Δυσκολίες λήψης εκπαιδευτικής και επαγγελματικής απόφασης


ΤΗΣ ΒΑΣΩΣ ΓΙΩΡΓΑΛΛΙΔΟΥ*

Τις τελευταίες δεκαετίες, η διαδικασία λήψης αποφάσεων έγινε αντικείμενο μελέτης από διάφορα πεδία επιστημών (Κοινωνιολογίας, Παιδαγωγικής, Ψυχολογίας, Συμβουλευτικής) αφού ποικίλοι παράγοντες επιδρούν και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους επηρεάζοντας τη διαδικασία αυτή. Όσον αφορά τις αποφάσεις που καλείται το άτομο να πάρει για τη σταδιοδρομία του (εκπαιδευτική και επαγγελματική απόφαση) θα μπορούσε να ειπωθεί ότι στην εποχή μας η λήψη απόφασης σταδιοδρομίας αποτελεί ένα πολυδιάστατο και πολύπλευρο  ζήτημα. Το γεγονός ότι οι αποφάσεις  λαμβάνονται σε μικρότερη ηλικία (14 με 15 ετών) ενδεχομένως να δημιουργεί μεγαλύτερα προβλήματα στο άτομο απ’ ότι παλιότερα μιας και στην τωρινή εποχή οι επιλογές  για κατάρτιση, εξειδίκευση και μάθηση είναι περισσότερες.  

Λόγω της σπουδαιότητας της απόφασης αυτής, έχουν ερευνηθεί οι δυσκολίες οι οποίες εμφανίζονται και επιδρούν στη σταδιοδρομία του ατόμου. Οι δυσκολίες αυτές, εστιάζουν λοιπόν στο ερώτημα «Τι εμποδίζει τα άτομα να πάρουν αποφάσεις σχετικά με τη σταδιοδρομία τους». H Έλλειψη Πληροφόρησης, η Επαγγελματική Ωριμότητα, οι Εσωτερικές και οι Εξωτερικές Συγκρούσεις, οι Δυσλειτουργικές Πεποιθήσεις αλλά και η Επαγγελματική Αναποφασιστικότητα είναι ορισμένοι από τους παράγοντες που επιδρούν σημαντικά στην πορεία της σταδιοδρομίας του ατόμου και έχουν επιπτώσεις σε διάφορες πτυχές της επαγγελματικής ανάπτυξής του αλλά και προσωπικής του ζωή (Gati et al., 1996, 2020). Πιο αναλυτικά:

α) Έλλειψη πληροφόρησης. Η έγκυρη πληροφόρηση αποτελεί ένα από τα βασικότερα στοιχεία. Το ότι στις μέρες μας υπάρχει προσβασιμότητα σε πληθώρα πληροφοριών αποτελεί ναι μεν  θετικό στοιχείο,  ωστόσο, η έλλειψη ορθής πληροφόρησης ή η ελλιπής ενημέρωση  μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στο άτομο και να το οδηγηθεί σε μη ευνοούμενες αποφάσεις για τη σταδιοδρομία του.

β) Επαγγελματική αναποφασιστικότητα. H επαγγελματική αναποφασιστικότητα αναφέρεται στην εμφάνιση προβλημάτων κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων σταδιοδρομίας και θεωρείται ένα από τα σημαντικά προβλήματα με το οποίο μπορεί να έρθει αντιμέτωπο το άτομο. Ουσιαστικά, θεωρείται η δυσκολία η οποία εκδηλώνεται καθώς το άτομο καλείται να επανεξετάσει τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές του επιλογές, ενώ παρουσιάζει παράλληλα μια αδυναμία στη λήψη σχετικών αποφάσεων. Σύμφωνα με την αναπτυξιακή προσέγγιση, η επαγγελματική αναποφασιστικότητα περιγράφεται ως μια φυσική και προσωρινή δυσκολία που μπορεί να επιλυθεί, εάν το άτομο υποστηριχτεί σωστά.

