μπορούν να ληφθούν με ελαφρότητα πρόχειρες και αποσπασματικές αποφάσεις για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα, αποφάσεις που ενέχουν σοβαρότατους κινδύνους και οι οποίες θυματοποιούν, για μια ακόμα φορά, τους άμεσα εμπλεκόμενους και, κυρίως, τα παιδιά.

Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω, ως ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ, θεωρούμε ότι η μόνη εφικτή διέξοδος, στην παρούσα χρονική συγκυρία, είναι η εφαρμογή του υφιστάμενου θεσμού των Παγκύπριων Εξετάσεων για μια ακόμα χρονιά, με ταυτόχρονη μη επέκταση του θεσμού των τετραμήνων στη Γ΄ Λυκείου,  ώστε να δοθεί ο χρόνος για εντατικό διάλογο όλων των εμπλεκόμενων φορέων και με στόχο να εξευρεθεί και να εφαρμοστεί από τη μεθεπόμενη σχολική χρονιά 2022-2023 ένα νέο σύστημα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Ένα σύστημα αξιόπιστο, έγκυρο, αδιάβλητο και πρακτικά εφαρμόσιμο, που θα αποσυνδέει το Λύκειο από τη διαδικασία πρόσβασης στα Πανεπιστήμια και δεν θα το μετατρέπει σε σκληρό εξεταστικό κέντρο.