ΤΗΣ ΔΑΝΑΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ*
Ένας από τους πιο δημοφιλείς αρχαιολογικούς χώρους της βόρειας Ελλάδας, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες, είναι το χωριό Βεργίνα της Δυτικής Μακεδονίας. Όταν το 1977 ο αρχαιολόγος και καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Μανόλης Ανδρόνικος ανέσκαπτε στον χώρο αυτό -που σύντομα ταυτίστηκε με τις αρχαίες Αιγές, την πρώτη πρωτεύουσα των αρχαίων Μακεδόνων, πριν από την Πέλλα- κανείς δεν φανταζόταν ότι θα αποτελούσε για την Ελλάδα ίσως τη μεγαλύτερη αρχαιολογική ανακάλυψη του 20ου αιώνα.
Ο επισκέπτης της Βεργίνας αισθάνεται δέος μπροστά στην ομορφιά και τη μοναδικότητα των ταφικών ευρημάτων. Ο μεγαλοπρεπέστερος των βασιλικών τάφων, που βρέθηκαν ασύλητοι και μαρτυρούν τον πλούτο των βασιλέων, ταυτίστηκε με τον τάφο του Φιλίππου Β’, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Εκεί ανασκάφηκε η χρυσή λάρνακα με τα αποτεφρωμένα απομεινάρια του βασιλιά, που φέρει τον δεκαεξάκτινο ήλιο (ή αστέρι), σύμβολο της μακεδονικής δυναστείας. Λίγα μέτρα πιο κάτω ο επισκέπτης θα βρεθεί στο επιβλητικό ανάκτορο -στο οποίο αρχικά διέμεναν και αργότερα παραθέριζαν οι Μακεδόνες βασιλείς- και θα αντικρίσει από εκεί τη θέα του κάμπου της Ημαθίας, που καθιστά την τοποθεσία μοναδική. Τέλος, περπατώντας στο αρχαίο θέατρο, που ήρθε στο φως κάτω από έναν ελαιώνα, μπορεί να μεταφερθεί κανείς νοερά στο μοιραίο εκείνο βράδυ του 336 π.Χ., κατά το οποίο, στη διάρκεια του γλεντιού για τον γάμο της κόρης του, ο βασιλιάς Φίλιππος δολοφονήθηκε από τον επικεφαλής της προσωπικής του ασφάλειας.
Έθνος «Μακεδνόν» αποκαλεί ο Ηρόδοτος τον 5ο αι. π.Χ. τους ανθρώπους της περιοχής, στηριζόμενος προφανώς στο φυσικό τους ύψος, από όπου προέκυψε και το όνομα της συγκεκριμένης γεωγραφικής έκτασης (που σήμερα ανήκει στην Ελλάδα και κατά ένα μέρος στη Βουλγαρία και τα Σκόπια). Οι Μακεδόνες αποτελούσαν το νεότερο ελληνικό φύλο και είχαν τη δική τους ελληνική διάλεκτο, όπως όλες οι περιοχές τα χρόνια εκείνα. Την εποχή που οι μεγάλες δυνάμεις της κλασικής Ελλάδας – η Αθήνα, η Σπάρτη και για λίγο διάστημα η Θήβα – είχαν αρχίσει τον 4ο αι. π.Χ. να περνούν σε φάση παρακμής, η Μακεδονία διέγραψε μία εκπληκτική άνοδο, αποκορύφωμα της οποίας υπήρξε η εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο μεγάλος στρατηλάτης, στη σύντομη ζωή του, κατάφερε να μεταφέρει τον ελληνικό πολιτισμό στα βάθη της Ασίας, να εξελληνίσει τους γηγενείς κατοίκους που συνάντησε και να κάνει έτσι την ελληνική γλώσσα της εποχής «παγκόσμια» (κάτι σαν τη σημερινή αγγλική). Δάσκαλός του υπήρξε ο φιλόσοφος Αριστοτέλης από τα Στάγειρα της Μακεδονίας, ένα από τα μεγαλύτερα πνεύματα όχι μόνο της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας σκέψης. Γενεές γενεών Ελλήνων μορφώθηκαν στον Περίπατο, τη φιλοσοφική σχολή που ίδρυσε στην Αθήνα, ενώ το έργο του έγινε γνωστό τον 12ο-13ο αι. στη Δύση από τις αραβικές του μεταφράσεις και έκτοτε άσκησε και ασκεί ακόμα τεράστια επίδραση στην ανθρώπινη σκέψη.
Τα ευρήματα της Βεργίνας έχουν τεράστια εθνική αξία, αφού κατατρόπωσαν με μία ακόμα αδιάσειστη απόδειξη τα όσα ανιστόρητα επικαλούνταν οι παραχαράκτες της ιστορίας, που προέβαλλαν τον αβάσιμο ισχυρισμό ότι οι αρχαίοι Μακεδόνες δεν ήταν Έλληνες. Αφενός η ανακάλυψη των Αιγών έθεσε τέρμα σε μία συζήτηση αιώνων για το πού βρισκόταν η αρχαία πρωτεύουσα των Μακεδόνων. Αφετέρου η εύρεση των ελληνικών επιγραφών στους τάφους -των πρώτων μέχρι τότε ελληνικών επιγραφών που ανασκάφηκαν στη Μακεδονία, θαμμένων από τον 4ο αι. π.Χ. στη μακεδονική γη- απέδειξε ξανά ότι ο ελληνισμός άκμαζε στην ιερή αυτή γη τουλάχιστον από τον 5ο αι. π.Χ. και ότι αποτελούσαν αστειότητα τα επιχειρήματα των βορείων γειτόνων της Ελλάδας, που διατείνονταν ότι ο Μέγας Αλέξανδρος ανήκε σε σλαβική φυλή -οι οποίες, ως γνωστόν εμφανίστηκαν στον χάρτη της ιστορίας περίπου δέκα αιώνες αργότερα!
Όσοι λοιπόν έχετε ακόμα περιθώρια διακοπών και προγραμματίζετε εκδρομή στην Ελλάδα, έχετε στα υπόψιν σας και τη Βεργίνα. Θα εντυπωσιαστείτε!
*Φιλόλογος Β.Δ., Σύμβουλος Φιλολογικών Μαθημάτων στο ΥΠΠΑΝ, Μ.Α. στην Κλασική Φιλολογία