γ) Επαγγελματική ωριμότητα. Η επαγγελματική ωριμότητα, αποτελεί ακόμη ένα σημαντικό παράγοντα, δυσκολία,  η οποία επηρεάζει τη διαδικασία λήψης απόφασης σταδιοδρομίας. Ορίζεται ως η ετοιμότητα του ατόμου να λαμβάνει σωστές και κατάλληλες για την ηλικία του εκπαιδευτικές και επαγγελματικές αποφάσεις.

δ) Δυσλειτουργικές πεποιθήσεις-σκέψεις σταδιοδρομίας. Σύμφωνα με τον Krumboltz (1994:424), «οι άνθρωποι αποφασίζουν για τη σταδιοδρομία τους, ανάλογα με το τι πιστεύουν για τον εαυτό τους και τον κόσμο της εργασίας. Εάν οι πεποιθήσεις τους είναι ακριβείς και εποικοδομητικές, τότε ενεργούν με τρόπο που θα τους βοηθήσει να επιτύχουν τους στόχους τους. Εάν, όμως οι πεποιθήσεις τους είναι ανακριβείς και αυτοκαταστροφικές, θα ενεργούν με τρόπο που δεν μπορεί να τους βοηθήσει να επιτύχουν τους στόχους τους». Συνεπώς, εάν το άτομο διακατέχεται από προκατειλημμένες πεποιθήσεις, δυσλειτουργικές δηλαδή σκέψεις, η ευθύνη της εκπαιδευτικής ή και επαγγελματικής επιλογής μπορεί να μεταφερθεί σε τρίτα πρόσωπα (π.χ. γονείς) ή ακόμη το άτομο να απομακρυνθεί τελείως από τη διαδικασία αυτή εγκαταλείποντας κάθε προσπάθεια.

ε) Εσωτερικές και εξωτερικές συγκρούσεις/εμπόδια. Τα «εξωτερικά» εμπόδια μπορεί να είναι οποιοιδήποτε εξωγενείς παράγοντες που το ίδιο το άτομο δεν μπορεί να ελέγξει, όπως οι οικονομικές συγκυρίες, η οικογένειά του, το σχολείο φοίτησης, το κοινωνικό του περιβάλλον ή άλλοι τυχαίοι παράγοντες. Τα «εσωτερικά» εμπόδια αφορούν παράγοντες της προσωπικότητας και του χαρακτήρα του ατόμου (επίκτητα χαρακτηριστικά), όπως πεποιθήσεις, συναισθήματα  που επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα την επαγγελματική ανάπτυξη του. Ακόμη, οι κληρονομικές και οι βιολογικές καταβολές του ατόμου όπως το φύλο, ο σωματότυπος, η διανοητική ικανότητα μπορεί να αποτελέσουν παράγοντες επιρροής.

Αναγνωρίζοντας λοιπόν τις δυσκολίες που μπορεί ένα άτομο να παρουσιάσει στη συμπεριφορά του κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, γίνεται φανερό πως η παροχή αποτελεσματικής βοήθειας, καθοδήγησης και στήριξης των μαθητών/-τριών από τους καθηγητές/-τριες συμβουλευτικής και επαγγελματικής αγωγής, κρίνεται βαρυσήμαντη. Η αναγνώριση και η άμβλυνση τέτοιων δυσκολιών θα ωφελήσει σημαντικά την πορεία του ατόμου τόσο σε εκπαιδευτικό – επαγγελματικό επίπεδο όσο και σε προσωπικό. Το άτομο θα είναι σε θέση να αποσαφηνίσει καλύτερα τις επαγγελματικές του επιλογές και  θα πραγματοποιεί όσον το δυνατό πιο κατάλληλες εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές για το ίδιο, έτσι που οι επιλογές και οι αποφάσεις του θα αντικατοπτρίζουν τις αληθινές δεξιότητες και ικανότητές του, τα προσωπικά του «θέλω» και φιλοδοξίες. Ένα τέτοιο άτομο, είναι ικανό να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις διάφορες προκλήσεις,  αλλά και απαιτήσεις του σύγχρονου εργασιακού τομέα.

*Σύμβουλος Σταδιοδρομίας και Επαγγελματικής Ανάπτυξης

 




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










897